Czy mieszkańcy Polski są w stanie chronić się przed wpływem zanieczyszczenia powietrza na ich organizmy? Mogliby, gdyby byli dobrze poinformowani. Jaki jest więc nasz poziom wiedzy na ten temat? Publikujemy raport.

Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej. Mimo to, Polacy nie są informowani przez media publiczne o aktualnej jakości powietrza. Brak informacji prowadzi do sytuacji, w której wzrasta zagrożenie zdrowia i życia Polaków.

Nieświadomość zagrożenia sprawia, że nie jesteśmy w stanie chronić swojego zdrowia przed negatywnym wpływem zanieczyszczenia powietrza w dni, kiedy stężenia rakotwórczych pyłów są największe.

Polski Alarm Smogowy zwraca się z apelem do władz mediów publicznych o dołączenie informacji o aktualnej i przewidywanej jakości powietrza do prognozy pogody przedstawianej w krajowych oraz regionalnych stacjach radiowych i telewizyjnych.

Jak wskazują badania Krakowskiego Alarmu Smogowego przeprowadzone wśród gmin i instytucji regionalnych w czterech województwach o największym zanieczyszczeniu powietrza (małopolskie, śląskie, dolnośląskie i łódzkie), informacje o smogu dostępne są głównie na specjalistycznych stronach internetowych. Do pozytywnych wyjątków w tym względzie należy Radio Kraków czy TVP Katowice, które regularnie informują o aktualnej jakości powietrza w regionie. Nawet gminy, które posiadają stacje monitoringu powietrza nie robią praktycznie nic aby powiadamiać swoich mieszkańców o aktualnej jakości powietrza. Również powiadamianie przez powiatowe centra zarządzania kryzysowego nie funkcjonuje tak jak powinno. Brak szerokiego i łatwego dostępu do informacji o zanieczyszczeniu powietrza naraża zdrowie mieszkańców Polski.

Aż 65% mieszkańców analizowanych województw nie czuje się dobrze poinformowana o aktualnej jakości powietrza, a 70% chciałaby mieć dostęp do takich informacji. Jedynie kilka procent mieszkańców badanych województw jest w stanie wymienić konkretne zanieczyszczenia powietrza; mamy też nikłą wiedzę na temat wpływu oddychania zanieczyszczonym powietrzem na nasze zdrowie.

„Upowszechnienie informacji o smogu w mediach ogólnopolskich i regionalnych pozwoliłoby na znaczący wzrost świadomości Polaków w kwestii zanieczyszczenia powietrza i dałoby mieszkańcom naszego kraju szansę na podjęcie kroków chroniących zdrowie w dni o wysokim zanieczyszczeniu. Uważamy, że podawanie informacji kluczowych dla ochrony zdrowia publicznego, a za takie należy uznać informacje o wysokim zanieczyszczeniu powietrza, jest wypełnianiem misji publicznej przed media.”, mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

„Dostęp do informacji o złej jakości powietrza w danym dniu powinien być szybki i powszechny, czego nie da się osiągnąć bez aktywnego udziału mediów. Obecnie w dni, w których powietrze jest bardzo zanieczyszczone dzieci bawią się w przedszkolnych ogródkach, osoby starsze i kobiety w ciąży spacerują, a aktywni biegają. W ten sposób znacznie zwiększamy ekspozycję na zanieczyszczenie powietrza i jego negatywne oddziaływanie na nasze zdrowie. Każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie umiera 45 000 osób. Części z tych zgonów można było uniknąć gdybyśmy odpowiednio chronili się w dni smogowe. Dlatego tak ważne jest szerokie poinformowanie społeczeństwa o wysokim zanieczyszczeniu powietrza w danym dniu.” – dodaje Ewa Lutomska z Polskiego Alarmu Smogowego.

Dane z badań opinii publicznej przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie 1000 osób, mieszkańców województw: małopolskiego, śląskiego, dolnośląskiego oraz łódzkiego. Dane z badań dostępne w raporcie: Co wiemy o smogu? Informowanie o zanieczyszczeniu powietrza w Polsce, dostępnym na: www.krakowskialarmsmogowy.pl/infoair

Raport „INFOAIR – dostęp do informacji o zanieczyszczeniu powietrza” można pobrać TUTAJ

Poniższy apel skierowany został do do Pani Barbary Stanisławczyk, Prezes Zarządu Polskiego Radia i Pana Jacka Kurskiego, Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej S.A.

Apel o aktywne informowanie o zanieczyszczeniu powietrza przez media publiczne

Apelujemy o dołączenie informacji o aktualnej oraz przewidywanej na nadchodzący dzień jakości powietrza do serwisów prognozy pogody w krajowych i regionalnych publicznych stacjach radiowych i telewizyjnych.

1. Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej, a stężenia rakotwórczego benzo[a]pirenu oraz pyłów sięgają w sezonie grzewczym poziomów charakterystycznych raczej dla rejonów świata o najgorszej jakości powietrza (Chin, Indii) niż państw europejskich.

