W gminach Metropolii Krakowskiej w pierwszym półroczu 2021 wymieniono 587 kotłów. To zaledwie 2% kotłów przeznaczonych do likwidacji – wynika z monitoringu wymiany “kopciuchów” prowadzonego w ramach Inicjatywy „600 dni dla Czystego Powietrza”. Rośnie natomiast liczba wniosków o dotację do wymiany kotła. Łącznie złożono 2 489 wniosków, z czego 1249 złożono w Programie Czyste Powietrze, a 1240 w ramach programów gminnych. Jest więc nadzieja, że tempo likwidacji starych kotłów wokół Krakowa może w końcu przyspieszyć. Zgodnie z uchwałą antysmogową do 1 stycznia 2023 r. zlikwidować trzeba jeszcze 21 793 “kopciuchów”.

Do wejścia w życie uchwały dla województwa małopolskiego zostało 444 dni. Władze Krakowa, 14 gmin skupionych w Metropolii Krakowskiej oraz Polski Alarm Smogowy prowadzą kampanię, której celem jest przyspieszenie tempa wymiany starych kotłów na terenie „krakowskiego obwarzanka”.

W ramach Inicjatywy 600 prowadzony jest między innymi monitoring wymiany starych kotłów w poszczególnych gminach, a zebrane dane publikowane są na stronie licznikkopciuchow.pl, uruchomionej przez Polski Alarm Smogowy. Oprócz liczby pozostałych do wymiany urządzeń, licznik odlicza również dni do wejścia w życie uchwały antysmogowej na terenie województwa małopolskiego. Gminy przystępujące do Inicjatywy zadeklarowały, że do 1 stycznia 2023 r. wszystkie pozaklasowe źródła zostaną zlikwidowane. W tym celu będą prowadzić intensywne działania informujące o uchwale antysmogowej,  wspierać mieszkańców w pozyskaniu dotacji na wymianę kotłów i termomodernizację domów oraz informować o grożących karach. 

Najnowszy monitoring prowadzony w ramach Inicjatywy 600 obejmuje pierwsze półrocze 2021 roku: w 14 gminach wymieniono 587 urządzeń. Najwięcej kotłów wymieniono w Liszkach (114), jednak biorąc pod uwagę  liczbę wymienionych urządzeń do liczby budynków, w których działają stare kotły (na podstawie inwentaryzacji*) do tych z najlepszym wynikiem dołączyły także Zielonki (tabela 1), gdzie w pierwszym półroczu zlikwidowano ponad 10% wszystkich “kopciuchów”.

– Kraków zdecydował się wesprzeć finansowo gminy Metropolii Krakowskiej, ponieważ bez konkretnych działań w tzw. “obwarzanku” problem zanieczyszczenia powietrza będzie uciążliwy dla mieszkańców całego regionu, w tym krakowian – choćby ze względu na emisję napływową. Dzięki takiej współpracy możliwe będzie sfinansowanie bezpośrednich kampanii informacyjnych, kontroli pieców przy wykorzystaniu dronów czy dofinansowanie wynagrodzenia dla osób, które bezpośrednio będą docierały do mieszkańców i namawiały do wymiany kotłów – mówi Paweł Ścigalski pełnomocnik Prezydenta Krakowa ds. Jakości Powietrza.

W pierwszym półroczu 2021 r. w niektórych gminach wzrosło tempo składania wniosków o dofinansowanie starych kotłów zarówno w programach gminnych jak i w programie Czyste Powietrze. Najwięcej wniosków złożono w Skawinie (438), Wieliczce (421) i Liszkach (262). Można założyć, że jeśli tempo składania wniosków o dofinansowanie wymiany kotłów nie spadnie, najszybciej z wymianą pozaklasowych kotłów poradzą sobie Zielonki, Liszki, Wielka Wieś i Skawina (Tabela 2), ponieważ liczba istniejących starych kotłów w każdej gminie jest inna.

– To dobry sygnał, że rośnie liczba osób zainteresowanych wymianą nieefektywnych, starych kotłów. Z pewnością na zwiększenie tego tempa wpłyną planowane przez gminy kampanie. – mówi Andrzej Guła. – Pamiętajmy jednak z jakim zadaniem musimy się zmierzyć: tylko w samym obwarzanku pozostało prawie 22 tysiące “kopciuchów” do likwidacji. Co zamierzają włodarze i obywatele takich gmin jak Wieliczka czy Biskupice, w których wymieniono poniżej 1% swoich “kopciuchów”? Prawo mówi, że od 1 stycznia 2023 roku użytkowanie tych kotłów będzie zakazane i karane.

Z zebranych danych wynika, że w I półroczu 2021 roku we wszystkich gminach obwarzanka wymieniono nieco ponad 2% kotłów z tych, które należy wymienić do końca 2022 roku. Jest to bardzo słaby wynik. Dodatkowo brakuje informacji, jaka liczba wniosków złożonych w ramach Programu Czyste Powietrze i programów gminnych pokrywa się. Mieszkańcy cały czas mogą łączyć dotacje z różnych programów, niestety dane na temat liczby takich podwójnych dotacji są niedostępne. Najwięcej kotłów pozostało do wymiany w Wieliczce (4796), a najmniej w Zielonkach (458).

Od 1 stycznia 2023 r. na terenie województwa małopolskiego nie będzie można już wykorzystywać źródeł ciepła niespełniających standardów emisyjnych. Na działania wspierające wymianę kotłów i obsługę mieszkańców Miasto Kraków przeznaczyło 30 tys. zł dla każdej gminy z Metropolii Krakowskiej. Kwota ta może wesprzeć funkcjonowanie punktów obsługi beneficjenta, które zostały uruchomione już we wszystkich gminach Metropolii Krakowskiej. Może też zostać wykorzystana na inne działania przyspieszające wymianę starych źródeł ciepła.

Licznik odliczający dni do wejścia w życie uchwały antysmogowej jest dostępny na trzech tablicach multimedialnych w Krakowie uruchomionych w ramach Budżetu Obywatelskiego.

*dane dotyczące istniejących urządzeń to wartość szacowana na podstawie ekstrapolacji danych z niepełnej inwentaryzacji w gminach