Inne działania podejmie alarm, w którego gminie burmistrz podważa problem istnienia smogu, a inne ten, u którego gmina stara się jak może, ale to wciąż nie wystarcza. Odpowiedni dobór działań należałoby rozpocząć od dokładnego przyjrzenia się lokalnej sytuacji i rozpoznaniu najkrótszej drogi do celu.

Chcąc przystąpić do pozyskania informacji na temat stanu spraw związanych z ochroną powietrza na danym terenie, można przeczytać artykuły „Gdzie i jak zbierać informacje o sytuacji lokalnej?”, „Najczęściej spotykane przeszkody w działaniach antysmogowych”, a także „Ślepe zaułki działań antysmogowych”. Warto poświęcić trochę czasu na to, by zebrać podstawowe informacje, które dadzą nam orientację co jest największym hamulcem zmiany w przypadku naszej gminy i na jakim etapie jest proces zmian. Działanie na oślep może zmarnować dużo naszego czasu i być nieskuteczne lub nawet przeciwskuteczne. Na przykład nie zawsze trzeba występować w roli złego policjanta i antagonizować lokalne władze oraz mieszkańców. Czasem ostra presja nie jest wskazana, a dużo lepszy efekt przyniesie partnerskie wsparcie i wzajemna współpraca. Innym razem nie obejdzie się bez mocnej presji i wzniecenia społecznego gniewu.

Wstępne rozeznanie

Kiedy już wiemy czy nasz burmistrz zaniedbuje temat ochrony powietrza z powodu niechęci, niewiedzy, w wyniku kalkulacji politycznej, braku środków w budżecie, niedoborów wykwalifikowanej kadry, koncentracji na innych problemach w gminie lub z jeszcze innych powodów, możemy stwierdzić, jakie działania z naszej strony przyniosą najlepszy efekt. Czy nasze relacje z samorządem powinny być chłodne i zdystansowane czy też otwarte i nastawione na współpracę i partnerstwo?

Najogólniej, jako strategię rozumiemy dobór zadań mających doprowadzić nas do osiągnięcia zamierzonego celu. Można powiedzieć, że trzy główne strategie działania alarmu smogowego koncentrują się na:

1) wywieraniu presji,

2) uświadamianiu poprzez edukowanie i informowanie,

3) wspieraniu urzędu gminy w jej wysiłkach.

Wywieranie presji

Wywieranie presji przyda się zwłaszcza w przypadku samorządów negujących istnienie problemu smogu, ignorujących go z pełną świadomością lub przyznających sprawie jego ograniczenia niski priorytet. Presja koniecznością jest wówczas, gdy mamy do czynienia z kompletnym brakiem polityki antysmogowej samorządu, działaniami „pod publiczkę” lub gdy urząd wytracił energię i „spoczął na laurach”.

Skuteczna presja wiąże się najczęściej z mobilizacją sił społecznych, tj. zebraniem poparcia wśród mieszkańców, które to odzwierciedlałoby wolę wyborców. Każdy prezydent, burmistrz czy wójt jako polityk prowadzi chłodne kalkulacje – jakie działania przyniosą mu poparcie społeczne. Dlatego jeśli damy mu odczuć, że większość mieszkańców domaga się lub przynajmniej popiera politykę antysmogową, na pewno stanie się ona istotną częścią jego programu. Wywieranie presji może przybierać różne formy, więcej na temat tego rodzaju działań w artykule „Jak wywierać presję na decydentów?” Warto zidentyfikować główne zaniedbania władz i stan spraw, by wiedzieć w jakie punkty celować. Być może w gminie nie funkcjonują kontrole kotłowni? Może gminny program wymian kotłów posiada wadliwy regulamin albo Program „Czyste Powietrze” jest traktowany po macoszemu? Może nasza gmina zaniedbuje obowiązek informowania o uchwale antysmogowej albo w gminie nie funkcjonuje żaden system pomiarów jakości powietrza? Należałoby w pierwszej kolejności przeć do spełnienia warunków, bez których sprawy nie ruszą z miejsca.

Udzielanie wsparcia

Strategia wspierania lokalnych władz w ich wysiłkach ma zastosowanie głównie wówczas, gdy wiemy, że gmina rzeczywiście robi wszystko co może i nie próbuje się nami wyręczać. Należy uważać na to, żeby urząd nie przerzucał na nas odpowiedzialności, np. za kwestie edukacyjno-informacyjne i nie zaczął się ociągać w tym temacie. Udzielanie wsparcia może polegać na wspólnym wypracowywaniu strategii działań dla gminy, proponowaniu rozwiązań, które sprawdziły się w innych miejscach, doradzaniu, opiniowaniu, konsultowaniu przedsięwzięć. Może także przybrać formę wypełniania niektórych obowiązków gminy, np. w formie projektów edukacyjnych i informacyjnych (prowadzenie spotkań, lekcji dla dzieci czy młodzieży, kreacja materiałów informacyjnych itp.). Więcej na temat różnych możliwości współdziałania z gminą w artykule „Jak współpracować z samorządem?”.

Zmiana strategii

Warto nie przywiązywać się zbyt mocno do obranego stylu działania. Może się okazać, że bieżąca strategia jest nieskuteczna, np. władze spowolniły z działaniami antysmogowymi z powodu braku odpowiedniej presji lub odwrotnie – zablokowały się pod wpływem zbyt nasilonej krytyki i braku wsparcia. To, która strategia okaże się najskuteczniejsza na naszym „podwórku” lokalny alarm odkryje zapewne po pewnym czasie prób i błędów. Wskazane jest, aby mieszać strategie i używać ich według aktualnych potrzeb.