2. Społeczeństwo polskie praktycznie nie jest informowane o aktualnym zanieczyszczeniu powietrza i nie ma dostępu do informacji o wysokim stężeniu zanieczyszczeń – informacje te przedstawiane są głównie w Internecie¹ i docierają jedynie do osób aktywnie poszukujących informacji na ten temat.

3. Aż 70% mieszkańców chce mieć szeroki dostęp do informacji o aktualnej jakości powietrza², a 65% czuje się niewystarczająco poinformowana w tym zakresie.

Upowszechnianie informacji o zanieczyszczeniu powietrza jest niezmiernie ważne, aby umożliwić osobom narażonym na oddychanie silnie zanieczyszczonym powietrzem przynajmniej częściową ochronę własnego zdrowia. W trakcie wysokich stężeń zanieczyszczeń należy przede wszystkim ograniczyć przebywanie na zewnątrz – dotyczy to szczególnie dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych oraz chorych na schorzenia układu krążenia i oddechowego. W takie dni nie należy również uprawiać sportu na zewnątrz. Istnieje szereg prostych działań, dzięki którym możemy ograniczyć swoją ekspozycję na smog – do ich podjęcia potrzebna jest jednak informacja, że danego dnia zanieczyszczenie powietrza jest wysokie.

Każdego roku w Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie umiera 45 000 osób³. Części tych zgonów można byłoby uniknąć, gdybyśmy odpowiednio zachowywali się w czasie występowania wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza.

Stoimy na stanowisku, że podawanie informacji kluczowych dla ochrony zdrowia publicznego, a za takie należy uznać informacje o wysokim zanieczyszczeniu powietrza, jest wypełnianiem misji publicznej przed media.

W odpowiedzi na nasz apel Ministerstwo Środowiska odpowiada, że programy KAWKA i RYŚ wspierające ochronę powietrza "w tej czy innej formie będą kontynuowane". Niezmiernie nas to cieszy. Mamy jednak nadzieję, że programy te zachowają swój dotacyjny charakter a nie zamienią się jedynie w kredyty bankowe. Mamy też nadzieję, że wprowadzone zostaną modyfikacje, które premiować będą uzyskany efekt ekologiczny.

Poniżej pełna odpowiedź Ministerstwa:

"W nawiązaniu do apelu opublikowanego dziś na stronie Polskialarmsmogowy.pl Ministerstwo Środowiska oświadcza, że nie jest prawdą, iż wstrzymany zostanie program wymiany małych kotłów i pieców.

Program „Kawka” Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, o który w tym przypadku chodzi, będzie w tej czy innej formie kontynuowany (to samo dotyczy programu „Ryś”, także realizowanego przez NFOŚiGW). Przedstawiciele kierownictwa resortu środowiska wielokrotnie publicznie uznawali za zasadną kontynuację tego lub podobnego programu.

Potwierdzeniem tych deklaracji było spotkanie, które odbyło się w tym tygodniu, 16 marca, w Ministerstwie Środowiska. Poświęcone ono było wymogom technicznym dla małych kotłów i pieców grzewczych. Uczestniczyli w nim przedstawiciele producentów tychże urządzeń, a ze strony resortu m.in. wiceminister Paweł Sałek."

Źródło: https://www.mos.gov.pl/aktualnosci/szczegoly/news/odpowiedz-ministerstwa-srodowiska-na-apel-polskiego-alarmu-smogowego/

W słoneczne sobotnie i zimne popołudnie członkowie inicjatywy społecznej Zagłębiowski Alarm Smogowy z Sosnowca i Dąbrowy Górniczej prowadzili happening edukacyjny przy plaży głównej zbiornika Pogoria III wyposażeni w pyłomierz udostępniony przez Polski Alarm Smogowy.

Przez godzinę mierzyli oni stężenie szkodliwego pyłu zawieszonego PM10 tuż przy molo i głównej alei spacerowej. Wcześniej prowadzili ciągłe trwające 4 dni pomiary tej szkodliwej substancji prowadzone w bezpośredniej bliskości terenów rekreacyjnych Pogorii III w dzielnicy „Dziewiąte”.

Spacerowicze, biegacze, rowerzyści, „kijkarze” informowani byli przez aktywistów Alarmu Smogowego o aktualnym stężeniu szkodliwego pyłu zawieszonego mierzonego przez mobilny pyłomierz. Można było zapoznać się z działaniem pyłomierza i uzyskać informacje o aktualnym stanie powietrza.

Dziś mieliśmy ładną słoneczną a dodatkowo wietrzną pogodę, w całym regionie dzięki tym korzystnym warunkom atmosferycznym mieliśmy w miarę czyste powietrze, również przy zbiorniku Pogoria III. Niestety to nie jest codzienność. Zachęcamy aby w zimowym sezonie grzewczym, kiedy prze wyjściem na spacer lub planując uprawianie sportu na zewnątrz sprawdzić wskazania stacji pomiarowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Można to w prosty sposób zrobić przez stronę www lub przez aplikacje mobilną taką jak „Zanieczyszczenie powietrza” lub SmokSmog”. W sytuacji gdy przekroczone są normy stężenia szkodliwego pyłu zawieszonego, należy ograniczyć aktywność fizyczną i nie uprawiać sportów na zewnątrz.

