8 projektów o wartości blisko 106 tysięcy złotych prowadzonych przez 8 organizacji pozarządowych w 18 miejscowościach w Polsce – to efekty ostatniego roku działania programu „Nasze powietrze” prowadzonego przez Krakowski Alarm Smogowy.

Operatorem programu Nasze Powietrze było Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy realizujące działania w ramach projektu zintegrowanego „Wdrażanie Programu ochrony powietrza w województwie małopolskim – Małopolska w zdrowej atmosferze”, wspieranego z programu Unii Europejskiej LIFE. „Nasze powietrze” to program, w ramach którego społeczności lokalne były wspomagane w podejmowaniu działań na rzecz czystego powietrza. Program realizowany był na terenie dwóch województw: małopolskiego i śląskiego. To właśnie te dwa regiony należą do obszarów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu nie tylko w Polsce, ale w całej Unii Europejskiej. Program ukierunkowany był na edukację oraz aktywizację społeczności lokalnych, ponieważ to zrozumienie i zaangażowanie ze strony mieszkańców jest jednym z kluczowych czynników wpływających na powodzenie działań na rzecz ochrony powietrza. W ramach programu przyznawane były dotacje od 3 000 do 15 000 zł. Nie był wymagany finansowy wkład własny. O dotacje mogły ubiegać się zarówno organizacje pozarządowe, jak i grupy nieformalne działające przy organizacjach pozarządowych. W trzecim roku działania programu w otwartym konkursie grantowym na projekty realizowane przez organizacje pozarządowe, samodzielnie lub w partnerstwie z grupami nieformalnymi wpłynęło 14 wniosków o dotację. W ich ocenę zaangażowane było grono niezależnych ekspertów. Dofinansowanie przyznano 8 najwyżej ocenionym projektom. Od listopada 2018 r. do kwietnia 2019 r., 8 organizacji pozarządowych uczestniczących w programie zrealizowało 8 projektów o wartości 105 307 PLN. Działania prowadzone były w 18 miejscowościach w województwach małopolskim i śląskim.

Co udało się osiągnąć dzięki programowi?

Duża część inicjatyw podejmowanych przez organizacje pozarządowe koncentrowała się na wspieraniu działań służących informowaniu o zanieczyszczeniu powietrza w regionie i wchodzących w życie uchwałach antysmogowych, monitorowaniu zmian, promowaniu dobrych praktyk. Starano się zainteresować problemem lokalne autorytety i władze.

Działania służące edukacji oraz uwrażliwianiu na problem zanieczyszczenia powietrza skierowane były zarówno do szerokiej opinii publicznej, jak i do wybranych grup społecznych. Zorganizowano warsztaty i szkolenia dla urzędników, służb mundurowych, lekarzy, przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, czy hotelarzy. W działaniach edukacyjnych wzięło udział blisko 5300 osób. Kampanie medialne osiągnęły zasięg 230 000 odbiorców.

Edukacja i szkolenia

Istotne były działania edukacyjne i szkoleniowe, adresowane zarówno do mieszkańców, jak i do przedstawicieli władz (głównie radnych i urzędników samorządowych) czy funkcjonariuszy służb patrolowych (straż gminna, straż miejska, policja), lokalnych przedsiębiorców, jak i lokalnych liderów opinii (dziennikarze, aktywiści antysmogowi, nauczyciele). Dotyczyły one m. in. takich zagadnień jak egzekwowanie przepisów dotyczących ochrony środowiska, wchodzące w życie uchwały antysmogowe, ale także kwestii zdrowotnych związanych z zanieczyszczeniem powietrza. Dzięki szkoleniom mieszkańcy byli lepiej przygotowani do reakcji na problem, ale także świadomi jego wagi. Nieco inny charakter miały działania edukacyjne adresowane do dzieci i młodzieży. Skupiały się one w dużej mierze na przekazywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony środowiska i zdrowia, przygotowywania młodych ludzi do prowadzenia konkretnych działań na rzecz swojej społeczności. W sumie w wydarzeniach o charakterze edukacyjnym brało udział blisko 5300 osób (w tym ponad 4000 dzieci i młodzieży)

Działania na rzecz lokalnych społeczności

Mieszkańcy i mieszkanki oraz przedstawiciele i przedstawicielki administracji zachęcani przez organizacje pozarządowe brali też udział w działaniach na rzecz lokalnych społeczności oraz podejmowali „oddolne” inicjatywy mające na celu poprawę jakości powietrza. Tak było m.in. w Rybniku, gdzie złożono petycję przez samorządowców najpierw na ręce Rady Miasta Rybnika i Powiatu Rybnickiego z prośbą o zaapelowanie do sejmiku o zaostrzenie uchwały antysmogowej, a następnie apel Rybnika (kopiowany przez inne gminy) do władz województwa o zaostrzenie uchwały.

