7 listopada w Delhi odnotowano poziom zanieczyszczenia pyłem PM2.5 sięgający 700 ug/m3. Sytuację taką odnotowało większość światowych mediów jak urągającą standardom cywilizowanych krajów. Okazuje się, że podobne stężenia w tym samym czasie wystąpiły również w Polsce.

Zaledwie dzień później, 8 listopada, w Legionowie poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2.5 pomiędzy godziną 21 i 22 sięgnął poziomu 606 ug/m3. Następnego dnia równie poważny incydent miał miejsce w Rybniku: o godzinie 22 poziom zanieczyszczenia pyłem PM10 wynosił 693 ug/m3. Co więcej, średnie stężenia pyłu PM10 dla doby było aż sześć razy wyższe niż dopuszczalna norma. To tylko dwa z przykładów pokazujących jak wygląda zanieczyszczenie powietrza w Polsce. Każdego roku nagminnie przekraczane są poziomy zanieczyszczenia powietrzem do wartości przekraczających wielokrotnie dopuszczalne normy.

Przyczyną takiego stanu rzeczy jest spalanie w domowych kotłach paliw stałych. Niestety, ten obszar pozostaje w Polsce poza jakąkolwiek regulacją. W efekcie bardzo popularne są tzw. „kopciuchy”, a więc kotły, które emitują do powietrza duże ilości dymu i zanieczyszczeń. Można w nich spalać wszystko – węgiel złej jakości, mokre drewno, a nawet śmieci. Brakuje też norm jakości węgla, przez co do gospodarstw domowych trafiają odpady węglowe (muły i flotokoncentraty) oraz węgiel słabej jakości, o wysokiej zawartości zanieczyszczeń.

Bez wprowadzenia wymogów co do jakości paliw oraz minimalnych standardów emisyjnych dla domowych urządzeń grzewczych nie uporamy się z problemem ogromnego zanieczyszczenia powietrza w naszym kraju, mówi Andrzej Guła z Polskiego Alarmu Smogowego.

9 listopada, w zasnuty smogiem wieczór (270% przekroczenia normy pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu), w kawiarni „Księgarnia“ w ścisłym centrum Sosnowca odbyła się debata z cyklu #ZaglebieBezSmogu – Czyste powietrze dla Sosnowca.

9 listopada, w zasnuty smogiem wieczór (270% przekroczenia normy pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu), w kawiarni „Księgarnia“ w ścisłym centrum Sosnowca odbyła się debata z cyklu #ZaglebieBezSmogu – Czyste powietrze dla Sosnowca.

Czy w Sosnowcu z powietrzem jest tak źle, że trzeba o nim debaty trzeba wzywać szerokie i zacne grono panelistów? Zastanawiał się prowadzący debatę Patryk Białas z Katowickiego Alarmu Smogowego, jednocześnie przypomniał kilka oczywistych faktów: Sosnowiec znalazł się na liście Światowej Organizacji Zdrowia 50-ciu najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, przekroczone są znacznie w sezonie grzewczym stężenia szkodliwego pyłu zawieszonego PM10 oraz rakotwórczego Benzo(alfa)pirenu. Głównym źródłem pochodzenia tych szkodliwych substancji jest spalanie w domowych kotłach  paliw stałych takich jak węgiel i drewno. Dodatkowe szkodliwe substancje jak dioksyny czy metale ciężkie emitują do powietrza dodatkowo ci mieszkańcy Sosnowca którzy spalają śmieci.

Zagłębiowski Alarm Smogowy, organizator debaty do rozmowy o tym jak zapewnić czyste powietrza dla Sosnowca zaprosił Annę Dębiec z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Środowiska Urzędu Miasta Sosnowiec, Adama Kuczowicza ze Straży Miejskiej w Sosnowcu, Łukasza Tekeli z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Wiolettę Jończyk  z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Mareka Sztukę z Tauron Ciepło oraz Sławomira Dębskiego reprezentanta Rady Działalności Pożytku Publicznego Województwa Śląskiego.

