Polski Alarm Smogowy na IV Szczycie Klimatycznym ToGetAir 2023

PAS weźmie udział w czwartej edycji Szczytu Klimatycznego TOGETAIR w dniach 20-21 kwietnia 2023 r. Na szczycie poza tematami energetycznymi pojawi się również czystego powietrza oraz czy nasza gospodarka może być zeroemisyjna bądź neutralna klimatycznie. Polskie, europejskie i światowe cele klimatyczne będą osią debat oraz rozmów przy okrągłych stołach. Szczyt Klimatyczny odbywać się będzie w przestrzeni Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. PAS jest partnerem merytorycznych Szczytu.

Wydarzenie, realizowane w formule hybrydowej i transmitowane z 3 telewizyjnych studiów, oglądać będzie można bezpłatnie i bez rejestracji na głównych stronach najważniejszych polskich portali internetowych. Organizatorzy po raz kolejny proponują międzynarodową debatę o celach klimatycznych. Każdy dzień Szczytu rozpocznie się panelem prowadzonym w języku angielskim, poświęconym globalnej i europejskiej tematyce.

Przedstawiciele PAS obecni będą na panelach dyskusyjnych:

20 kwietnia

14:20 (Studio G) Bartosz Piłat – panel dyskusyjny: Efektywny czy ekologiczny transport

15:30 (Studio G) Andrzej Guła – samorządowy panel dyskusyjny: Ekologiczne wyzwania regionów – prawo, finanse, geopolityka

21 kwietnia

9:40 (Studio E) Piotr Siergiej – panel dyskusyjny: Jak droga będzie energia? Jak szybko nauczymy się ją oszczędzać

9:50 (Studio S) – Andrzej Guła – panel dyskusyjny: Smog kontratakuje. Zdrowie publiczne Polaków

10:45 (Studio S) – Anna Dworakowska – Wykład wprowadzający na temat ochrony powietrza

Konkurs dziennikarski „Ciepło od zaraz” rozstrzygnięty

Krakowski Alarm Smogowy ogłosił wyniki konkursu dziennikarskiego pod hasłem „Ciepło od zaraz”. Konkurs miał na celu promowanie oszczędzania energii, docieplenia domu w obliczu rosnących kosztów energii i problemów z jej dostępnością.

W konkursie nagrodzono sześcioro dziennikarzy (trzy nagrody główne i trzy wyróżnienia), którzy w interesujący i angażujący sposób przedstawili praktyczne porady w dziedzinie efektywnego wykorzystania energii w domu w czasie kryzysu energetycznego. Suma nagród w konkursie wyniosła 18 tysięcy złotych.

Zwycięzca, Andrzej Papliński z Muratora opisał przykłady ocieplonych i zmodernizowanych domów, pokazując jak takie podejście znacząco obniża koszty ogrzewania budynku. Pokazanie działających rozwiązań to doskonały sposób przekonania właścicieli domów do zmiany. Przykład sąsiada, który obniżył własne rachunki jest jednym z najskuteczniejszych bodźców do działania.

I miejsce (nagroda 5000 zł): Andrzej Papliński, Murator, za artykuł „Nie tylko wymiana ogrzewania! Termomodernizacja budynku i… fotowoltaika”

II miejsce (nagroda 4000 zł): Mateusz Kokoszkiewicz, Gazeta Wyborcza za artykuł „Jak

zredukować rakotwórcze substancje w powietrzu”

III miejsce (nagroda 3000 zł): Kamil Wszołek, Radio Kraków za audycję „Czy technologia może nam pomóc w walce o czyste powietrze?” w cyklu „Trendy w sieci w Radio Kraków”

Wyróżnienia (nagroda 2000 zł):

Dominika Wantuch (Gazeta Wyborcza) za artykuł „Rachunki za ogrzewanie rosną. Polski Alarm Smogowy pokazuje je obniżyć”,
Paweł Pomian (odpowiedzialny-inwestor.pl) za artykuł „Jak nie trwonić energii? [Poradnik o zdrowym oszczędzaniu]”,
Piotr Starmach (NowyTarg24.pl) za artykuł „Rosną koszty ogrzewania mieszkania. Co robić, aby w dobie kryzysu płacić mniej za ciepło?„

Województwo śląskie antysmogowym liderem w 2022 roku

Goczalkowice Zdroj - fotografia dworca po remoncie

Ranking aktywności gmin w programie Czyste Powietrze za rok 2022 opublikowany dziś przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Polski Alarm Smogowy oraz Bank Światowy wskazuje, że niekwestionowanymi liderami pod względem liczby złożonych wniosków w programie Czyste Powietrze są gminy województwa śląskiego. W pierwszej setce najaktywniejszych gmin aż 25 pochodzi z województwa śląskiego. Na pierwszym miejscu rankingu znajduje się śląska gmina Goczałkowice-Zdrój.

To kolejny już ranking pokazujący aktywność gmin w programie Czyste Powietrze. Wśród najaktywniejszych samorządów znajdują się przede wszystkim gminy województwa śląskiego (25 gmin w pierwszej setce). Na drugim miejscu uplasowało się województwo kujawsko-pomorskie (18 gmin w pierwszej setce najaktywniejszych).

Program Czyste Powietrze jest impulsem dla rozwiązania problemu smogu, dając jednocześnie gospodarstwom domowym możliwość znaczącego obniżenia rachunków za ogrzewanie. Efektywne wdrożenie Programu wpłynie również korzystnie na bezpieczeństwo energetyczne Polski, gdyż zmniejszenie zużycia energii ograniczy konieczność importu paliw kopalnych – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. – Aktywny udział samorządów w Programie ma kluczowe znaczenie. Tam, gdzie władze lokalne działają sprawnie, tam widać efekty w postaci liczby wymienionych kopciuchów i ocieplonych domów – dodaje Guła.

