Mieszkańcy Oświęcimia popierają zaostrzenie uchwały antysmogowej i wprowadzenie zakazu spalania węgla w swoim mieście. Podczas przeprowadzonych badań opinii społecznej w lutym 2020 r. 61% ankietowanych opowiada się za zakazem, przeciwne jest 25%.

Projekt uchwały przygotował prezydent miasta Janusz Chwierut. Obecnie projekt uchwały jest poddawany konsultacjom społecznym. Uchwała zakłada całkowite odejście od węgla do roku 2032. Cieszymy się i gratulujemy Panu Prezydentowi aktywnej postawy w walce ze smogiem – mówi Marcin Kręźlewicz, aktywista Oświęcimskiego Alarmu Smogowego – Jak widzimy z przeprowadzonych badań z Prezydentem zgadzają się mieszkańcy Oświęcimia. Zaostrzenie uchwały antysmogowej to szansa na znaczącą poprawę jakości powietrza. Takie rozwiązanie zastosowano w Krakowie i już widzimy pozytywne efekty. Likwidacja ponad 30 tys. kotłów na węgiel i drewno dała mieszkańcom dużo czystsze powietrze.

Pomimo lekkiej zimy i korzystnych warunków pogodowych powietrze w Oświęcimiu jest fatalnej jakości. W Krakowie – mieście z zakazem spalania węgla i drewna powietrze było dużo czystsze niż w Oświęcimiu. W styczniu 2020 w Krakowie średnie stężenie pyłów PM10 wynosiło 50 ug/m3, natomiast w Oświęcimiu aż 64 ug/m3 i był to jeden z wyższych wyników w województwie. Stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu w Oświęcimiu w roku 2019 wyniosło 7.41 ng/m3 to 741% dopuszczalnej normy! 

Z pomiarami jakości powietrza zgadzają się odczucia większości mieszkańców miasta. Aż 78% ankietowanych osób uznało, że w Oświęcimiu w sezonie grzewczym jakość powietrza jest zła, a 89% uznało, że fatalna jakość powietrza może mieć negatywne skutki dla ich zdrowia. 

Rozwiązanie zaproponowane przez Prezydenta Oświęcimia wpisuje się w szerszy obraz zmian w Polsce. Uchwały intencyjne postulujące wprowadzenie zakazu spalania węgla przegłosowano dotychczas w Kielcach, Tarnowie i Sosnowcu. Podobny zapis pojawił się w projekcie uchwały antysmogowej dla Sopotu na Pomorzu, która przewiduje wprowadzenie zakazu spalania węgla na ternie tego miasta. W Warszawie aktywiści Warszawy Bez Smogu zebrali 8200 podpisów pod petycją w sprawie zakazu spalania węgla w stolicy. 

Badanie opinii przeprowadził CEM Instytut Badań Rynku i Opinii publicznej w lutym 2020 r, na zlecenie Polskiego Alarmu Smogowego, na reprezentatywnej próbie mieszkańców Oświęcimia techniką wywiadu bezpośredniego. Wielkość próby: N=301 efektywnych wywiadów (około 1% dorosłej populacji mieszkańców Oświęcimia). Typ próby: próba reprezentatywna losowo-kwotowa z kontrolą zmiennych płci i wieku. Wyniki badań przesyłamy w załączniku.

Aktywiści z Warszawy Bez Smogu wspólnie ze Smogiem Wawerskim i Warszawskim Alarmem Smogowym przygotowali petycję o wprowadzenie zakazu palenia węglem w gospodarstwach domowych na terenie Warszawy od 1 stycznia 2023 r. Pod petycją podpisało się ponad 8200 osób. Petycję przekazano przedstawicielom Biura Ochrony Powietrza i Polityki Klimatycznej oraz Sejmiku woj. mazowieckiego.

Poza zakazem spalania węgla w gospodarstwach domowych aktywiści postulują wprowadzenie zakazu palenia w kominkach, kozach i ogrzewaczach pomieszczeń (niebędących głównym źródłem ogrzewania) w dniach, w których prognozowane stężenie średniodobowej normy zanieczyszczeń pyłu PM10 przekroczy dopuszczalną normę (50 μg/m3).