Urząd Marszałkowski zapowiedział powstanie uchwały antysmogowej, która ma objąć całe województwo, jej zarys powinien pojawić się na początku 2017. W przeciwieństwie do rozwiązań zaproponowanych przez Miasto Kraków, śląska uchwała ma zezwalać na spalanie węgla. Nie chcemy eliminować węgla, nie stać nas na eliminowanie węgla i wiemy, że węgiel można spalać inaczej w wielu miejscach na świecie – powiedział Łukasz Tekeli.

Miasto Sosnowiec posiada aktywny program dopłat do wymiany źródeł ciepła na ekologiczne, nie dopłaca się wymiany palenisk na paleniska węglowe nawet te 5-tej klasy emisyjnej. Budżet dopłat na rok 2016 to 700 tys zł, składanie wniosków już się zakończyło, ale zapraszamy w 2017 do składania wniosków w nowym miejskim budżecie – zachęcała Anna Debiec z Urzędu Miasta Sosnowiec. Dopłaty z UM Sosnowiec można łączyć z tymi oferowanymi przez WFOŚiGW z Katowic. Wioletta Jończyk z tej instytucji gorącą zachęcała do korzystania z darmowych usług ich doradców energetycznych celem dobrania optymalnego technicznie i kosztowo rozwiązania wymiany źródła ciepła

Sosnowiecka Straż Miejska dysponuje pełnomocnictwem prezydenta do dokonywania kontroli palenisk, posiada te kompetencje od 2 tygodni i udał się w tym czasie przeprowadzić zaledwie kilkanaście kontroli, przedstawiciel Straży Miejskiej, zapewnił, że będą reagować na każde telefoniczne i pisemne zgłoszenie podejrzenia spalania odpadów.

W roku 2015 wymieniono w sosnowcu około 80 kotłów na ekologiczne, w tym tempie zajmie nam około 160 lat wymiana wszystkich kotłów na paliwa stałe w mieście i pozbycie się smogu – podkreślił Rafał Psik z Zagłębiowskiego Alarmu Smogowego – Program dopłat zapewniający mieszkańcowi dotację w wysokości 3.000zł, jest niewystarczającą kwotą, powoduje że stare kotły wymieniają tylko te osoby które i tak zamierzały go wymienić. Potrzebujemy szybkich  zmian ustawodawstwa przez władze centralne: zakazu sprzedaży niskojakościowych paliw stałych dla odbiorców indywidualnych oraz zakazu sprzedaży pozaklasowych kotłów „kopciuchów” – kontynuował Rafał Psik.

Głosy słuchaczy z sali zachęcały do powrotu do sprawdzonej praktyki punktów skupu surowców wtórnych. Słuchacze zwracali również uwagę Straży Miejskiej na nierozwiązany do dzisiaj w mieście problem nielegalnego i niezwykle szkodliwego dla zdrowia mieszkańców spalania przez właścicieli działek rekreacyjnych odpadów zielonych i śmieci w otwartych ogniskach. Pytano również o możliwość zastosowania dronów do kontroli tego czym palą mieszkańcy.

Podsumowując, trzeba sobie jasno powiedzieć, że smog przedwcześnie zabija 45 tyś. Polaków rocznie, a Polacy żyją o 9 miesięcy krócej z powodu smogu. Smog powoduje udary mózgu, zwiększa ryzyko choroby Alzheimera, niewydolność serca, zakrzepicę żył, astmę i rak płuc. Dopóki wszyscy nie wezmą sobie głęboko do serca jednej z konkluzji debaty, że są dobra wspólne, do których trzeba dokładać, to nie będziemy mieć w Sosnowcu czystego powietrza. Sęk w tym, że znowu mamy sezon grzewczy i znowu trwa alarm smogowy.