– Cieszymy się, że program Czyste Powietrze dociera do coraz większej liczby gmin w całej Polsce. Z rankingu widać, że najwięcej wniosków do programu pochodzi z województwa śląskiego, gdzie władze samorządowe z determinacją wdrażają zapisy uchwał antysmogowych. Kontynuowanie działań na rzecz popularyzowania Czystego Powietrza, a także obowiązywanie i przestrzeganie uchwał antysmogowych znacząco przyczyni się do rozwiązania problemu zimowego smogu w Polsce – powiedział Marcus Heinz, przedstawiciel Banku Światowego na Polskę i kraje bałtyckie.

Na pierwszym miejscu w rankingu znalazła się gmina uzdrowiskowa Goczałkowice-Zdrój, w której do programu w 2022 r. złożono 143 wnioski, co w przeliczeniu na liczbę budynków jednorodzinnych daje jej pierwsze miejsce w Polsce. – Bardzo nas cieszy, że to gmina Goczałkowice-Zdrój została liderem programu Czyste Powietrze – mówi Emil Nagalewski, koordynator Polskiego Alarmu Smogowego w województwie śląskim. – Jest to szczególnie ważne, gdyż jest to gmina uzdrowiskowa, która od dawna boryka się z poważnym problemem smogu. W ostatnim rankingu najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce, opublikowanym przez Polski Alarm Smogowy na podstawie danych Państwowego Monitoringu Środowiska, Goczałkowice Zdrój znalazły się w na wysokiej – piątej – pozycji pod kątem zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10.

Ranking aktywności gmin w programie Czyste Powietrze oparty jest o liczbę złożonych wniosków w porównaniu do liczby budynków jednorodzinnych znajdujących się na terenie gminy. Aktualnie prezentowane zestawienie obejmuje aktywność gmin w roku 2022 i powstało przy współpracy NFOŚiGW, Polskiego Alarmu Smogowego i Banku Światowego. Wszystkie przygotowane zestawienia, począwszy od I kwartału 2021 roku, można sprawdzić w wyszukiwarce dostępnej na stronie: www.polskialarmsmogowy.pl/ranking.

WSA utrzymał w mocy mazowiecką uchwałę antysmogową

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Prokuratury Krajowej na mazowiecką uchwałę antysmogową określając zarzuty jako “niezrozumiałe”. Organizacje społeczne nie kryją radości z powodu takiego rozstrzygnięcia sądu, podkreślając, że obowiązujące od ponad 5 lat przepisy uchwały chronią życie i zdrowie mieszkańców.

– Wyrok WSA przyznaje rację organizacjom i władzom województwa, które podnosiły bezzasadność zarzutów Prokuratury Krajowej wobec uchwały antysmogowej. Mieszkańcy Mazowsza mogą spać spokojnie, uchwała antysmogowa dalej będzie chronić ich i ich bliskich – powiedział radca prawny Miłosz Jakubowski z Frank Bold, reprezentujący przed sądem organizacje biorące udział w postępowaniu: Stowarzyszenie Lepsze Miejsce i Europejskie Centrum Czystego Powietrza.

Uchwała antysmogowa dla województwa mazowieckiego została przyjęta w październiku 2017 r. Ciemne chmury zawisły nad nią w grudniu 2022 r., kiedy Prokuratura Krajowa zaskarżyła ją do WSA, domagając się stwierdzenia jej nieważności. Prokuratura zarzuciła przepisom antysmogowym m.in. brak przeprowadzenia lub nieprawidłowe przeprowadzenie (nie jest to w treści skargi jasne) konsultacji społecznych w sprawie uchwały.

– Mazowiecki urząd marszałkowski nie tylko zorganizował konsultacje społeczne poprzedzające przyjęcie uchwały, ale w dodatku przeprowadził je w standardach wyższych niż przewiduje ustawa, np. dając obywatelom dłuższy niż wymagany termin na składanie uwag. Wszystkie informacje na ten temat są publicznie dostępne, dlaczego Prokuratura Krajowa nie umiała do nich dotrzeć przed złożeniem skargi?  – skomentował mecenas Jakubowski.

W toku przeprowadzonych w lipcu i sierpniu 2017 r. konsultacji społecznych wpłynęło 2200 uwag i wniosków oraz apel o jak najszybsze uregulowanie spraw zanieczyszczenia powietrza podpisany przez ponad 13 000 osób.

– Ta frekwencja jest dowodem na to, że społeczeństwo nie miało żadnego problemu z zauważeniem prowadzonych konsultacji. Warto dodać, że podjętą już uchwałę kontrolował wojewoda mazowiecki i nie miał do niej żadnych zastrzeżeń. Także nikt z mieszkańców nie skarżył przyjętych przepisów, ani sposobu ich przyjęcia, co pokazuje naprawdę szeroki konsensus społeczno-polityczny wokół działań na rzecz poprawy jakości powietrza – powiedziała Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

Wyrok WSA nie jest prawomocny, Prokuraturze Krajowej przysługuje możliwość złożenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Mobilne płuca znowu czarne. PAS pokazał czym oddychamy w sezonie grzewczym 

Zakończyła się czwarta edycja kampanii „Zobacz czym oddychasz. Zmień to”, w której wykorzystano mobilne instalacje przedstawiająca ludzkie płuca pochłaniające zanieczyszczenia powietrza. Aż siedem instalacji odwiedziło 63 lokalizacje w dziewięciu województwach. Polski Alarm Smogowy wskazuje jak niebezpieczne mogą być działania polityków osłabiające politykę antysmogową. 