Uczestnicy

W inicjatywach służących zwiększaniu aktywności mieszkańców i mieszkanek wzięło udział ponad 5300 osób (w tym dzieci i młodzież). W działaniach wzięło udział ponad 20 organizacji pozarządowych (jako liderzy projektów, partnerzy bądź uczestnicy) i instytucji publicznych (takich jak: samorząd lokalny, domy kultury, szkoły).

Dokumentowanie i upowszechnianie

Organizacje wydawały własne publikacje i promowały wydarzenia zarówno w mediach konwencjonalnych, jak i społecznościowych, co służyło dokumentowaniu i upowszechnianiu programu.

Podsumowanie można pobrać TUTAJ

Skawiński Alarm Smogowy skierował pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich opisując problem zanieczyszczenia powietrza w Skawinie i zwracając się z prośbą o pomoc w związku z przeprowadzanym przez niego postępowaniem wyjaśniającym dotyczącym przemysłowego zanieczyszczenia powietrza w Skawinie.
 

Aktywiści wskazują na niedostateczne starania WIOŚ w pomiarach i zdiagnozowaniu problemu. „Uważamy, iż (nasze) informacje znakomicie ilustrują problem instytucji publicznych z nadzorem ekologicznym nad zakładami przemysłowymi” – czytamy w liście.

Aktywiści zwracają w nim uwagę, że uważne prześledzenie chronologii działań, podjętych przez Inspekcję Ochrony Środowiska, oraz analiza ich wyników wskazują na katastrofalne zaniedbania w zakresie realizowania konstytucyjnego obowiązku władz publicznych w zakresie ochrony Obywatelek i Obywateli przed skutkami zanieczyszczenia środowiska (Art. 74 KRP).

Wyliczają oni szereg błędów merytorycznych, jakie w ich ocenie popełniła Inspekcja, zwracają uwagę na poważne i świadome nadużycia ze strony WIOŚ oraz wskazują na ich skutki: bezproduktywny, wynikający z wypaczonego obrazu sytuacji spór między władzami samorządowymi różnych szczebli, zamiast wspólnego działania na rzecz poprawy sytuacji Skawiny, a także innych miast przemysłowych, zrzeszonych w apolitycznej koalicji Dość Trucia!

W podsumowaniu listu czytamy: „w sprawie, której dotyczy wszczęte przez Pana postępowanie wyjaśniające, jak w soczewce skupiają się liczne patologie związane z systemem nadzorowania emisji przemysłowych przez powołane do tego instytucje. Artykuł 74 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iż ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Może i powinien być on realizowany za pośrednictwem stosownych instytucji (WIOŚ, GIOŚ) i w oparciu o istniejące prawo. Konkludując powyższe wywody należy stwierdzić, iż rozpatrywana przez Rzecznika Praw Obywatelskich sprawa pokazuje, że zarówno obecne instytucje, jak i obecne prawo regulujące ochronę środowiska i obywateli przed skutkami zanieczyszczeń nie gwarantują nam, Polkom i Polakom, ani bezpieczeństwa ekologicznego, ani rzetelnej informacji o stanie i ochronie.

List Skawińskiego Alarmu Smogowego można znaleźć TUTAJ

Oliwer Palarz z Rybnickiego Alarmu Smogowgo wniósł w 2015 r. do sądu o 50 tys. zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych z powodu zanieczyszczenia powietrza w mieście. Pozwał Skarb Państwa Ministra Środowiska oraz Ministra Energii.

Zły stan środowiska – sprzeczny z art. 13 dyrektywy CAFE (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy –  jest źródłem naruszenia jego dóbr osobistych. Chodzi mu o:

• prawo do zdrowia,
• prawo do ochrony życia prywatnego i mieszkania,
• prawo do swobodnego przemieszczania się,
• prawo do życia w czystym środowisku.