W ostatnich dniach pojawiają się niepokojące sygnały o planowanej likwidacji programów finansowych do walki z zanieczyszczeniem powietrza w Polsce. Czy w kraju o największym zanieczyszczeniu powietrza w UE czeka nas likwidacja dopłat do wymiany kotłów na węgiel i ocieplenia budynków? W wielu gminach oznaczałoby to koniec walki ze smogiem.

Zarządzany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska program KAWKA, pozwalał dotychczas gminom udzielać dotacji na wymianę nisko sprawnych kotłów węglowych o wysokiej emisji pyłów i związków rakotwórczych na urządzenia grzewcze spełniające odpowiednie standardy emisyjne (w tym na nowoczesne kotły węglowe). Program ten jest niezwykle pomocny w walce o czyste powietrze w Polsce. Aż 60% polskich domów jednorodzinnych ogrzewanych jest za pomocą prymitywnych kotłów zwanych „kopciuchami”. To właśnie one stanowią główne źródło pyłów i substancji rakotwórczych zatruwających powietrze w Polsce. Dzięki dotychczasowym dotacjom z programu KAWKA wsparcie uzyskiwali zwykli mieszkańcy, również ci ubożsi, których po prostu nie stać na wymianę kotła czy pieca.

Jeżeli potwierdzą się pogłoski na temat likwidacji tego programu to w ochronie powietrza cofniemy się o dekadę – podkreśla Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. To bardzo niepokojące sygnały. Zanieczyszczenie powietrza to najważniejszy problemem środowiskowo-zdrowotny Polski – dodaje. Każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza w naszym kraju przedwcześnie umiera około 45 000 osób. Likwidacja dopłat byłaby skazaniem wielu milionów Polaków na oddychanie powietrzem o zanieczyszczeniu wielokrotnie przekraczającym dopuszczalne normy.

W pierwszych dwóch edycjach programu KAWKA gminy złożyły wnioski opiewające na wartość 125 milionów złotych w każdym z naborów. W ostatniej edycji gminy złożyły wnioski na kwotę 189 milionów złotych, co świadczy o rosnącej popularności tego programu wśród gmin i mieszkańców. Bez programu KAWKA gminy nie będą w stanie realizować programów ochrony powietrza – nie będą w stanie zachęcić mieszkańców do wymiany kotłów i pieców.

NFOŚiGW uruchomił także program RYŚ, pomagający mieszkańcom w docieplaniu domów i zmniejszeniu strat ciepła. W samej tylko Małopolsce do programu w ramach wstępnego naboru zgłosiło się ponad 1200 właścicieli domów. Płynął sygnały, że również ten program jest zagrożony likwidacją. Skasowanie programów KAWKA i RYŚ oznaczać będzie istotne spowolnienie działań na rzecz czystego powietrza, a poprawa jakości powietrza w Polsce będzie trudna do osiągnięcia.

W dniu dzisiejszym Polski Alarm Smogowy zaapelował do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz sprawującego nad nim kontrolę Ministerstwa Środowiska o kontynuację i rozszerzenie programów finansujących poprawę jakości powietrza w Polsce, tj. programu KAWKA oraz RYŚ (tekst apelu w załączniku). Ważne jest żeby programy te, szczególnie KAWKA, zachowały swój dotacyjny charakter. Zastąpienie dotacji na wymianę kotłów nisko oprocentowanym kredytem spowoduje, że wsparcie to nie będzie wykorzystywane, szczególnie przez ludzi uboższych, którzy nadal będą ogrzewać się urządzeniami emitującymi znaczne ilości zanieczyszczeń do powietrza.

Programy te nie tylko przyczynią się do poprawy jakości powietrza oraz ochrony zdrowia publicznego, ale stanowić będą również bodziec do rozwoju krajowych technologii i rodzimego przemysłu.

APEL O WSPARCIE PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA I ZDROWIA POLAKÓW

POLSKA CZERWONĄ WYSPĄ NA MAPIE EUROPY

Polska jest krajem o największym zanieczyszczeniu powietrza w Europie. Narażenie mieszkańców naszego kraju na szkodliwie związki pyłu, rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne czy dioksyny jest dużo większe niż mieszkańców innych państw Unii Europejskiej. Wskutek chorób wywołanych zanieczyszczonym powietrzem każdego roku przedwcześnie umiera 45 tysięcy Polaków. Co roku z budżetu państwa wydajemy miliardy złotych na leczenie chorób powodowanych przez wysokie poziomy zanieczyszczeń powietrza. Badania lekarskie jednoznacznie wskazują na poważne konsekwencje zdrowotne zanieczyszczenia powietrza – od przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, po astmę, nowotwory, zawał serca, udar mózgu, uszkodzenia płodu oraz negatywny wpływ na rozwój intelektualny dzieci¹.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest niska emisja pochodząca z sektora komunalno-bytowego, a więc używanie do ogrzewania budynków przestarzałych technologicznie kotłów opalanych paliwami stałymi. Niska emisja odpowiada za ponad 50% pyłu zawieszonego (PM10) i blisko 90% rakotwórczego benzo(a)pirenu w powietrzu, którym oddychamy ². W szczególnie ciężkiej sytuacji są mieszkańcy gęsto zaludnionego południa Polski, jednak niska emisja jest problemem całego kraju.