Zagłebiowski Alarm Smogowy zdobył grant na przeprowadzenie kampanii społecznej w ramach konkursu „Nasze powietrze”. Wniosek ZAS uzyskał czwarte miejsce w ocenie merytorycznej z spośród 38 inicjatyw z całej Polski. Dzięki pozyskanym środkom w ciągu najbliższych kilku miesięcy przeprowadzimy kampanię społeczną na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.

Celem kampani będzie zmiana postaw społecznych i wzmocnie działań samorządów na rzecz redukcji zimowej niskiej emisjiW tym celu będziemy m.in. warsztaty w szkołąch i przedszkolach, spotkania i happeningi, a w marcu 2017 zorganizujemy w Dąbrowie górniczje konferncję II Zagłębiowski Stół dla Czystego Powietrza.

Program grantowy „Nasze Powietrze” realizowany jest przez stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy w ramach projektu zintegrowanego „Wdrażanie Programu ochrony powietrza w województwie małopolskim – Małopolska w zdrowej atmosferze”, wspieranego z programu Unii Europejskiej LIFE.

4 listopada 2016 r. Dziś przedstawiciele Polskiego Alarmu Smogowego przekażą na ręce Pawła Sałka, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Środowiska, prawie 10 000 podpisów obywateli i obywatelek pod apelem o rzetelne informowanie społeczeństwa o zagrożeniach wynikających z oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Apel skierowany jest do Ministra Środowiska Jana Szyszko.

W trakcie spotkania z Ministrem Pawłem Sałkiem rozmawiano o najważniejszych problemach, których rozwiązanie jest kluczowe do poprawy jakości powietrza w Polsce. Rozmowa była konstruktywna, co może dawać nadzieję na rozwiązanie tych problemów w przyszłości.

Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej. Mimo to, Polacy nie są o tym informowani w odpowiedni sposób. Stężenia niebezpiecznych dla zdrowia substancji wielokrotnie przekraczają normy określone w polskim prawie. Każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza w Polsce umiera 45 tysięcy osób. Jednak świadomość mieszańców, w jaki sposób mogą się chronić przed zanieczyszczeniem powietrza, jest ciągle zbyt niska.

Mieszkańcy Polski nie są informowani o wysokim zanieczyszczeniu powietrza, które zagraża ich zdrowiu. W innych państwach unijnych poziomy informowania i alarmowania o tym zagrożeniu są dużo niższe, przez co Polacy są częściej narażeni na wdychanie trujących pyłów. Brakuje bowiem komunikatów, które pozwoliłyby w odpowiedni sposób się chronić.

Kiedy w Paryżu ogłaszany jest alarm smogowy, przy średniodobowym stężeniu pyłu PM10 na poziomie 80 µg/m3 (mikrogramów na metr sześcienny), ostrzeżenie o zanieczyszczeniu powietrza przekazywane jest do wszystkich mediów. W Polsce taki sam stan powietrza jest uznawany za dobry. Aby ogłoszono stan alarmowy w Polsce średniodobowe stężenie pyłu PM10 musi sięgnąć aż 300 µg/m3. To niezwykle wysoki poziom alarmowy, jakiego próżno szukać w innych państwach Unii Europejskiej.

Obywatele Węgier i Czech ostrzegani są przed zagrożeniem po osiągnięciu poziomu średniodobowego stężenia pyłu PM10 trzykrotnie niższego niż w Polsce: 100 µg/m3. Czy Polacy mają inne płuca niż Węgrzy i Czesi? – pyta Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. To smutne, że o tak ważnej rzeczy jaką jest zagrożenie naszego zdrowia, a często i życia, jesteśmy informowani w dalece niewystarczający sposób – dodaje.

Jesteśmy przekonani, że brak tak kluczowej informacji prowadzi do sytuacji, w której wzrasta zagrożenie zdrowia i życia Polaków. Nieświadomość zagrożenia sprawia, że nie jesteśmy w stanie chronić się przed negatywnym wpływem zanieczyszczenia powietrza w dni, kiedy stężenia rakotwórczych pyłów są największe – mówi Andrzej Guła.

