Po pięciu miesiącach działania Programu Czyste Powietrze podpisano 147 umów na ocieplenie domów i wymianę starych kotłów. Oznacza to, że do tej pory zrealizowano niecałe pół promila rocznego celu. Rządowy plan mówił o 4 milionach rozliczonych wniosków w ciągu dziesięciu lat (ok. 400 000 w ciągu roku).
To kompletna zapaść działań Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który miał za zadanie rozdysponować fundusze na termomodernizację domów jednorodzinnych połączonych z wymianą źródła ciepła – komentuje Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego – Program który dawał nadzieję na rozwiązanie problemu zanieczyszczeń z domowych kominów okazał się zupełnym fiaskiem – dodaje.
Program Czyste Powietrze uruchomiony we wrześniu 2018 r. miał być sztandarowych działaniem rządu dla poprawy jakości powietrza. Rząd planował przeznaczyć na ten cel 103 mld zł 2018-2029.
Polski Alarm Smogowy wysłał zapytania do NFOŚiGW oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska o przebieg wykonania planu założonego w Programie Czyste Powietrze. Z nadesłanych odpowiedzi wyłania się obraz dysfunkcyjnego systemu, który nie jest w stanie przyjąć i przetworzyć wniosków obywateli o dofinansowanie docieplenia domów i wymiany źródła ciepła. W najmocniej zanieczyszczonych województwach: małopolskim i śląskim nie podpisano ani jednej umowy! Najwyższą liczbę wniosków podpisano w województwie kujawsko-pomorskim – 58, a całym kraju – łącznie 147. W całym kraju złożono 25742 wnioski. Jeśli program miałby być realizowany w takim tempie to osiągnięcie założonego przez rząd celu nastąpiłoby po 10 tysiącach lat.
Polski Alarm Smogowy wystosował 14 stycznia 2019 r. apel do premiera Morawieckiego ostrzegając przed porażką programu Czyste Powietrze i wnioskując o zmiany.
W apelu czytamy: „Nasz niepokój budzi fakt, iż szesnaście wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, którym powierzono wdrażanie programu nie jest w stanie zapewnić dogodnej i szybkiej obsługi beneficjenta. Jednocześnie, z obsługi programu wykluczono gminy, które są znacznie bliżej mieszkańców niż „jedno okienko” na całe województwo (tj. siedziba funduszu w stolicy województwa lub jej filia). Nie wzięto pod uwagę, iż w niektórych województwach fundusz będzie musiał rozpatrywać nawet 200 wniosków dziennie (jeśli cele programu mają być zrealizowane). Jeżeli nie zostaną stworzone powszechne kanały dystrybucji programu, program Czyste Powietrze już wkrótce utknie w miejscu, a obywatele miesiącami oczekiwać będą na decyzję o przyznaniu dotacji, która powinna być podjęta najpóźniej w ciągu kilku tygodni od złożenia wniosku.”
Jak się okazało dysfunkcyjność realizacji Programu stała się najważniejszą przeszkodą w jego realizacji. PAS w swoim apelu wnioskował o jak najszybsze stworzenie systemu dystrybucji programu na poziomie lokalnym, np. gmin i urzędów miast, a także banków, co umożliwi beneficjentom łatwy dostęp i zapewni sprawną obsługę beneficjenta oraz o uproszczenie biurokratycznych i przewlekłych procedur wsparcia. Bez zmian przyspieszających rozpatrywanie wniosków oraz bez stworzenia kanałów dystrybucji programu blisko beneficjenta nie będzie można mówić o skutecznej realizacji programu zgodnie z zapowiedziami.
Co więcej z odpowiedzi NFOŚiGW wynika, iż blisko 30% złożonych wniosków to wnioski dotyczące nowo budowanych domów a nie likwidacji istniejących kotłów na węgiel i drewno. Dopuszczono w nich finansowanie kotłów na węgiel i drewno. – W praktyce oznacza to, iż z pieniędzy publicznych rząd finansuje nowe źródła emisji zanieczyszczeń – mówi Guła.
NFOŚiGW nie był w stanie odpowiedzieć, ile źródeł węglowych zostanie sfinansowanych w nowo budowanych oraz istniejących domach.
Źródła:
TUTAJ – Apel PAS do Premiera Morawieckiego