Aktywiści uzasadniają konieczność zakazu m.in. szacunkami przeprowadzonych w 2017 r. na zlecenie marszałka woj. mazowieckiego oceniającymi, że wdrożenie obecnych zapisów uchwały antysmogowej dla woj. mazowieckiego nie doprowadzi do obniżenia stężeń rakotwórczego benzo(a)pirenu do poziomu poniżej dopuszczalnej normy na terenie Warszawy. Stolica, jako jedyne miasto w woj. mazowieckim, wciąż będzie odnotowywać przekroczenia dopuszczalnego poziomu tej rakotwórczego substancji.

W czasie happeningu przed UM Warszawy aktywiści ustawili instalację z modelem ludzkich płuc kilkumetrowej wielkości, które stały przez ponad dwa tygodnie przed budynkiem Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Płuca „oddychały” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrowały zawieszone w nim zanieczyszczenia. Biała tkanina, która pokryty był model płuc przybrała ciemnoszary kolor.

Płuca są częścią kampanii Polskiego Alarmu Smogowego „Zobacz czym oddychasz. Zmień to”, która rozpoczęła się 14 listopada 2019, w Dniu Czystego Powietrza, na Rynku w Oświęcimiu. W kolejnych odsłonach kampanii płuca trafiły do Czernichowa, Wieliczki, Zabierzowa oraz Niepołomic. Od 29 stycznia 2020 r. z inicjatywy Warszawy Bez Smogu, stołecznego oddziału Polskiego Alarmu Smogowego, model ludzkich płuc zainstalowano w Warszawie, przed budynkiem Centrum Zdrowia Dziecka w dzielnicy Wawer. Z Wawra instalację z płucami przeniesiono do podwarszawskiego Józefowa, gdzie będzie działać przez dwa tygodnie.

Warszawa ma najdłuższą sieć ciepłowniczą w Unii Europejskiej pokrywającą 80% zapotrzebowania miasta na energię cieplną. Tam, gdzie nie dociera sieć ciepłownicza, istnieje bardzo dobrze rozwinięta sieć gazowa. Ze względu na gęstość zabudowy, która ciągle zwiększa się w dzielnicach z przewagą zabudowy jednorodzinnej, istotne jest, aby obowiązywał całkowity zakaz spalania węgla. Urządzenia ekoprojekt (wskazane w uchwale antysmogowej jako możliwe rozwiązanie docelowe) używane w warunkach domowych nie zapewniają poziomów emisji pyłów osiąganych w warunkach laboratoryjnych. Miasto Stołeczne Warszawa zamierza przeznaczyć 300 mln zł do roku 2023 na przyłączanie mieszkańców do sieci ciepłowniczej i gazowej. W miejscach, w których sieć nie dociera, miasto zamierza dofinansować mieszkańcom instalacje OZE.

Zgodnie z uchwałą antysmogową dla Mazowsza mieszkańcy mają czas na likwidację pozaklasowych pieców i kominków do końca 2022 r. Po tym terminie dozwolone będzie ogrzewanie paliwami stałymi jedynie w instalacjach spełniających restrykcyjne normy emisji spalin, tzw. ekoprojekt. Władze stolicy dofinansowują wymianę pozaklasowych pieców na podłączenie do sieci ciepłowniczej, i gazowej, a także wymianę na instalacje OZE. Do końca 2022 r. planowana jest więc bardzo duża redukcja kotłów na paliwa stałe w stolicy. Dlatego – zdaniem aktywistów – styczeń 2023 r. to dobry moment na rezygnację ze stosowania węgla w stolicy i powód do zmian w uchwale antysmogowej.

Każde narażenie na wdychanie zanieczyszczeń powietrza pogarsza zdrowie mieszkańców. O ile podejmowane są działania długoterminowe w sprawie zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, niestety podczas epizodów smogowych reakcją władz jest jedynie ostrzeganie przed podwyższonym poziomem zanieczyszczeń oraz apel o niekorzystanie z kominków i prywatnych samochodów. Oznacza to, że legalne jest palenie w kominku dla przyjemności w dni z przekroczonymi normami zanieczyszczeń i pogarszanie stanu powietrza.