Dwumetrowy model ludzkich płuc „oddycha” pochłaniając zanieczyszczenia powietrza, które osiadają na białej materii pokrywającej instalację. Zależnie od poziomu zanieczyszczenia powietrza materia przybiera grafitowy, a nawet czarny kolor. Instalacja ustawiana jest na dwa tygodnie w różnych lokalizacjach. 

– Obserwowanie jak zmienia się kolor płuc to bardzo pouczające doświadczenie – mówi Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego – Pomimo lekkiej i wietrznej zimy mobilne płuca pokazały, że powietrze w wielu miejscowościach jest fatalnej jakości. Wystarczy spojrzeć na kolor jaki przybierają płuca po dwóch tygodniach “oddychania” w zasmogowanych miejscowościach. Grafitowy kolor w Czerwionce-Leszczyny, czarny w Chełmcu czy Zabrzu pokazuje, że w bezwietrzne dni smog ma się bardzo dobrze. Ale nie tylko gminy ze Śląska czy Małopolski zmagają się ze smogiem. Spośród 63 lokalizacji najciemniejszy kolor przybrały płuca ustawione w Bydgoszczy, w dzielnicy Miedzyń.

Tym oddychają mieszkańcy Bydgoszczy

– Dostrzegamy pewien nieznaczny postęp w likwidacji „kopciuchów”, ale istnieje realna groźba, że ten proces zostanie zatrzymany, a nawet odwrócony – ostrzega Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego – Programy dotacyjne do wymiany kotłów nie będą skuteczne, jeśli nie będzie towarzyszyć im konsekwentna polityka antysmogowa. Niestety w ostatnim czasie obserwujemy luzowanie przepisów w obszarze ochrony powietrza: dopuszczanie do sprzedaży najgorszej jakości węgla czy luzowanie uchwał antysmogowych w niektórych województwach. Rezultaty tej polityki widać na instalacjach z płucami, które w tym roku odwiedziły polskie miejscowości.  

Przykładem dobrego działania jest Kraków, gdzie dzięki zakazowi spalania węgla i drewna stężenie pyłów i rakotwórczego benzoapirenu spadło o ponad 40%. Na stacji tła na krakowskim Kurdwanowie liczba dni smogowych w latach 2012-2022 spadła ze 116 do 40! Kraków pokazuje, że jest sposób na smog, ale konieczne jest również konsekwentne działanie i determinacja.

Polski Alarm Smogowy przypomina, że w Polsce wykorzystywanych jest wciąż około 3 miliony tzw. “kopciuchów” – przestarzałych kotłów na węgiel i drewno. To one stanowią główną przyczynę zanieczyszczenia powietrza w pyłem czy rakotwórczym benzo[a]pirenem. – Wymiana tego typu urządzeń na nowoczesne ogrzewanie, wraz z inwestycjami poprawiającymi efektywność energetyczną domów rozwiąże nie tylko problem fatalnej jakości powietrza w Polsce ale również przyniesie realne korzyści gospodarstwom domowym w postaci niższych rachunków za ogrzewanie – dodaje Guła. PAS namawia właścicieli domów jednorodzinnych ogrzewanych “kopciuchami” do skorzystania z programu Czyste Powietrze, dzięki któremu można pozyskać dotacje do 66, 99 lub 135 tysięcy zł, w zależności od poziomu zarobków. 

Tym oddychają mieszkańcy Chełmca

Kampania „Zobacz czym oddychasz” jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP MALOPOLSKA/LIFE14 IPE PL021 współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz we współpracy ze Stowarzyszeniem Program Czysta Polska. Wsparcia finansowego kampanii udzielili: European Climate Foundation, Clean Air Fund, Allegro.pl oraz Fundacja Better Future. Kampania została objęta patronatem honorowym Marszałka Województwa Śląskiego, Pana Jakuba Chełstowskiego. Kampania otrzymała wsparcie Screen Network, dzięki któremu pojawi się na ekranach cyfrowych tej firmy.

Oszczędzaj energię i nie przepłacaj za ogrzewanie – kampania społeczna Warszawy Bez Smogu

Trzy krótkie filmy namawiające do oszczędzania energii w domach wyświetlane są na ponad 1700 ekranach w pociągach Kolei Mazowieckich. To społeczna kampania Warszawy Bez Smogu i Polskiego Alarmu Smogowego, w której aktywiści pokazują proste i tanie metody zmniejszenia kosztów ogrzewania w domu. W kampanii bierze udział aktor teatralny, telewizyjny i filmowy Mateusz Janicki.

– Pomyślałbyś, że Twój dom może być energetycznym wampirem? Nie, nie przesłyszałeś się – mówi w radiowej reklamie Mateusz Janicki – Jeśli Twój dom traci energię przez nieszczelne okna i nieocieplone ściany, to pozbawia Cię nie tylko ciepła, ale i pieniędzy. Możesz to zmienić już teraz. Nie zasłaniaj grzejników, uszczelnij okna, obniż o jeden stopień temperaturę w domu. Możesz zaoszczędzić parę tysięcy złotych, a wiosną pomyśl o ociepleniu całego budynku. To się opłaci!

Aktywiści Warszawy Bez Smogu postanowili pokazać mieszkańcom województwa mazowieckiego kilka prostych metod ograniczenia rachunków za ogrzewanie. To bardzo ważne przy obecnych wysokich kosztach nośników energii: węgla, pelletu czy gazu. Rachunki za ogrzewanie to jedna z najwyższych pozycji domowego budżetu.