PROGRAMY FINANSOWE DO MODYFIKACJI, NIE DO LIKWIDACJI

W ostatnich dniach pojawiają się niepokojące sygnały, iż zostanie zlikwidowany podstawowy instrument do walki z zanieczyszczeniem powietrza, a więc z najważniejszym, naszym zdaniem, problemem środowiskowo-zdrowotnym kraju. Chodzi tu o zarządzany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej program KAWKA, który pozwala gminom udzielać mieszkańcom dotacji na wymianę niskosprawnych kotłów węglowych (o wysokiej emisji pyłów i związków rakotwórczych) na urządzenia grzewcze spełniające odpowiednie standardy emisyjne (w tym na nowoczesne kotły węglowe). Program ten jest kluczowy dla walki o czyste powietrze w Polsce. Aż 60% polskich domów jednorodzinnych ogrzewanych jest właśnie za pomocą prymitywnych kotłów zwanych „kopciuchami” ze względu na wysoką emisję zanieczyszczeń³ – zatem skala potrzebnych zmian jest ogromna. Dzięki dotacjom z programu KAWKA wsparcie uzyskują zwykli mieszkańcy, również ci ubożsi, których nie stać na wymianę kotła czy pieca.

W pierwszych dwóch edycjach programu KAWKA gminy złożyły wnioski opiewające na wartość 125 milionów złotych w każdym z naborów. W ostatniej edycji gminy złożyły wnioski na kwotę 189 milionów złotych, co świadczy o rosnącej popularności tego programu wśród gmin i mieszkańców. Bez programu KAWKA gminy nie będą w stanie realizować programów ochrony powietrza – po prostu nie będą w stanie zachęcić mieszkańców do wymiany kotłów i pieców.

Ostatnio NFOŚiGW uruchomił także program RYŚ, który miał pomóc mieszkańcom w docieplaniu domów i zmniejszeniu strat ciepła (programy takie funkcjonują w innych krajach np. Czechy, Słowacja). W samej tylko Małopolsce do programu RYŚ w ramach wstępnego naboru zgłosiło się ponad 1200 właścicieli domów – to ludzie którzy chcą efektywnie i nowocześnie ogrzewać swoje domy, nie przyczyniając się jednocześnie do zanieczyszczenia powietrza. Płyną sygnały, że również ten program jest zagrożony likwidacją.

Skasowanie tych programów w praktyce będzie oznaczać bardzo duże spowolnienie działań na rzecz czystego powietrza – bez wsparcia dotacyjnego ze strony NFOŚiGW poprawa jakości powietrza w Polsce będzie niezmiernie ciężka. Pojawiają się również sygnały, iż programy dotacyjne, jeśli zostaną utrzymane, mają zostać zastąpione pożyczkami. Niestety, takie rozwiązanie najprawdopodobniej spowoduje zastopowanie programu KAWKA i wykluczenie mniej majętnych ludzi, którzy nie mogą korzystać z pożyczek. Pożyczki mogą mieć charakter uzupełniający w stosunku do dotacji, lecz nie powinny być podstawowym sposobem finansowania programu likwidacji niskiej emisji, szczególnie biorąc pod uwagę niską zamożność polskiego społeczeństwa.

Programy te powinny zostać utrzymane w formie dotacyjnej, a ich dostępność powinna być rozszerzona, tak aby mogły z nich korzystać również mniejsze gminy (obecnie gminy poniżej 5000 mieszkańców nie mogą korzystać ze wsparcia w ramach KAWKI).

SZANSA NA MODERNIZACJĘ KRAJU

Gminne programy ograniczenia niskiej emisji (wspierane przez dotacje z programów KAWKA i RYŚ) są szansą na przeciwdziałanie zjawisku niskiej emisji i poprawę jakości powietrza w Polsce. Są one również bodźcem dla modernizacji budynków i rozwoju rodzimego przemysłu. Polska branża kotlarska (kotły na węgiel i biomasę) jest największą tego typu branżą w Europie. Wprowadzenie standardów emisyjnych i energetycznych dla kotłów oraz odpowiednich programów wsparcia (KAWKA) spowoduje ożywienie gospodarcze i postęp technologiczny. Bez standardów i programów wsparcia będziemy funkcjonować w zacofaniu technologicznym wypuszczając na rynek przestarzałe technologicznie kotły. Programy zmniejszające straty ciepła w domach (RYŚ) funkcjonują w innych krajach europejskich. Jak pokazały wyliczenia prowadzone przez czeski rząd, program podobny do programu RYŚ, „Nova Zelena Usporam”, ma również pozytywne znaczenie fiskalne i zwraca się poprzez większe przychody do budżetu państwa (rozwija się rynek lokalnych firm i eliminuje szarą strefę, a każda korona wydana na program modernizacji domów wraca z nawiązką do budżetu centralnego).