W maju 2018 r. Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo. Przyznał, że powietrze w mieście jest często zanieczyszczone, ale nie można tego uznać za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia. Prawa do życia w czystym środowisku sąd w ogóle nie uznał za dobro osobiste podlegające ochronie. Wskazał ponadto, że prawo do swobodnego przemieszczania się nie jest naruszone, bo z Rybnika można się wyprowadzić.

O stanie powietrza w Rybniku Adam Bodnar rozmawiał z mieszkańcami miasta w czasie spotkania regionalnego 26 listopada 2018 r. Stan powietrza jako dręczący ludzi problem pojawiał się na także na innych spotkaniach RPO na Śląsku: w Tarnowskich Górach, Piekarach Śląskich czy Lublińcu.

Argumenty RPO 

Zdaniem Rzecznika rybniczanin wykazał, że zanieczyszczenie powietrza w mieście przekracza znacznie akceptowalną społecznie miarę. W latach 2014-2015 poziom pyłu PM10 przekroczony był blisko w 1/3 roku, a w rekordowym lutym 2015 r. dobowe normy były przekroczone codziennie przez 24 dni.

Pozbawienie możliwości oddychania czystym powietrzem to naruszenie prawa do korzystania ze środowiska – argumentuje RPO

Przedstawiając Sądowi Okręgowemu w Gliwicach swe argumenty, RPO podkreślał w piśmie z 30 listopada 2018 r., że:

1.  mieszkaniec Rybnika przekonująco dowiódł, że stan powietrza uważa za godzący w jego prawa. Działa przecież aktywnie na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza w mieście;

2. dolegliwości związane z zanieczyszczeniem powietrza opisał w wyroku sam sąd I instancji. Bo choć – jak stwierdził –  ludzie mają pewną tolerancję na zanieczyszczenie powietrza, to „powód ma swego rodzaju depresję w okresie jesienno-zimowym, ponieważ w tym czasie nie może przewietrzyć mojego domu, bo gdy otwiera okno, do domu wdziera się smród. Musi zatykać klatki wentylacyjne oraz uszczelniać drzwi wejściowe w stosunkowo nowym budynku, ponieważ zapach wdziera się do środka. Korzysta z oczyszczacza powietrza, który non stop pracuje i w związku z czym generuje określone koszty. Dodatkową dolegliwością dla powoda jest fakt, że nie może wychodzić z domu na spacery, z rodziną z dziećmi. Nie może uprawiać sportu mimo, iż jest osobą aktywną fizycznie. Nie może zabrać dzieci na sanki, ani lepić z nimi bałwana pomimo, że lubią to robić. W okresie ferii zimowych przypadających na okres od 16 stycznia do 29 stycznia nie było ani jednego dnia, w którym normy pyłu PN10 nie były by przekroczone. Oznacza to, że w tym okresie nie mógł wyjść z dziećmi na spacer”;

3. w Rybniku wskaźniki zanieczyszczenia powietrza przekraczane są często i na długo. Nie sposób więc przyjąć, że mieści się to w ramach powszechnie akceptowalnej miary. O ile bowiem przeciętny człowiek byłby w stanie zaakceptować, że okazjonalnie musi – wskutek zanieczyszczenia powietrza – ograniczać swoją aktywność, o tyle sytuacja, w której ingerencja w przysługujące mu dobra osobiste jest (przynajmniej w okresie jesienno-zimowym) permanentna i znaczna, przez przeciętnego człowieka nie zostałaby zaakceptowana.

Konstytucja odwołuje się do środowiska. Sam fakt, że ochrona środowiska uczyniona została jedną z podstaw ustrojowych Rzeczypospolitej (art. 5 Konstytucji), dobitnie pokazuje, jak duże znaczenie przyznał jej ustrojodawca. Ochrona środowiska jest także jedną z możliwych podstaw ograniczania wolności i praw człowieka (art. 31 ust. 3 Konstytucji).

Konstytucja nakłada na władze publiczne obowiązki o charakterze programowym, tj. prowadzenie polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom oraz ogólny obowiązek ochrony środowiska (art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji).