Wypracowanie nawyków oszczędzania energii może przynieść długofalowe korzyści – mówi Piotr Siergiej z Warszawy Bez Smogu – Takie proste i tanie działania jak zasłanianie okien w nocy, odsłonięcie grzejników czy instalacja pianki izolacyjnej pomiędzy grzejnikiem a ścianą mogą przynieść spore oszczędności. Eksperci szacują, że obniżenie temperatury w domu zaledwie o jeden stopień to zmniejszenie rachunków za ogrzewanie o 8%. Ta liczba niewiele mówi, ale jeśli przyjmiemy, że wydajemy rocznie na węgiel, pellet czy gaz około 10 tysięcy złotych to mamy oszczędność 800 zł rocznie. Inne działania, takiej jak uszczelnienie okien i drzwi, utrzymywanie zróżnicowanej temperatury w różnych pomieszczeniach, czy rezygnacja z kąpieli w wannie na korzyść prysznica to kolejne wypracowane oszczędności i więcej pieniędzy w naszych portfelach.

– Cieszymy się, i dziękujemy że tak rozpoznawalna postać jak Mateusz Janicki zgodził się na współpracę z nami – powiedział Piotr Siergiej – To dla nas ważne, by kampania i informacje o oszczędzaniu energii trafiły do jak największej liczby ludzi. Stąd decyzja o rozpowszechnianiu filmów w pociągach Kolei Mazowieckich.

– Wychodzimy do ludzi z ważnym przesłaniem – powiedział Mateusz Janicki, aktor biorący udział kampanii – do mnie przemawiają te argumenty, bo wiem że koszty ogrzewania i związane z nimi oszczędności zaprzątają głowę większości mieszkańców Polski. Dlatego powtarzam za kampanią – pomyślmy o oszczędnościach i nie dokarmiajmy energetycznych wampirów!

Doraźne działania opisane w kampanii przyniosą szybkie korzyści. Natomiast posunięciem, które w największym stopniu pozwoli obniżyć rachunki jest ocieplenie domu i wymiana źródła ciepła na efektywne i ekologiczne. Samo ocieplenie domu to nawet o połowę niższe rachunki za ogrzewanie.

Małopolanie zaskarżyli demontaż uchwały antysmogowej

Dwadzieścia mieszkanek i mieszkańców Małopolski powalczy o czyste powietrze w sądzie. Przy wsparciu prawników z Frank Bold składają do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargi na demontaż małopolskiej uchwały antysmogowej przez sejmik województwa.

– W naszej ocenie odroczenie terminu wejścia w życie zakazu eksploatacji kopciuchów w Małopolsce odbyło się z rażącym naruszeniem prawa. To działanie nie przyniesie żadnych korzyści mieszkańcom, a odbije się na ich zdrowiu i życiu. Dlatego wspieramy prawnie te osoby, które postanowiły złożyć do sądu skargę na działania władz województwa – mówi Miłosz Jakubowski, radca prawny z Frank Bold i pełnomocnik skarżących mieszkańców.

Skarżące osoby to mieszkanki i mieszkańcy powiatów krakowskiego, nowotarskiego, oświęcimskiego, tarnowskiego i tatrzańskiego. Są wśród nich całe rodziny.

– Mieszkamy w jednej z gmin, które od lat są właściwie bezczynne. W naszej okolicy prawie wszystkie domy nadal ogrzewane są kopciuchami, co skazuje nasze dzieci, w tym synka z ciężką niepełnosprawnością, na zamknięcie w domu przez większość sezonu grzewczego. Od 8 lat trwa nasza walka o oddech i w tym czasie żaden z okolicznych domów nie wymienił kopciucha! Czujemy rozgoryczenie widząc, że władze województwa małopolskiego dały przyzwolenie na przeciąganie tej patologii – wyjaśnia złożenie skargi rodzina z powiatu tarnowskiego.

W Małopolsce wciąż utrzymują się bardzo wysokie i niezgodne z obowiązującymi standardami poziomy zanieczyszczeń w powietrzu. Jak pokazuje publikowana przez GIOŚ “Roczna ocena jakości powietrza w województwie małopolskim”, niemal wyłączną ich przyczyną jest emisja z sektora komunalno-bytowego, czyli ogrzewanie pomieszczeń i wody użytkowej.

– Nie dam rady dłużej żyć w lęku przed tym, że moje dzieci pochorują się od zanieczyszczonego powietrza. Nie chcę być uwięziona w domu przez kilkadziesiąt dni w roku. Marzę o tym, aby w sezonie grzewczym móc spontanicznie wyjść z domu, bez sprawdzania stanu jakości powietrza. Chcę normalności! – mówi Jolanta Sitarz-Wójcicka.

Na radzenie sobie ze smogiem poprzez ograniczanie aktywności na zewnątrz nie ma szans inna skarżąca, która wyczynowo uprawia sporty zimowe. – Kocham aktywność sportową, kocham przyrodę i zależy mi na tym, żebym mogła z niej korzystać jak najwięcej przy czystym powietrzu. Tlen to nasze paliwo! – podkreśla Anna Mąka, mieszkająca w Zakopanem biathlonistka i olimpijka z Pekinu.

Utrzymujące się zanieczyszczenie powietrza oznacza szczególne ryzyko dla osób z zaburzeniami krążeniowo-oddechowymi, seniorów, dzieci i osób ubogich. Skarżąca uchwałę Lidia Kołodziej z Nowego Targu jest lekarką. Spowolnienie działań na rzecz poprawy jakości powietrza powoduje u niej nie tylko obawy o zdrowie własne i rodziny, ale także lęk o stan zdrowia pacjentów. 

– Każdy dzień z zanieczyszczonym powietrzem to progresja chorób z tym związanych, zaostrzenie schorzeń towarzyszących, ryzyko rozwoju chorób nowotworowych i autoimmunologicznych. Nie da się zablokować działania smogu na organizm człowieka. Jedyne co lekarzowi pozostaje w takiej sytuacji to zakazać pacjentom oddychać… – mówi Lidia Kołodziej.