APEL O KONTYNUACJĘ I NAPRAWĘ

Zwracamy się z apelem o kontynuację i rozszerzenie programów finansujących poprawę jakości powietrza w Polsce (tj. program KAWKA oraz RYŚ). Programy te nie tylko przyczynią się do poprawy jakości powietrza oraz ochrony zdrowia publicznego ale również stanowić będą bodziec dla rozwoju krajowych technologii i rodzimego przemysłu.

Jednocześnie apelujemy o wprowadzenie kluczowych regulacji w zakresie standardów emisyjnych dla kotłów sprzedawanych do polskich domów oraz norm jakości paliw stałych, których w Polsce brakuje od wielu lat. Na potrzebę tych regulacji oraz ich priorytetowe znaczenie dla poprawy jakości powietrza w naszym kraju wskazują liczni eksperci oraz Najwyższa Izba Kontroli⁴.

W imieniu Polskiego Alarmu Smogowego, Andrzej Guła

1Wieloletnie badania prowadzone w Krakowie przez prof. Jędrychowskiego potwierdzają, że kobiety, których ciąża przypada na sezon grzewczy, a więc czas kiedy powietrze jest silnie zanieczyszczone, rodzą dzieci statystycznie krótsze, lżejsze, o mniejszym obwodzie głowy i niższym ilorazie inteligencji. W późniejszym życiu dzieci te znacznie częściej zapadają na przewlekłe choroby układu oddechowego

.2Szacunki prowadzone przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami

We wtorek 15.03.2016, o godź. 10.00 w Urzędzie Miasta Rabk-Zdrój odbyło się posiedzenie Komisji Uzdrowiskowej.

Podczas pierwszej części spotkania obecny był z-ca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Pan Ryszard Listwan. Wyraził chęć współpracy z Panią Burmistrz Ewą Przybyło, oraz zaoferował wsparcie w dążeniach do poprawy istniejącej sytuacji.

Apelował, również do obecnych na sali o wspólne działania i wspólny język. Namawiał samorządowców do działań w na rzecz poparcia programu KAWKA.

15 marca w Sosnowieckim Parku Naukowo-Technologicznym odbyła się konferencja poświęcona zagadnieniom niskiej emisji i smogu w Zagłębiu Dąbrowskim.

Konferencję pod nazwą „Zagłębiowski Okrągły stół dla czystego powietrza” zorganizowała Społeczna inicjatywa na rzecz czystego powietrza w Zagłębiu Dąbrowskim –  Sosnowiecki Alarm Smogowy. Spotkanie zgromadziło naukowców, pracowników instytutów badawczych, ekspertów, samorządowców, posłów i radnych z regionu, działaczy organizacji pozarządowych i zwykłych mieszkańców zainteresowanych zagadnieniem przewodnim konferencji. Dyskutowano o przyczynach problemy znacznych zanieczyszczeń powietrza w sezonie grzewczym, programach poprawy stanu powietrza oraz o problemach z jakimi spotykają się głównie władze samorządowe w walce z niską emisją w ich gminach.

Lilia Kubicka z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska przypomniała, że zgodnie z prowadzonymi ciągle pomiarami, przekroczone znacznie emisje szkodliwego pyłu zawieszonego i rakotwórczego benzo(alfa)pirenu występują na wszystkich stacjach pomiarowych w Województwie Śląskim (z wyłączeniem stacji w Złotym Potoku, zlokalizowanej na terenach Jury Krakowsko-Częstochowskiej). Podkreśliła ze główną przyczyną zanieczyszczeń powietrza w regionie jest niska emisja – czyli emisja z palenisk domowych na paliwa stałe: węgiel i drewno. Odpowiada za ponad 55% pyłów zawieszonych w powietrzu które wdychamy.

Szczególne zainteresowanie uczestników konferencji skupiło się na wystąpieniu przedstawicielki Urzędu Marszałkowskiego Pani Blanki Romanowskiej, przedstawiającej stan przygotowań do prowadzenia Uchwały Antysmogowej dla całego obszaru Województwa Śląskiego. Pani Romanowska przedstawiła podsumowanie wstępnych konsultacji z gminami dotyczących ich oczekiwań na zakres ograniczeń jakie wprowadzić miał by ta Uchwała. Zapowiedziała też mające odbić się już wkrótce szerokie konsultacje przygotowywanej Uchwały anty smogowej z władzami gmin, ekspertami i organizacjami pozarządowymi, takimi jak lokalne alarmy smogowe.

Żeby pozbyć się w Polsce Smogu musimy wprowadzić regulacje. Regulacje to jest podstawa walki o czyste powietrze. Normy jakości na paliwa spalane w kotłach i normy techniczne na kotły na węgiel na drewno sprzedawane do polskich domów. Tych regulacji brakuje i bez nich nie poradzimy sobie z problemem niskiej emisji, czyli głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce. – mówił w swym wystąpienia Andrzej Guła z Polskiego Alarmu Smogowego.