Zapraszamy do wzięcia udziału w debacie która odbędzie się w dniu 9.11.2016 w godzinach 15:30-17:00 w klubokawiarni KSIĘGARNIA w Sosnowcu ul. Małachowskiego 22

Tematem debaty będzie czyste powietrze dla Sosnowca.

Debatę poprowadzi Patryk Białas z Polskiego Alarmu Smogowego. Główne zagadnienia do poruszenia w dyskusji: stan powietrza w Sosnowcu oraz jego wpływ na zdrowie, obecne i planowane działania dla poprawy stanu powietrza, programy pomocowe dla mieszkańców, uchwała antysmogowa w województwie.

Do udziału w debacie zostali zaproszeni przedstawiciele z:

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach
• Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa UM Sosnowiec
• Wydział Ochrony Środowiska Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
• WFOŚiGW Katowice
• TAURON Ciepło
• Straż Miejska Sosnowiec
• Wojewódzka Rada Pożytku Publicznego

Krakowski Alarm Smogowy pomiedzy 31 października i 9 grudnia sprawdzi jakość powietrza w 9 gminach sąsiadujących z Krakowem.

Przed rokiem Radio Kraków wraz z Polskim Alarmem Smogowym badało jakość powietrza w małopolskich uzdrowiskach i kurortach. W tym roku sprawdzimy, czym oddychają mieszkańcy gmin okalających Kraków, w których nie ma stałej stacji monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W każdej z 9 gmin, które znalazły się na trasie drugiej edycji akcji „Małopolska bez smogu”, jakość powietrza monitorować będziemy przez dwa tygodnie. Pomiary prowadzone będą w sposób ciągły, równolegle w trzech miejscowościach przenośnymi pyłomierzami fotometrycznymi firmy TSI z certyfikatem USA należącymi do Polskiego Alarmu Smogowego. Startujemy 31 października.

Od poniedziałku 31 października do piątku 11.11 przenośne pyłomierze Polskiego Alarmu Smogowego mierzyć będą jakość powietrza w Zielonkach, Niepołomicach i Liszkach, następnie odwiedzimy Zabierzów, Mogilany i Wieliczkę (14.11 do 25.11), a na finiszu akcji (od 28.11 do 9.12) Skałę, Słomniki i gminę Igołomia – Wawrzeńczyce.

Warto podkreślić, że na zaproszenie Radia Kraków do wzięcia udziału w akcji pozytywnie odpowiedziały władze wszystkich miejscowości i gmin, w których prowadzone będą pomiary.

Aktualizowane na bieżąco wyniki prowadzonych pomiarów będą dostępne dla wszystkich on-line na stronie www.radiokrakow.pl. Będą one także punktem wyjścia do dyskusji prowadzonej za pośrednictwem anteny i strony internetowej Radia Kraków. W ramach akcji poruszać będziemy różnorodne tematy i aspekty związane z walką o lepszą jakość powietrza w Małopolsce

Aby pokazać, jakie znaczenie dla naszego zdrowia ma oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, co 2 tygodnie w jednej z gmin objętych pomiarami, Radio Kraków wraz z Województwem Małopolskim oraz Polskim Alarmem Smogowym zorganizuje „białe niedziele”, podczas których prowadzone będą bezpłatne badania spirometryczne – zapraszamy 6 listopada mieszkańców Liszek, 20 listopada –mieszkańców Wieliczki oraz 4 grudnia – mieszkańców gminy Słomniki.

Akcję ”Małopolska bez smogu” podsumuje transmitowana na antenie „Otwarta debata Radia Kraków”, która odbędzie się 13 grudnia w Studiu im. Romany Bobrowskiej.