Jak zauważa inny skarżący, Marcin Kręźlewicz z Oświęcimia, przyjmując przepisy antysmogowe w 2017 roku władze Małopolski zawarły z mieszkańcami swego rodzaju umowę społeczną: obiecały, że problem zanieczyszczenia powietrza przez tzw. kopciuchy zostanie do 2023 r. rozwiązany. Zmieniając uchwałę antysmogową w jego odczuciu władzę tę umowę złamały.

– Zapis uchwały antysmogowej zakazujący korzystania z pozaklasowych kotłów był nadzieją na normalne funkcjonowanie w Nowym Targu. Położenie topograficzne miasta sprzyja kumulacji zanieczyszczeń, które spływają z okolicy. Dlatego tak ważny był zakaz obejmujący całe województwo – podkreśla Magdalena Cygan, która również zdecydowała się złożyć skargę.

Podobną skargę zamierzają złożyć władze Krakowa. Zaś Krakowski Alarm Smogowy zapowiada zamierza wesprzeć skarżących mieszkańców.

– Od początku byliśmy przeciwni przedłużaniu życia kopciuchów w Małopolsce. Przepisy nie pozwalają nam jako organizacji złożyć własnej skargi do sądu na decyzję radnych wojewódzkich, ale zamierzamy złożyć wniosek o dopuszczenie do toczącego się postępowania, żeby wspierać mieszkańców Małopolski – zapowiada Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

– Jestem przekonana, że wszyscy mieszkający w naszym regionie negatywnie odczuwamy skutki zanieczyszczenia powietrza, tylko nie każdy ma zasoby i czas, żeby z tym coś zrobić i głośno o tym mówić. Szczególnie, że to często jest to kwestia polityczna – podsumowała Julia Berbeka z Kościeliska, jedna ze skarżących uchwałę antysmogową.

Wyślij list do sąsiada i namów go do wymiany pieca – zachęca PAS

Polski Alarm Smogowy zaprasza do udziału w akcji “List do sąsiada”. Kampania ma pomóc osobom, którzy dostrzegają w swojej okolicy problem spalania węgla i drewna, a dym wydobywający się z kominów sąsiednich domów traktują jako zagrożenie dla ich zdrowia. List do sąsiada z zachętą do wzięcia dotacji na wymianę starego kotła może to zmienić.

W ramach nowej odsłony programu Czyste Powietrze można otrzymać nawet dwukrotnie wyższe dotacje. Aby dotrzeć z tą informacją do właścicieli starych kotłów, przygotowaliśmy gotowy do wysłania list, w którym znajdują się informację jak pozyskać te fundusze i dzięki temu ograniczyć koszty ogrzewania. List można po prostu wrzucić do skrzynki pocztowej sąsiada – tłumaczy Ewa Lutomska z Polskiego Alarmu Smogowego

Spalanie węgla i drewna w starych nieefektywnych kotłach to główna przyczyna zanieczyszczenia powietrza. Ceny węgla są bardzo wysokie, a jego spalanie w starym, pozaklasowym kotle to obecnie jeden z najdroższych sposobów ogrzewania domu, nawet jeśli uwzględnimy dodatek węglowy. Zanieczyszczenie powietrza wpływa negatywnie na zdrowie, powodując szereg poważnych chorób, m.in. astmę, POChP, rak płuca czy problemy z nadciśnieniem.

W liście przekonujemy, że ogrzewanie domu nie musi aż tyle kosztować. Jeśli teraz zdecydujemy się na wzięcie dotacji, ocieplenie domu i wymianę “kopciucha”, to podczas kolejnego sezonu grzewczego możemy nie tylko obniżyć rachunki za ogrzewanie, ale też oddychać czystszym i zdrowszym powietrzem. Pobranie i wydrukowanie listu zajmuje chwilę, a może zmienić bardzo dużo – zachęca Piotr Siergiej, rzecznik PAS.

W styczniu 2023 roku uruchomiono nawet dwa razy wyższe dopłaty na ocieplenie domu i wymianę źródła ciepła w ramach programu Czyste Powietrze. Dotacja może wynieść do 135 000 zł, w zależności od dochodu. Więcej informacji na temat programu można znaleźć TUTAJ.

POBIERZ LIST DO SĄSIADA TUTAJ i TUTAJ

W stolicy i warszawskim „obwarzanku” dymi ponad 30 tysięcy „kopciuchów”

Antysmogowi aktywiści z Warszawy Bez Smogu sprawdzili jaka jest liczba “kopciuchów” na Mazowszu w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. W warszawskim „obwarzanku” dymią 26 204 „kopciuchy”, stolica dokłada kolejne 4428, natomiast na Mazowszu to aż 280 000 sztuk! Zgodnie z uchwałą antysmogową dla województwa mazowieckiego te wszystkie źródła ciepła powinny zostać jak najszybciej wymienione.

Artykuł zmieniany 3 marca 2023 r.

Dane o kotłach otrzymaliśmy z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków i dotyczą one stanu na grudzień 2022 – mówi Piotr Siergiej z Warszawy Bez Smogu – Wiemy, że wypełnienie bazy CEEB to około 70%, możemy więc przypuszczać, że w rzeczywistości kotłów jest jeszcze więcej. Dane dla Warszawy są dużo dokładniejsze, ponieważ Urząd Miasta przeprowadził bardzo skrupulatną inwentaryzację.

– Często jesteśmy pytani, skąd bierze się smog w Warszawie – mówi Piotr Siergiej – z danych zebranych przez CEEB wynika, że w „obwarzanku” jest sześciokrotnie więcej „kopciuchów” niż w stolicy, chociaż Warszawa ze swoimi 4428 kotłami również nie ma powodów do dumy.