Z dyrektywy CAFE wynika  jednoznacznie obowiązek państw członkowskich doprowadzenia do odpowiedniej jakości powietrza. Dyrektywa nie obliguje do podjęcia konkretnych działań. Określa cel, jaki ma zostać osiągnięty i w takim zakresie wiąże państwa członkowskie. Uchybienie temu obowiązkowi jest oczywiste.

Wbrew stanowisku sądu rejonowego możliwość korzystania z nieskażonego środowiska jest dobrem osobistym – podkreśla RPO. Biorąc to pod uwagę, a także uwzględniając ustalony w sprawie stan faktyczny, możemy mówić o naruszeniu przysługującego powodowi prawa do środowiska, co przejawia się w pozbawieniu powoda możliwości oddychania czystym powietrzem.

Adam Bodnar wniósł o zmianę wyroku sądu rejonowego i uwzględnienie powództwa.

źródło: RPO.gov.pl

5 sierpnia odbyło się kolejne spotkanie Zespołu ds. czystego powietrza. Zespół został sformalizowany zarządzeniem Prezydenta nr 193/19. Przewodniczącym Zespołu został Pan Bogdan Sablik. Poniżej przedstawiamy zagadnienia jakie zaproponowaliśmy na to spotkanie i odpowiedzi Pana Przewodniczącego.

Zagadnienia na spotkania Zespołu ds. Czystego Powietrza z 5 sierpnia 2019 r. wraz z odpowiedziami

1. Jakie działania w zakresie informowania mieszkańców o uchwale antysmogowej zamierza podjąć miasto w tym roku?

Miasto Mysłowice na przełomie września i października będzie organizatorem spotkania informacyjnego dla mieszkańców z przedstawicielami Urzędu Marszałkowskiego / Wydział Ochrony Środowiska/.Planowane tematy podczas spotkania to:

– walka ze smogiem-sukcesy i wyzwania,

– jak wygląda kontrola z zakresu uchwały antysmogowej i jak się do niej przygotować?

– możliwości uzyskania dofinansowania do wymiany źródła ciepła, omówienie programu „Czyste powietrze” oraz innych możliwych form wsparcia,

– sposoby spalania węgla a poprawa jakości powietrza.

 W grudniu 2019r. planujemy zorganizować miejską konferencję dot.niskiej emisji i związanych z nią zagrożeń.

Tematy konferencji w przygotowaniu.

2. Jakie działania w zakresie wsparcia mieszkańców w pozyskaniu dotacji z Czystego powietrza zamierza podjąć miasto?

Miasto podjęło działania w celu przekazania jak najszerszej informacji dot. programu „Czyste powietrze” i prowadziło punkt konsultacyjny dla mieszkańców w Urzędzie Miasta. Mieszkańcy mogli uzyskać pełną informację na temat możliwości otrzymania dofinasowania z tego programu. W związku z bardzo małym zainteresowaniem, punkt aktualnie nie prowadzi dyżurów.Mieszkańcy w sposób ciągły mogą w tym zakresie uzyskać informację u pracowników Wydziału ochrony Środowiska.

3. 15 kwietnia odbyło się spotkanie w UM z mieszkańcami ws. programu CzP. Wystąpienie doradcy z WFOŚiGW Łukasza Baliona miało być nagrane i udostępnione w internecie. Czy były w mediach miejskich jakieś informacje na ten temat?  Ilu mieszkańców przyszło na to spotkanie i gdzie jest nagranie oraz dlaczego nie jest rozpowszechniane?

W spotkaniu z doradcą energetycznym Panem Łukaszem Balionem z WFOŚiGW w Katowicach uczestniczyło 15 osób.Podczas spotkania zostały przedstawione zasady przyznawania dofinansowania w ramach programu „Czyste powierze”. Niestety w związku z problemami technicznymi wynikłymi poza możliwościami organizacyjnymi Wydziału Ochrony Środowiska, nie było możliwe utrwalenie tego spotkania na nagraniu a co za tym idzie jego publikacji w mediach.

4. Co z działaniem „List od Prezydenta”? Proszę o udostępnienie treści listu oraz informacji do ilu osób i w jakich terminach był lub będzie wysłany. Jaki jest harmonogram tego działania?

List do Prezydenta zostanie wysłany po otrzymaniu listy adresatów od Straży Miejskiej, do których ma zostać skierowany.

