Zasady programu „Czyste Powietrze”, Kredyt Czyste Powietrze, wniosek o dofinansowanie i płatność, zachęty dla gmin i wymiana dobrych praktyk między JST, elektryfikacja w ogrzewnictwie, termomodernizacja, rola ekodoradców, uchwały antysmogowe, Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków – to tylko niektóre z tematów omówionych podczas tegorocznych spotkań Akademii Czystego Powietrza. Webinaria, prezentacje i odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania są już dostępne – bezpłatnie, dla każdego i w dowolnym momencie – na stronie czystepowietrze.gov.pl.

Łącznie kilkunastu prelegentów i ponad 6,5 tys. uczestników (średnio po 650 osób na każdym z dziesięciu webinarów od 16 września do 25 listopada br.) spotkało się online w ramach II edycji Akademii Czystego Powietrza, która organizowana od 2020 r., jest wspólną inicjatywą Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Polskiego Alarmu Smogowego.

Wszystkie spotkania, nagrane w formie wideo, a także prezentacje oraz publikowane sukcesywnie odpowiedzi na setki zadanych pytań, są dostępne na stronie czystepowietrze.gov.pl. Nagrania wszystkich webinarów można znaleźć również na profilu NFOŚiGW na YouTube, gdzie do tej pory w sumie obejrzało je ok. 10 tys. osób.

Akademia Czystego Powietrza to darmowy i przede wszystkim fachowy przewodnik po zreformowanym w 2020 r. programie „Czyste Powietrze”. To też przydatne źródło informacji zarówno dla pracowników gminnych punktów konsultacyjno-informacyjnych, ekodoradców, jak i wnioskodawców zainteresowanych dotacjami na wymianę tzw. kopciuchów i ocieplenie domów.
Warto podkreślić, że w Akademii wybrane tematy – jak np. omówienie zasad zachęt finansowych dla gmin realizujących, wspólnie z Narodowym i wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej, program „Czyste Powietrze”, czy wymiana dobrych praktyk (Skawina, Bieruń i Rybnik opowiadają o swoich doświadczeniach) – są szczególnie ważne i adresowane do samorządów, bo tylko dobrze działająca lokalna sieć obsługi wnioskodawców „Czystego Powietrza” daje realną szansę dotarcia – w perspektywie roku 2029 – do nawet 3 milionów gospodarstw domowych, w których trzeba wymienić nieefektywne i wysokoemisyjne źródła ciepła.

Ponadto warto zapoznać się też z pierwszą odsłoną Akademii, również opublikowaną na stronie czystepowietrze.gov.pl i na kanale NFOŚiGW na YouTube. Zeszłoroczny (2020 r.) cykl adresowany był do instalatorów, doradców energetycznych i firm z branży budowlanej, ale będzie też pomocny dla każdego, kto planuje wymianę kopciucha i ocieplenie swojego domu jednorodzinnego.

Tematy Akademii Czystego Powietrza – II edycja z 2021 r.:

1. „Czyste Powietrze” – otoczenie, nowe zasady, pomocne narzędzia
2. Kredyt Czyste Powietrze – jak i gdzie skorzystać ze ścieżki bankowej?
3. Zachęty dla gmin w programach „Czyste Powietrze” i „Stop Smog”
4. Gminy w programie „Czyste Powietrze” – wymiana dobrych praktyk (Skawina, Bieruń, Rybnik)
5. Platforma współpracy dla partnerów programu „Czyste Powietrze” (PGNiG OD i API-GWD)
6. Uchwały antysmogowe i Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków – nowe obowiązki
7. Wnioski o dofinansowanie i płatność w „Czystym Powietrzu”
8. Elektryfikacja w ogrzewnictwie (PV i PC)
9. Termomodernizacja. Najlepsza energia to ta, której nie zużyjemy
10. Rola ekodoradcy w programie „Czyste Powietrze” (NFOŚiGW, Małopolska)

Tematy Akademii Czystego Powietrza – I edycja z 2020 r.:

1. Nowe zasady dofinansowania inwestycji w ramach „Czystego Powietrza”. Jak wypełnić wniosek w programie
2. Karty produktów i etykiety energetyczne. Uchwały antysmogowe w Polsce
3. Termomodernizacyjna ulga podatkowa
4. Koszty eksploatacyjne, analiza całkowitych kosztów rocznych. Koszty inwestycyjne i roczne
5. Fotowoltaika w domu
6. Pompy cieplne – informacje wstępne, istotne kwestie
7. Modernizacja kotłowni na paliwa stałe
8. Najczęściej popełniane błędy przy termomodernizacji budynków
9. Znaczenie wentylacji w termomodernizacji budynków
10. Przykład dobrych praktyk: sukces pilotażu Zabierzów/Wilkowice