Ciekawie wypada zestawienie liczby „kopciuchów” w poszczególnych gminach. Według CEEB powyżej tysiąca pozaklasowych kotłów dymi w gminach Otwock, Jaktorów, Żyrardów, Wiązowna, Kobyłka i Marki. Najmniej kotłów (104) znajduje się w Podkowie Leśnej. Nieco inny obraz pojawia się, jeśli oceniamy odsetek istniejących „kopciuchów” w relacji do istniejących budynków. W tym rankingu niekwestionowanym liderem jest gmina Radzymin – aż w 47,2% domów jednorodzinnych znajdują się niesławne „kopciuchy”. W czołówce jest też gmina Jaktorów, Żyrardów i Karczew. Najniższy odsetek „kopciuchów” w gminach to Łomianki, Lesznowola i Podkowa Leśna oraz miasto Warszawa – tu odsetek wynosi zaledwie 6%. Ten ostatni wynik pokazuje dużą zmianę, jaka zaszła w stolicy w ciągu ostatnich 5 lat. W 2017 roku w Warszawie dymiło ponad 15 000 kotłów, obecnie 4428. Jest więc spory postęp.

Urząd Miasta Warszawy podaje, że proceduje obecnie 1126 wniosków na dopłatę o wymianę kotła, można więc przypuszczać, że przed kolejnym sezonem grzewczym liczba „kopciuchów” zmaleje do około trzech tysięcy sztuk. Zapewne dodatkowo wystąpi przyspieszenie wymiany kotłów w stolicy, ponieważ od 1 października 2023 zacznie obowiązywać zakaz spalania węgla w gospodarstwach domowych. Jest więc szansa na czyste powietrze. W 2023 roku Urząd Miasta podtrzymał dopłaty miejskie do wymiany „kopciuchów” wynoszące 70% kosztów kwalifikowanych.

Poza stolicą najwięcej kotłów na Mazowszu jest w Radomiu (4810), Siedlcach (gm. miejska i wiejska – 4692) i Sochaczewie (gm. miejska i wiejska – 3611).

Za mała Strefa Czystego Transportu w Warszawie – aktywiści recenzują miasto

Warszawa przedstawiła propozycję Strefy Czystego Transportu. Zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego obszar strefy jest stanowczo za mały i nie daje gwarancji, że taka Strefa doprowadzi do poprawy jakości powietrza.

– Miasto zaproponowało rozsądne wymagania dla samochodów, ale wskazany obszar strefy jest zbyt mały, żeby mieć pewność, że do jej wymogów będzie się musiała dopasować większość aut jeżdżących po Warszawie – wskazuje Bartosz Piłat, ekspert transportowy Polskiego Alarmu Smogowego.

Według planów Urzędu Miasta Strefa Czystego Transportu zacznie działać 1 lipca 2024 r. Dwa kolejne etapy wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. i 1 stycznia 2028 r.

Jakie wymogi będą musiały spełniać auta wjeżdżające do Strefy w Warszawie? W lipcu 2024 r. do Strefy mogłyby wjechać auta benzynowe młodsze niż 27 lat (minimalna norma emisji Euro 2) oraz diesle mające mniej niż 18 lat (minimalna norma emisji Euro 4). Dwa lata później auto benzynowe będzie mogło mieć nie więcej niż 26 lat, a diesel maksymalnie 16 lat. W 2028 r. do Strefy nie mogłyby wjechać samochody benzynowe  starsze niż 22 lata, oraz diesle starsze niż 15 lat. 

Zdaniem PAS wymogi dotyczące minimalnych standardów emisyjności, jakie miałyby spełniać auta wjeżdżające do Strefy w Warszawie są optymalnym kompromisem między koniecznością poprawy jakości powietrza, a skalą wymagań dla właścicieli samochodów.

Te niewygórowane wymagania sprawią, że emisja z rur wydechowych samochodów zostałaby radykalnie zmniejszona.  Jak wynika z dokumentów przedstawionych przez Ratusz już w 2026 r. możemy liczyć na ograniczenie emisji pyłów ze spalin o ponad połowę, a w przypadku tlenków azotu o 35 proc. W 2028 r. emisja pyłów dzięki Strefie może być niższa o ponad 75 proc., a emisja tlenków azotu o ponad połowę. Czy tak się stanie, zależy jednak od wielkości obszaru Strefy.

Zaproponowany  harmonogram wprowadzania wymogów dla aut dawałby szansę na doprowadzenie jakości powietrza w mieście do akceptowalnego stanu. Jest jednak kwestia obszaru Strefy, który w związku z tym, że jest mocno ograniczony, może zniweczyć tę szansę – komentuje Bartosz Piłat – Co prawda zaproponowany do konsultacji obszar obejmuje najważniejsze w mieście szlaki samochodowe, ale jest zbyt mały. Nie ma pewności, że do wymagań Strefy będzie się musiało dopasować każde auto jeżdżące po stolicy.

O ile objęcie obszarem Strefy Czystego Transportu całego miasta byłoby trudne ze względów organizacyjnych, zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego możliwe jest wytyczenie racjonalnych granic dla znacznie większego obszaru. Na zachodnim brzegu granica może być poprowadzona na obwodnicy ekspresowej, lub na mniejszym obszarze ograniczonym al. Prymasa Tysiąclecia, al. Jerozolimskimi i dalej Łopuszańską, Hynka, Dolinką Służewiecką w kierunku trasy Siekierkowskiej. Po stronie praskiej granicę można poprowadzić na dwa sposoby:  wzdłuż ulic Żołnierskiej i Patriotów lub od ronda Marsa wzdłuż torów kolejowych do ronda Żaba.