Działacze Polskiego Alarmu Smogowego podkreślali, że absolutnie nie oczekują konieczności wprowadzenia całkowitego zakazu spalania węgla w Województwie Śląskim. Sugerują natomiast aby uchwała została wprowadzona od razu dla całego województwa określając minimalne wymagania, poszczególne gminy mogły by wnioskować o zaostrzenie wymagań uchwały np. do centrów miast. Od 2022 do eksploatacji dopuszczone były by jedynie kotły z automatycznym załadunkiem, bez technicznej możliwości instalacji rusztu awaryjnego, emisyjność na poziomie odpowiadającym kotłom klasy 5 wg normy PN 303:5-2012, a od roku  2018 obowiązywał by zakaz montażu nowych kotłów innych niż niskoemisyjne.

Jakość powietrza w Zagłębiu Dąbrowskim jest bardzo ale to bardzo daleka od ideału. Potrzebujemy kija czyli Uchwały Antysmogowej dla regionu oraz bardziej widocznych akcji Straży miejskich w kwestii kontrolowania czy nie są spalane odpady w domowych paleniskach. Potrzebujemy też marchewki czyli programów dopłat do wymiany palenisk na ekologiczne. Niestety docierają do nas zatrważające sygnały, że nowe władze Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska zamierzają zlikwidować program Kawka (dopłaty do wymiany palenisk) oraz wstrzymać uruchomienie programu Ryś (termomodernizacja domów jednorodzinnych. Bez tych programów samorządy nie udźwigną programów walki ze smogiem i dalej mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego będą się nim dusić w miesiącach zimowego sezonu grzewczego. – powiedział Rafał Psik z Sosnowieckiego Alarmu Smogowego.  – Nasza inicjatywa społeczna rozszerza działalność na pozostałe główne miasta Zagłębia Dąbrowskiego, stąd też tą konferencje poświęciliśmy stanowi powietrza i działaniom dla całego regionu. Prowadzimy obecnie badania stanu powietrza pyłomierzem w Czeladzi, Będzinie i na terenach rekreacyjnych Pogorii III. Dziś zaprezentowaliśmy logo naszej inicjatywy i posługiwać będziemy się nazwą Zagłębiowski Alarm Smogowy.

Organizatorzy zapowiedzieli cykliczne organizowanie takich spotkań, II Konferencja „Zagłębiowski Okrągły stół dla czystego powietrza” odbędzie się w marcu 2017 w Dąbrowie Górniczej.

Przez dwa tygodnie pyłomierz Polskiego Alarmu Smogowego mierzył poziom zanieczyszczenia powietrza w podkrakowskiej gminie Zielonki. Wyniki nie napawają optymizmem – powietrze jest równie zanieczyszczone jak w Krakowie.

Pyłomierz był ulokowany przy Urzędzie Gminy Zielonki i mierzył stężenie pyłu PM10 w dniach od 15 do 29 lutego. Przez 11 dni na prowadzonych 15 dni pomiarów wskazania pyłomierza były wyższe niż na stacji monitoringu jakości powietrza na Alejach Trzech Wieszczów w Krakowie. Pomimo dość wietrznej pogody, stężenia pyłu przekroczyły dopuszczalną prawem wartość (50 µg/m3) przez dwanaście na piętnaście dni pomiarów. Najwyższe stężenia godzinne odnotowywano wieczorem oraz nocą – kiedy to mieszkańcy dorzucają do pieców i kotłów grzewczych.

Drugi pyłomierz ulokowany był na osiedlu Marszowiec – dzielnicy Zielonek położonej wyżej niż reszta miejscowości. Wyniki z pomiarów były zbliżone do tych z ze stacji na ul. Złoty Róg w Krakowie, w dzielnicy Bronowice. W tej dzielnicy Zielonek zanieczyszczenie było niższe – norma dzienna została przekroczona przez 3 dni na 11 dni pomiarów.
W załączniku wykresy z wynikami pomiarów.

Prowadzone w tym sezonie grzewczym badania potwierdzają, że zanieczyszczenie powietrza to nie tylko problem Krakowa ale praktycznie całej Małopolski. Powietrze jest silnie zanieczyszczone również w miejscowościach mniejszych, takich jak Muszyna, Szczawnica, Kalwaria Zebrzydowska czy właśnie Zielonki (wykresy z badania jakości powietrza w ramach Akcji z Radiem Kraków dostępne tu: Podsumowanie akcji z Radiem Kraków).