Źródło: Radio Kraków

27 i 28 października 2016 roku Katowicki Alarm Smogowy, Fundacja Napraw Sobie Miasto i Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum, zorganizowali warsztaty o czystym powietrzu. 160 dzieci miało okazję posłuchać o o czystym powietrzu, efektywności energetycznej i OZE.

Oddychanie powietrzem ma zasadnicze znaczenie dla naszego istnienia, ale czy kiedykolwiek myślałeś, że możesz nie oddychać świeżym i czystym powietrze? Podczas warsztatów w szkole podstawowej Społecznego Towarzystwa Oświatowego im. Stanisława Konarskiego, poprzez prosty eksperyment staraliśmy się uświadomić dzieciom, jak "brudne" jest powietrze, którym oddychają. Warsztaty przeprowadził przedstawiciel Niezależnej Grupy Popularyzatorów Nauki "Eksperymentatorzy".

Następnego dnia, podczas warsztatów zorganizowanych przez Centrum Handlowe FORUM w Gliwicach, dzieci miały okazję namalować "List o czyste powietrze". Warsztaty były częścią wydarzenia "FORUM kontra smog".

Warsztaty są elementem projektu: Młodzi ambasadorzy #czystepowietrze. 

1. Rozporządzenie regulujące standardy emisyjne dla kotłów na paliwa stałe małej mocy (to jest <500 kW) jest niezbędne dla poprawy jakości powietrza w Polsce. Bez tego aktu prawnego nie będzie możliwe prowadzenie skutecznych działań na rzecz eliminacji niskiej emisji, a więc głównego źródła zanieczyszczenia powietrza w Polsce pyłem zawieszonym oraz rakotwórczym benzo[a]pirenem. Mając powyższe na uwadze, bardzo nas cieszy to, że Ministerstwo Rozwoju zaproponowało wprowadzenie standardów emisyjnych dla kotłów. Brak podjęcia działań w tym zakresie powodował, że problem niskiej emisji od wielu lat ulegał pogłębieniu. O wprowadzenie tego rozporządzenia apelujemy od początku naszej działalności. O potrzebie regulacji w tym obszarze mówi również Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie o jakości powietrza¹.

Każdego roku w Polsce sprzedaje się około 140 000 pozaklasowych kotłów na paliwo stałe², , zwanych popularnie „kopciuchami” oraz „śmieciuchami”. Dodatkowo do sprzedaży trafia dziesiątki tysięcy urządzeń typu kominki, kozy – tzw. ogrzewacze pomieszczeń,  których eksploatacja charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem emisji zanieczyszczeń. Niweczy to wszelkie wysiłki nakierowane na likwidację niskiej emisji. Przykładowo, w 2014 roku w Małopolsce wymieniono 3000 pozaklasowych kotłów na paliwo stałe dzięki zaoferowaniu dotacji ze środków publicznych³, a w tym samym czasie w województwie tym zainstalowano około 13 000 nowych „kopciuchów”⁴. Podobnie liczba nowo zainstalowanych „kopciuchów” przewyższa znacząco liczbę kotłów wymienionych w ramach programu KAWKA, czy programów Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

2. Stoimy na stanowisku, że ze względu na fatalną jakość powietrza w naszym kraju, projektowane rozporządzenie powinno wejść w życie znacznie wcześniej. Każdy miesiąc bez regulacji dla sprzedawanych kotłów pogłębia problem niskiej emisji i zwiększa koszty redukowania zanieczyszczeń w przyszłości. Osoby, które teraz zakupią pozaklasowe kotły będą ich używać jeszcze przez dziesięć lub więcej lat. Aby skłonić je do wymiany na bardziej nowoczesne urządzenia trzeba będzie proponować im wysokie dotacje. Uważamy, że rozporządzenie to powinno wejść w życie w połowie 2017 roku. Jest to odpowiedni czas, aby polscy producenci kotłów mogli przystosować się do nowych regulacji – duża część z nich oferuje już teraz kotły klasy 5.