5. 15 marca odbyło się spotkanie z Dyrektorami Szkół  ws. programu edukacyjnego dla szkół. Po spotkaniu odzew był niewielki, tylko 5 szkół odebrało materiały ode mnie. Materiały są u mnie dostępne bez ograniczeń i proszę o zachęcenie szkół do tego aby w jesieni przeprowadzili lekcje.

Szkoły które odebrały materiały:

W związku z nieodebraniem materiałów edukacyjnych przez szkoły mysłowickie Kancelaria Prezydenta z początkiem września zobowiąże Wydział Edukacji do poinformowania pozostałych placówek o konieczności odbioru materiałów celem przeprowadzenia dodatkowych lekcji i pogadanek w tym zakresie.

6. Nawiązując do przedwyborczych deklaracji Pana Prezydenta ( w załączeniu) proszę o informację:

– kiedy startujemy ze wspólną akcją Mysłowice bez smogu do której został zaproszony Mysłowicki Alarm Smogowy,

– kiedy startuje szeroka akcja społeczna i edukacyjna,

– kiedy startuje inwentaryzacja źródeł ciepła,

Kancelaria Prezydenta Miasta planuje rozpoczęcie akcji na przełomie września/października. Z uwagi na inne akcje i działania promocyjne w chwili obecnej nie są znane szczegóły akcji „Mysłowice bez smogu”. Planuje się szeroką akcję promocyjno-informacyjną w naszych mediach tj. prasie i telewizji internetowej itvm.pl.

7. Problem kotłowni w miejskich budynkach i spółkach. Uważamy, że Miasto w pierwszej kolejności powinno pozbyć się kopciuchów ze swoich budynków i spółek. Nie wiemy ile ich jest. Proszę o przygotowanie informacji ile jest takich kotłowni i jakie są plany ich likwidacji/modernizacji.

Aktualnie miasto posiada w swoich zasobach / budynkach użyteczności publicznej/  jeszcze dwie kotłownie opalane paliwem stałym. Budynek przy ul.Reja 28, aktualnie trwają prace projektowe dot. modernizacji kotłowni i przejście na opalanie gazem. Zakończenie inwestycji  planowane jest w roku 2020.Budynek MOK-u przy ul. Wybickiego /Morgi/ planowana modernizacja jest w tym roku.

Aktualnie realizowane są 3 inwestycje termomodernizacji, na które pozyskaliśmy dofinansowanie ze środków zewnętrznych:

Przedszkole nr 15

• elementy docieplenia budynku

• wymiana wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania

• modernizacja kotłowni węglowej – wymiana na kocioł nowszej generacji, montaż kolektorów słonecznych

Przedszkole nr 16

• docieplenie budynku, wymiana okien

• wymiana wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania

CKZiU Wesoła

• pełne docieplenie

• modernizacja wymiennikowni CO i CU na nowoczesny układ

• elementy termomodernizacyjne

• nowoczesna kotłownia gazowa kondensacyjna

Planowane jest pozyskanie dofinansowania na termomodernizacje Domu Dziecka przy ul.Żeromskiego.

Jednocześnie podpisano umowę na przebudowę MOK przy ul. Janowskiej na potrzeby Przedszkola nr 9. W ramach umowy ma zostać wykonana kompletna wymiana wszystkich instalacji w tym centralnego ogrzewania. Dodatkowo jest przygotowany projekt na modernizację siedziby MOK na Morgach, w ramach którego prawdopodobnie ma zostać wymienione ogrzewanie węglowe na instalację gazową.

8. Straż miejska przeprowadzając kontrole powinna między innymi kontrolować certyfikat jakości węgla. W przypadku gdy podczas kontroli poweźmie informację, ze sprzedawca takiego certyfikatu nie wydał powinna być zawiadomiona Inspekcja Handlowa. Prosimy o informację, czy te procedury są stosowane, czy PIH jest zawiadamiana w takim przypadku?

Straż Miejska przeprowadzając kontrole pieców nie może kontrolować certyfikatu jakości węgla – do tej pory nie zostało to usankcjonowane. To kupujący może żądać od sprzedawcy takiego certyfikatu, a jeżeli go nie otrzyma wówczas może zwrócić się do Państwowej Inspekcji Handlowej.

Od ubiegłego sezonu grzewczego Straż Miejska zaczęła przeprowadzać tego typu kontrole jakości pieców. Pierwsza wymiana pieców, które zostały wyznaczone ma odbyć się w 2022 roku.