Obydwa warianty sprawią, że w 2028 r. po Warszawie jeździć będą niemal wyłącznie auta spełniające wymogi SCT, które emitują znacznie mniej zanieczyszczeń, czyli auta benzynowe produkowane od 2006 r. i diesle produkowane od 2014 r. Zwiększy to znacząco szanse na to, że pożegnamy się z przekroczeniami dopuszczalnych stężeń tlenków azotu – dodaje Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego.

Przedstawiciele PAS zwracają uwagę, że propozycja Warszawy jest bardziej progresywna niż rozwiązanie przyjęte w Krakowie jesienią zeszłego roku. Na pozytywną ocenę zasługuje zwłaszcza wyznaczenie daty, w której minimalnym wymogiem dla aut z silnikiem Diesla będzie rok produkcji minimum 2014, a więc norma Euro 6.  – Dopiero w dieslach Euro 6 emisja tlenków azotu jest na akceptowalnym poziomie. Data jest stosunkowo odległa, ale co ważne słyszymy o niej już dziś, dzięki czemu planujący zakup kolejnego auta wiedzą, na jaki silnik się nie decydować – komentuje Bartosz Piłat.

Polski Alarm Smogowy będzie obserwował proces konsultacji projektu i apelował do radnych miasta, aby zdecydowali się na objęcie Strefą większej powierzchni miasta. 

Ile zapłacisz za ogrzewanie domu? – PAS publikuje kalkulator kosztów

Rachunki za ogrzewanie to jedna z najwyższych pozycji w domowym budżecie. Na ich wysokość ma wpływ sposób w jaki ogrzewamy dom oraz standard ocieplenia budynku. Polski Alarm Smogowy opublikował prosty kalkulator pozwalający rzetelnie ocenić roczny koszt ogrzewania domu jednorodzinnego. Wystarczy podać metraż, liczbę mieszkańców i zakres ocieplenia domu.

Kalkulator kosztów ogrzewania domu i wody uwzględnia nie tylko stan ocieplenia budynku, ale również bierze pod uwagę aktualnie obowiązujące ceny węgla, gazu czy prądu(1). W ten sposób możemy ocenić jaki typ ogrzewania domu jest dla nas najkorzystniejszy finansowo. Ceny nośników energetycznych będą aktualizowane co kwartał, a najnowsza aktualizacja pochodzi ze stycznia 2023 r. W kalkulatorze można również uwzględnić dopłaty do paliw: węgla, pelletu czy energii elektrycznej. Wyliczenia pomogą osobom wymieniającym „kopciuchy” wybrać najbardziej odpowiednie źródło ciepła. Kalkulator powstał we współpracy z Porozumieniem Branżowym Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE).

Największy wpływ na koszt ogrzewania domu ma standard ocieplenia,a więc izolacja ścian, dachów, jakość okien i drzwi. Na przykład dla typowego domu (150 m2/rodzina 4 osoby) słabo ocieplonego (zużycie energii cieplnej na poziomie 170 kWh/rok/m2) roczny koszt ogrzewania gazem to około 10 400 zł. Dla domu ocieplonego w standardowym zakresie (80 kWh/rok/m2) cena spada do 5 700 zł. Dla domu o bardzo wysokim standardzie energetycznym (15 kWh/rok/m2) to już tylko 1987 zł. Rocznie.

Porównanie różnych sposobów ogrzewania domu pokazuje również, że pozaklasowe kotły na węgiel i drewno pozostają jedną z najdroższych metod ogrzewania, szczególnie w przypadku słabo ocieplonych domów. Najtańsze w użytkowaniu są pompy ciepła przy zastosowaniu ogrzewania podłogowego. Przykładowo, ogrzanie typowego domu (150m2/4 osoby) o średnim ociepleniu (120 kWh/m2/rok) za pomocą węgla spalanego w “kopciuchu” będzie kosztować około 12 000 zł. W przypadku gazu ten koszt spadnie do 7 800 zł, a dla  powietrznej pompy ciepła z ogrzewaniem podłogowym będzie to 7 200 zł.

Kalkulator powstał w odpowiedzi na bardzo dynamiczną sytuację na rynku paliw i energii. Chcemy, żeby dzięki niemu ludzie mogli w prosty sposób porównać koszty ogrzewania różnymi nośnikami. To bardzo ważne w sytuacji, gdy wielu właścicieli domów stoi przed decyzją, na jakie urządzenie grzewcze wymienić dotychczas używanego “kopciucha” – komentuje Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego – Jak wiemy, program Czyste Powietrze umożliwia wzięcie dotacji na zakup m.in. pomp ciepła, kotłów gazowych czy peletowych. Dzięki kalkulatorowi będzie można porównać koszty eksploatacyjne biorąc pod uwagę aktualne ceny paliw i energii.

Kalkulator kosztów powstał w oparciu o bardziej rozbudowany kalkulator, który przygotowało Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE) i może zostać pobrane bezpłatnie ze strony organizacji. Dane, na których opiera się kalkulator, będą uaktualniane co trzy miesiące.

(1) Ceny paliw stałych zostały opracowane na podstawie analizy cen z 32 składów opału (po 2 w każdym z 16 województw). Cena węgla jest średnią z tej analizy oraz ceny maksymalnej węgla w dystrybucji samorządowej.