Posłowie przyjęli dzisiaj nowelizację Ustawy o elektromobliności, w której znalazły się zapisy kluczowe dla zmniejszenia emisji spalin samochodowych w miastach. Od pierwszych miesięcy 2022 r. miasta będą mogły ustanawiać na swoim terenie Strefy Czystego Transportu, czyli obszary do których nie będą mogły wjeżdżać pojazdy o największej emisji spalin. Decyzję o utworzeniu Strefy pozostawiono samorządom, które określą na jakim obszarze będą obowiązywać nowe regulacje i jakie pojazdy będą mogły wjechać do Strefy.

Ustawa nie przewiduje ograniczeń wielkości SCT, czyli może ona obejmować nawet całą gminę, ale gmina może wskazać też mniejszy obszar – wiele zależy od tego, jaka jest struktura zabudowy miasta. W ustawie znalazł się również zapis o prawie gmin do samodzielnego ustalenia grupy pojazdów, która będzie mieć prawo wjazdu do strefy. Gmina będzie mogła objąć tymi wymaganiami wszystkie pojazdy, w tym pojazdy mieszkańców.

Nowe przepisy utworzono przy akceptacji samorządowców z poszanowaniem ich prawa do decydowania, w jaki sposób ograniczać napływ najstarszych i najmocniej kopcących pojazdów na ich teren. – Tworzenie Strefy nie jest obowiązkowe, a gmina będzie mogła zdecydować jakie pojazdy nie będą do niej wpuszczone na podstawie normy emisyjnej Euro lub typu paliwa. To ważne, bo nie każde miasto ma taki sam problem ze spalinami – komentuje Bartosz Piłat, ekspert PAS ds. transportu.

Po wejściu w życie ustawy Ministerstwo Klimatu i Środowiska ma przygotować rozporządzenie, które określać będzie sposób oznakowania pojazdów. System oznakowania uwzględniać będzie klasę emisyjną EURo pojazdu i rocznik produkcji. Da to podstawę gminom do skutecznego egzekwowania zakazu wjazdu określonych przez gminę pojazdów.

– Cieszę się, że wkrótce zacznie obowiązywać nowe prawo, które pozwoli wreszcie samorządom walczyć z emisją zanieczyszczeń pochodzących z silników samochodowych. Tym samym dołączamy do pozostałych państw unijnych, w których od lat obowiązują podobne przepisy – komentuje Bartosz Piłat, ekspert PAS ds transportu. Dzięki nowym przepisom samorządowcy z Warszawy, Wrocławia, Katowic i Krakowa, czyli miast wymienionych przez Komisję Europejską jako najmocniej zanieczyszczone tlenkami, będą mogli podjąć działania naprawcze.

– Wiemy, że w Krakowie prowadzone są analizy nad utworzeniem SCT. Być może będzie to pierwsze miasto w Polsce z taka strefą – powiedział Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego – Mam nadzieję, że samorządy Stolicy i innych aglomeracji jak najszybciej wdrożą na swoim terenie nowe regulacje. Dotychczas zasłaniali się brakiem odpowiednich przepisów. Czas powiedzieć „sprawdzam”.

Komisja Europejską domaga się od wymienionych czterech polskich miast jak najszybszego obniżenia emisji dwutlenku azotu (NO2) do powietrza – substancji ściśle powiązanej z emisją spalin. Transport jest jednym z dwóch najpoważniejszych źródeł zanieczyszczeń w polskich miastach. Badania wskazują na regularne przekroczenia norm dwutlenku azotu na obszarach większych ośrodków. Substancja ta łączona jest ze wzrostem przypadków astmy, udarów czy chorób układu nerwowego. 

Przez ostatni rok Polski Alarm Smogowy współpracował z Ministerstwem Klimatu i Środowiska przy tworzeniu odpowiednich zapisów w ustawie o elektromobilności. Rozmowy doprowadziły do kompromisu – w projekcie nowelizacji ustawy znalazły się rozwiązania satysfakcjonujące zarówno samorządy jak i Ministerstwo. Zmiany były wyczekiwane przez władze szeregu miast, które – w trakcie prac nad ustawą – popierały progresywne rozwiązania.