Polski Alarm Smogowy wystosował ponowny apel do Premiera Mateusza Morawieckiego o podjęcie natychmiastowych działań naprawczych programu Czyste Powietrze. Brak reformy programu oznacza utratę unijnego finansowania do wymiany kopciuchów i termomodernizacji domów jednorodzinnych. Polska może stracić nawet kilka miliardów Euro.

W apelu czytamy: „Kryzys, który obecnie obserwujemy jest wywołany brakiem decyzji i działań po stronie polskiego rządu. Z dużym niepokojem odczytujemy list Dyrektora Generalnego do spraw polityki regionalnej i miejskiej w Komisji Europejskiej, Marca Lemaître, w którym pisze o braku postępów w reformie Czystego Powietrza i nieodpowiedniej koordynacji po stronie polskiej. Polski Alarm Smogowy od początku swojej działalności zabiegał o program wsparcia wymiany kotłów i docieplenia domów. Jesteśmy przekonani, że ulga podatkowa połączona ze sprawnie działającym programem umożliwi w najbliższych latach likwidację niskiej emisji pochodzącej z ogrzewania domów, czyli głównego źródła zanieczyszczenia powietrza w Polsce.”

Obecnie program Czyste Powietrze zarządzany jest przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska, które przyjmują wnioski i zajmują się ich rozpatrzeniem. Niestety, tempo ich pracy jest dalece niewystarczające. Petenci uskarżają się na kolejki, a wielu z nich miesiącami oczekuje na rozpatrzenie wniosku. Dlatego PAS już w styczniu 2019 r. ostrzegał o nieefektywności systemu dopłat i mówił o potrzebie zmiany modelu poprzez znaczne uproszczenie procedur i umożliwienie składania wniosków w gminach i oddziałach banków. Takie podejście zwiększyłoby lawinowo liczbę rozpatrywanych wniosków i umożliwiłoby wykonanie zakładanego planu.

Nasze przewidywania sprawdziły się – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego – zaniechania Ministerstwa Środowiska doprowadziły do sytuacji, w której finansowanie sztandarowego programu rządowego „Czyste Powietrze” może zostać zaprzepaszczone. Mówimy tutaj o miliardach złotych rocznie przeznaczonych na pomoc dla obywateli zamierzających wymienić kopciuchy i ocieplić swoje domy. To nie tylko poprawa jakości powietrza, ale również zaoszczędzone pieniądze na kosztach ogrzewania i zmniejszenie ubóstwa energetycznego w tysiącach polskich domów. Dochodzi jeszcze aspekt zdrowotny. Pamiętajmy, że każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera w Polsce około 45 000 osób.

Nie sposób zrozumieć działań Ministerstwa Środowiska, które mimo zastrzeżeń Komisji Europejskiej nie poprawiło sposobu dystrybucji pieniędzy w programie Czyste Powietrze. Na 400 tysięcy zaplanowanych na pierwszy rok inwestycji w wymianę kotła i ocieplenie, przez 9 miesięcy wykonano zaledwie 20 tysięcy. To pięć procent zakładanego celu rocznego – dodaje Guła.

Link do apelu do Premiera Morawieckiego w sprawie reformu programu Czyste Powietrze :

https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2029.pdf

Link do styczniowego apelu PAS: 

https://www.polskialarmsmogowy.pl/polski-alarm-smogowy/aktualnosci/szczegoly,fikcyjny-program-czyste-powietrze—pas-zapytal-o-realizacje-rzadowego-planu,640.html

Polski Alarm Smogowy sprawdził jak wygląda sprzedaż i kontrola jakości węgla na rynku detalicznym. Sprzedawcy węgla często nie informują rzetelnie o jego jakości przed zakupem, opis sprzedawanego węgla na workach nie zgadza się z dołączonym świadectwem jakości. Inspekcja Handlowa kontrolująca składy nie pobrała ani jednej próbki węgla by zweryfikować rzetelność wystawianych świadectw jakości, mimo iż na kontrole węgla przyznano jej 2,5 mln złotych w 2019 r. Tym samym, pomimo istniejących przepisów, kontrola jakości węgla jest w dużej mierze teoretyczna.