Aby uporać się z tym problemem potrzebujemy rozwiązań na skalę regionalną – a więc uchwały antysmogowej dla całej Małopolski. Wprowadzenie zakazu paliw stałych w całej Małopolsce jest nierealne, dlatego uchwała taka powinna określać normy emisji zanieczyszczeń dla pieców i kotłów oraz okres przejściowy na wymianę urządzeń grzewczych. Dzięki temu możliwe byłoby wyeliminowanie najbardziej trujących pieców. Oznacza to, że za kilka lat osoby, które nadal będą chciały ogrzewać się za pomocą węgla i drewna będą mogły to robić pod warunkiem zainstalowania nowoczesnych kotłów, które emitują znacznie mniej zanieczyszczeń (nawet dziesięciokrotnie mniej). W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego już jesienią tego roku ma ruszyć szeroki program dotacji do wymiany pieców (wart w sumie około 400 milionów zł). Dlatego też to właśnie teraz jest najlepszy czas na przyjęcie uchwały antysmogowej dla całej Małopolski, która zapewniłaby nam trwałą poprawę jakości powietrza w regionie.

Obecnie pyłomierz Polskiego Alarmu Smogowego rozpoczął pomiary w kolejnej podkrakowskiej miejscowości – Skale. Wyniki można śledzić na bieżąco pod linkiem: http://www.krakowskialarmsmogowy.pl/text/badamypowietrze.

Raport z pomiarów stężeń pyłu zawieszonego PM 10 w gminie Zielonki w okresie 15-29.02.2016

Przedmiot i cel raportu

Przedmiotem raportu jest analiza danych z pomiarów zawartości pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu w gminie Zielonki w woj. Małopolskim. Pomiary przeprowadzone zostały w sezonie grzewczym w dniach 15 – 29 lutego 2016 r. za pomocą dwóch identycznych pyłomierzy (TSI DustTrack II) Polskiego Alarmu Smogowego, ustawionych w następujących lokalizacjach:

1. Budynek urzędu gminy Zielonki przy ul. Krakowskie Przedmieście 116 określonej w raporcie jako „Zielonki Centrum”
2. Dom mieszkalny przy ulicy Wybornej (osiedle Marszowiec), określonej w raporcie jako „Zielonki Marszowiec”. Okres pomiarów od 19 – 29 lutego 2016.

Celem przeprowadzonych pomiarów jest weryfikacja poziomu stężeń pyłu zawieszonego PM 10 w powietrzu w gminie Zielonki, oraz analiza ewentualnych różnic w stężeniach pomiędzy dwoma lokalizacjami.

Zakres opracowania

W ramach niniejszego opracowania przeanalizowano wyniki przeprowadzonych pomiarów za pomocą przenośnego pyłomierza TSI DustTrack II*. Pomiary obejmowały wyłącznie określenie stężenia pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu, natomiast nie badano zawartości chemicznej (składu) tego pyłu.

*Pyłomierze TSI DustTrack II są urządzeniami, których zasada działania oparta jest o rozpraszanie promieniowania laserowego na cząsteczkach aerozolu zawartego w mierzonym powietrzu. Przy wysokich wilgotnościach znaczącą część zawartego w powietrzu aerozolu stanowią drobne krople pary wodnej. Dla wyeliminowania wpływu wody zawartej w powietrzu na pomiar rzeczywistych stężeń pyłu zawieszonego, należy przeprowadzić zawartą w próbce wodę do fazy gazowej. W celu odparowania zawartej w powietrzu wody należy powietrze ogrzać o kilkadziesiąt stopni Celsjusza powyżej punktu rosy. Dla tego celu skonstruowano przepływowe podgrzewacze montowane pomiędzy miejscem poboru próby powietrza a pyłomierzem DustTrack. Podgrzewacz ogrzewa powietrze w liniowym przepływie na odcinku 20cm. Nominalna moc podgrzewacza (40W) pozwala na ogrzanie powietrza w niemal każdych warunkach atmosferycznych. W celu ułatwienia pomiarów terenowych podgrzewacz ma możliwość pracy zarówno przy zasilaniu 230V AC jak również 24V DC. Sterowanie temperaturą podgrzewacza odbywa się za pomocą modułu PID. W przeprowadzonych testach powietrze na wejściu do pyłomierza miało temperaturę na poziomie 48°C.

Metodologia

Pyłomierze zostały ustawione przez Polski Alarm Smogowy na prośbę urzędu gminy Zielonki, w dwóch reprezentatywnych lokalizacjach.

• Zielonki Centrum charakteryzuje gęsta i zwarta zabudowa głównie jednorodzinna. Ta część gminy położona jest w dolinie wzdłuż koryta rzeki Białuchy.
• Zielonki Marszowiec pyłomierz umieszczony został w górnej części gminy, na balkonie budynku jednorodzinnego. Jest to obszar o mniejszej gęstości zabudowań, z dobrą cyrkulacją powietrza.

Pomiary wykonano w trakcie sezonu grzewczego, jednak warunki pogodowe w ciągu dwóch tygodni były zmienne. Silny wiatr, intensywne opady, oraz w większości dodatnie temperatury (zarówno w ciągu dnia jak i nocą) skutecznie obniżały stężenia pyłu zawieszonego PM 10 w powietrzu.

Wyniki dla poszczególnych lokalizacji podano w zestawieniu z obowiązującą w Polsce normą (średniodobowe stężenie PM10 do 50 µg/m³), zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz danymi ze stałych stacji pomiarowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie (Aleja Krasińskiego, oraz ul. Złoty Róg).