Analiza cen paliw do pobrania TUTAJ

Internetowy kalkulator znajduje się TUTAJ:

Prokuratura Krajowa zaskarża Uchwałę Antysmogową dla Mazowsza przedstawiając absurdalne argumenty

Prokuratura Krajowa wniosła o unieważnienie uchwały antysmogowej dla woj. mazowieckiego z roku 2017 posiłkując się argumentami, które są bezzasadne. Zdaniem Prokuratury konsultacje uchwały, które odbyły się latem 2017 roku nie dopuściły do głosu mieszkańców województwa. Aktywiści, który brali udział w konsultacjach oceniają zarzuty Prokuratury jako absurdalne i podkreślają, że uczestniczyło w nich wiele innych grup mieszkańców Mazowsza.

Uchwała antysmogowa dla Mazowsza ma na celu poprawę jakości powietrza i przyspieszenie tempa wymiany „kopciuchów”, czyli pozaklasowych kotłów na węgiel i drewno. Jednocześnie dopuszcza ona spalanie węgla i drewna w kotłach zasypowych i automatycznych, które spełniają wymogi klasy 5 lub “ekoprojektu”.

Paweł Dunikowski, prokurator z Prokuratury Okręgowej z Nowego Sącza oddelegowany do sprawy, zaskarżył uchwałę antysmogową dla województwa mazowieckiego domagając się jej unieważnienia w całości. W skardze Prokuratury wielokrotnie pada stwierdzenie, jakoby przed przyjęciem uchwały przeprowadzono wyłącznie konsultacje z wójtami, burmistrzami i prezydentami miast oraz starostami, a nie dopuszczono do „stworzenia możliwości wypowiedzenia się przez ogół mieszkańców wspólnoty samorządowej Województwa Mazowieckiego których omawiana uchwała dotyczyła”. Aktywiści Warszawy Bez Smogu, organizacji, która uczestniczyła w konsultacjach nie potwierdzają przedstawionych zarzutów.

– Zarzuty Prokuratury są absurdalne – komentuje Piotr Siergiej z Warszawy Bez Smogu – jako mieszkańcy Mazowsza zatroskani jakością powietrza uczestniczyliśmy w konsultacjach uchwały antysmogowej, wysłaliśmy do Zarządu Sejmiku nasze krytyczne pismo z uwagami do uchwały. O ile mi wiadomo, w konsultacjach uchwały uczestniczyły również inne organizacje pozarządowe. Dlatego zarzuty sformułowane w skardze są dla mnie zupełnie niezrozumiałe. Co więcej, konsultacje miały miejsce sześć i pół roku temu i na żadnym etapie procedowania uchwały antysmogowej nie zostały podważone i zaskarżone.

Prokuratura twierdzi, że nieprzeprowadzenie konsultacji wynikało z zastosowania „jedynie” przepisów działu III rozdziału 3 ustawy o ocenach oddziaływania na środowisko. To niezrozumiały argument, ponieważ zgodnie z art. 96 ust. 5 Prawo ochrony środowiska przy uchwalaniu uchwały antysmogowej stosuje się właśnie przepisy działu III rozdziału 3 ustawy o ocenach oddziaływania na środowisko. Te przepisy regulują sposób prowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami, w tym sposób składania uwag i wniosków (mogą być składane w formie pisemnej, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich podpisem elektronicznym). Z przepisów tych wynika również minimalny termin na składanie uwag (21 dni).

Twierdzenie, że te przepisy wykluczają konsultacje z mieszkańcami jest błędne, ponieważ te właśnie przepisy dotyczą konsultacji z mieszkańcami i to właśnie na ich podstawie zostały przeprowadzone konsultacje.
– Trudno zrozumieć, dlaczego po ponad sześciu latach Prokuratura Generalna zdecydowała się zaskarżyć uchwałę używając bezpodstawnych argumentów – podkreśla Piotr Siergiej z Warszawy Bez Smogu. Konsultacje z mieszkańcami się odbyły, trwały od 20 lipca 2017 r. do 18 sierpnia 2017 r., w dodatku obwieszczenie rozpoczęcia konsultacji zostało opublikowane 10 lipca 2017 r., a uwagi i wnioski były przyjmowane zarówno na piśmie, ustnie do protokołu, jak i drogą mailową.

Najpopularniejszy program dotacyjny do zawieszenia – kontrowersyjna decyzja rządu

Według doniesień Polityki Insight w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapadła decyzja o wstrzymaniu największego programu wspierającego wymianę starych kotłów na węgiel...

Uwagi PAS do programu „Czyste Powietrze”

Program „Czyste Powietrze” jest kluczowym instrumentem finansowym wspierającym transformację domów jednorodzinnych w Polsce w kierunku czystych źródeł ogrzewania oraz zmniejszonego zapotrzebowania na energię. Od...

Smogowe płuca ruszają w Polskę – Polski Alarm Smogowy zaczyna kampanię

Mobilne instalacje przedstawiające ludzkie płuca po raz kolejny ruszają w Polskę. To już szósta edycja antysmogowej kampanii Polskiego Alarmu Smogowego „Zobacz czym oddychasz”, która...

Raport PAS – zmiany w kosztach ogrzewania domu, lider wciąż ten sam

Polski Alarm Smogowy opublikował nowy raport cen paliw stałych: węgla, pelletu i drewna kawałkowego. Odnotowano niewielki wzrost w odniesieniu do poprzedniego kwartału, natomiast porównanie...

Trwa wyścig o czyste powietrze – najnowszy ranking smogowych rekordzistów

To już dziewiąty smogowy ranking Polskiego Alarmu Smogowego obejmujący miejscowości z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Polsce. Zestawienie sporządzono na podstawie danych pomiarowych Głównego Inspektoratu...

Przyjęto nowe normy jakości powietrza – zgodne głosowanie państw Unii Europejskiej

Państwa Unii Europejskiej przyjęły nowe normy jakości powietrza, które zaczną obowiązywać od 2030 roku. W głosowaniu wzięli udział przedstawiciele rządów państw unijnych, prawie jednogłośnie...