3. Zaproponowane w paragrafie 1, punkt 2 wyłączenia będą powodować istotną lukę, która umożliwi łatwe obchodzenie wymagań emisyjnych, które docelowo ma nakładać projektowane rozporządzenie. Przykładowo, wyłączenie kotłów na biomasę niedrzewną będzie umożliwiać zakup kotła o wysokiej emisyjności pierwotnie przeznaczonego do spalania słomy, a następnie spalanie w nim innych paliw. Proceder ten będzie praktycznie niemożliwy do wyeliminowania czy skontrolowania. Dlatego postulujemy usunięcie wszystkich wyłączeń zaproponowanych w paragrafie 1, punkt 2.

4. Rozporządzenie powinno mieć szerszy zakres i obejmować wszelkie rodzaje kotłów oraz miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, w tym kominki oraz kozy. Badania rzeczywistej emisyjności wyraźnie wskazują, że na przykład kominki mogą emitować bardzo wysokie ilości pyłu i benzo[a]pirenu – znacznie wyższe niż np. kotły na węgiel lub na drewno. Tabela poniżej prezentuje wyliczenia dotyczące emisyjności różnych urządzeń grzewczych, w tym w tym kominków⁵. Co więcej, udział bardzo drobnego pyłu (<1 µm) w pyle całkowitym powstającym przy spalaniu drewna może sięgać nawet 90%. To właśnie najdrobniejszy pył stanowi ogromne zagrożenie zdrowotne, gdyż z łatwością przedostaje się do krwioobiegu.

Dlatego tak ważne jest aby miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, w tym kominki oraz kozy były również objęte regulacją – to są nowe źródła niskiej emisji.

5. Oprócz zaproponowanych w Załączniku do Rozporządzenia wymogów emisyjnych, proponujemy aby wprowadzić również wymóg braku rusztu awaryjnego. Kotły wyposażone w ruszt awaryjny (oprócz podajnika automatycznego) umożliwiają spalanie odpadów, co jest praktyką wysoce naganną i należy ją uniemożliwić. Tego typu wymóg stosowany jest np. przez władze samorządowe w Małopolsce przy udzielaniu dotacji na wyminę źródła grzewczego.

6. Za słuszny należy uznać wymóg, iż graniczne wartości emisji zanieczyszczeń uznaje się za spełnione jeżeli są potwierdzone przez jednostkę akredytowaną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku. Należy jednak jednoznacznie wskazać procedury badawcze określania granicznych wartości zanieczyszczeń (na przykład jak w normie PN_EN 303-5:2012). Brak określenia tych procedur powoduje ryzyko, iż wartości emisji dla badanych przez producentów urządzeń będą nieporównywalne, a na rynek trafiać będą urządzenia charakteryzujące się wyższą emisyjnością niż deklarowana przez producenta.

7. To samo dotyczy procedur kontroli przestrzegania rozporządzenia na rynku kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń (kominków, kóz). Procedury te powinny zapewniać, że w sprzedaży nie będą znajdować się urządzenia, które nie spełniają wymogów określonych rozporządzeniem. Należy zdefiniować jaki organ będzie odpowiedzialny za to zagadnienie, a także sankcje nakładane na podmioty sprzedające urządzenia niezgodne z wymogami rozporządzenia.

8. Poza samym rozporządzeniem wskazane byłoby stworzenie przez Ministerstwo Rozwoju listy certyfikowanych produktów. Taka lista pomogłaby w porządkowaniu rynku i miałaby działanie proinnowacyjne. Podobne rozwiązanie przyjęto na przykład w Niemczech – lista BAfA. Na liście tej znajdują się też polskie polskie kotły⁶.

9. AbyAby zapobiegać powstawaniu „szarej strefy” należy równolegle opracować system kontroli istniejących kotłów, pieców, kominków, itp. pod względem ich emisyjności. Wymaga to zmian w odrębnych aktach prawnych (m.in. prawo budowlane).

1^ Informacja o wynikach kontroli: ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2014