Wyniki pomiarów

1. Lokalizacja Zielonki Centrum

W dolnej części gminy Zielonki aż 12 na 15 dni pomiarów to przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń dla pyłu PM 10 wynoszącego 50 µg/m3. Najwyższe, ponad dwukrotne przekroczenie średniodobowej normy odnotowano 25 lutego 2016 roku. Poziom stężeń pyłu PM 10 w tym dniu osiągnął 114 µg/m3. Z porównania stężeń odnotowanych w lokalizacji Zielonki Centrum z danymi ze stacji WIOŚ na Alei Krasińskiego, wynika że powietrze w Zielonkach było gorsze niż w Krakowie przez 11 na 15 dni pomiarów. Wysokość stężeń w dniach 25 – 26 lutego utrzymywała się na poziomie określanym przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska jako dostateczny. Jakość powietrza jest dostateczna, zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla zdrowia (szczególnie dla osób chorych, starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci) oraz może mieć negatywne skutki zdrowotne. Należy rozważyć ograniczenie (skrócenie lub rozłożenie w czasie) aktywności na wolnym powietrzu, szczególnie jeśli ta aktywność wymaga długotrwałego lub wzmożonego wysiłku fizycznego (źródło: GIOŚ http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current).

2. Lokalizacja Zielonki Marszowiec

W górnej części gminy Zielonki pomiary wykazały niższy poziom stężeń niż w okolicach Zielonek Centrum. Jednak pomimo mniejszego zagęszczenia zabudowy, oraz lepszego przewietrzania przekroczenia normy 50 µg/m3 odnotowano w ciągu 3 z 11 dni pomiaru, a 2 razy wyniki osiągnęły dopuszczalny poziom (24.02, oraz 28.02). Najwyższe średniodobowe stężenie pyłu PM 10 w dniu 27.02.2016 wyniosło 76 µg/m3 i było porównywane ze stężeniami osiągniętymi tego dnia w Krakowie na ul. Złoty Róg (78 µg/m3 wg. danych WIOŚ Kraków). Począwszy od 25.02 przez kolejnych 5 dni poziom stężeń pyłu PM 10 zarówno w Zielonkach (Marszowiec) jak i Krakowie (ul. Złoty Róg) osiągał przybliżone wartości. W dniu 27.02 jakość powietrza w okolicy Zielonki Marszowiec określona była jako umiarkowana. Zanieczyszczenie powietrza na tym poziomie może stanowić zagrożenie dla zdrowia w szczególnych przypadkach (dla osób chorych, osób starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci). Warunki umiarkowane do aktywności na wolnym powietrzu (źródło GIOŚ: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/health_informations).

Zanieczyszczenie pyłem PM10 i skutki zdrowotne przebywania w zanieczyszczonym środowisku

Pył zawieszony PM10 powstaje głównie na skutek spalania paliw stałych (węgla, drewna, miału, mułku) w domowych kotłowniach. Dodatkowo, zjawiskiem, które ciągle jeszcze występuje, jest również spalanie odpadów (w tym płyt wiórowych, lakierowanego drewna, skór, plastiku, itp.). W wyniku spalania do atmosfery emitowane są drobne cząsteczki różnych substancji, w tym również toksycznych (silnie rakotwórczy benzo(a)piren,

dioksyny, furany i metale ciężkie). Pyły zawieszone PM10 i PM2,5 poprzez układ oddechowy i oczy dostają się do krwi i narządów wewnętrznych. Są przyczyną wielu poważnych chorób układu oddechowego, krążenia i nerwowego. Przyczyniają się też do występowania alergii, zwłaszcza u dzieci i powodują choroby nowotworowe. Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli każdego roku na skutek zanieczyszczenia powietrza w

Polsce umiera ok. 45 000 osób. Następstwa życia w smogu są bardzo poważne. Obejmują m.in.:

− infekcje dróg oddechowych,

− astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuc,

− zawał, niewydolność układu krążenia, udar mózgu,

− problemy z pamięcią i koncentracją, alzheimer,

− niepokój, stany depresyjne,

− bezpłodność, przedwczesne porody, wady płodu, obniżenie ilorazu inteligencji dzieci.

Zawartość pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu zgodnie z polskimi normami nie powinna przekraczać 50 μg/m3 (średnia dla okresu 24 godzinnego). Przy poziomie 200 μg/m3 (średnia dla okresu 24 godzinnego) występuje tzw. poziom informowania, przy którym władze powinny informować społeczeństwo o aktualnym poziomie zanieczyszczeń. Przy tym poziomie zalecane jest ograniczenie przebywania poza budynkami małych dzieci, kobiet w ciąży, osób starszym oraz osób z chorobami serca lub układu oddechowego. Przy poziomie 300 μg/m3 (średnia dla okresu 24 godzinnego) występuje poziom alarmowy, przy którym zaleca się ograniczenie przebywania poza budynkami wszystkim osobom.