Analiza detalicznej sprzedaży węgla prowadzona była od listopada 2018 do końca lutego 2019 roku. Przyjrzano się zarówno sprzedaży w składach węglowych, innych punktach stacjonarnych (np. marketach budowlanych), jak i kanałom internetowym. Na plus na pewno należy odnotować dużą świadomość nowych przepisów wśród sprzedawców. Na minus to w jaki sposób przepisy te są wdrażane oraz sposób ich kontroli.

W analizowanym okresie, choć Inspekcja Handlowa przeprowadziła 353 kontrole, to nie pobrano ani jednej próbki by zweryfikować jakość węgla. Wciąż nie wiemy więc czy sprzedawany obywatelom węgiel jest tym, którego parametry widnieją na świadectwach jakości dołączanych do towaru.

Dodatkowo klienci wprowadzani są w błąd ponieważ często parametry węgla zapisane na workach są zawyżone w porównaniu z zapisanymi w świadectwach jakości tego samego towaru. Rozbieżności stwierdzono w połowie analizowanych przypadków. Przykładowo, w jednym z nich maksymalna wartość popiołu była dwa razy wyższa na świadectwie niż na worku.

Rzadko sięgano również po sankcje karne. Nowe przepisy kontroli jakości węgla przewidują kary za niewystawienie świadectwa, brak przekazania kopii nabywcy lub wystawienie świadectwa niezgodnego z faktyczną jakością sprzedawanego węgla. Mimo stwierdzenia w analizowanym okresie 126 nieprawidłowości, nałożono jedynie 12 kar po 10 000 zł.

Kolejnym problemem jest brak na świadectwie jakości informacji o zawartości siarki w węglu. To kuriozalna sytuacja, w której rozporządzenie w sprawie norm jakości węgla wprowadza parametr maksymalnej zawartości siarki, ale nie jest on podawany na świadectwie, przez co nabywca węgla nie może go zweryfikować. Wynika to z błędnie sporządzonego rozporządzenia, które wydał Minister Energii i które wbrew ustawowym zapisom nie nakazuje umieszczania tego parametru na świadectwie. Informacja o zawartości siarki jest ważna dla kupującego, gdyż wysoka zawartość siarki może prowadzić do szybszej korozji kotła.

Niestety wdrażanie przepisów dotyczących jakości węgla wciąż pozostawia wiele do życzenia – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego. Podstawą działań kontrolnych powinno być pobieranie próbek i weryfikowanie rzeczywistej jakości węgla oraz tego czy spełnia ona wymagania jakościowe z rozporządzenia. Sprawdzanie samych papierów to stanowczo za mało. Jeśli Inspekcja Handlowa nie czuje się na siłach pobierać próbki węgla zgodnie ze skomplikowaną procedurą określoną w rozporządzeniu, to zadanie to może zlecić wyspecjalizowanym laboratoriom. Pamiętajmy, że na działania kontrole IH otrzymała roczny budżet 2,5 miliona zł. Bez poboru próbek kontrola jest czysto teoretyczna, co może prowadzić do bezkarnej sprzedaży węgla niespełniającego norm.

Pełen raport dostępny na: https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2021.pdf

Skrót raportu dostępny na: https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2022.pdf

Kujawsko-pomorskie jest jedenastym województwem, w którym przyjęto uchwałę antysmogową. 24 czerwca radni Sejmiku woj. kujawsko-pomorskiego przyjęli uchwałę określającą rodzaje dopuszczonych do użycia paliw stałych oraz terminy likwidacji kotłów grzewczych na węgiel i drewno.

– To dobry sygnał dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego i sukces lokalnych aktywistów antysmogowych – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. To z naszej inicjatywy przyjęto pierwszą uchwałę antysmogową w Polsce dla Małopolski, 23 stycznia 2017 r. Udało się wtedy obudzić świadomość nie tylko obywateli ale również radnych sejmiku, którzy uznali, że walka o czyste powietrze to walka ponad podziałami. Jak widać po wynikach głosowania nad uchwałą dla kujawsko-pomorskiego również radni Sejmiku uznali, że poprawa jakości powietrza nie jest sprawą polityczną, ale tym co nas łączy.

Od 1 stycznia 2024 na terenie całego województwa obowiązywać będzie zakaz użytkowania „kopciuchów” – pozaklasowych kotłów na węgiel, a od 1 stycznia 2028 kotłów nie spełniających parametrów klasy 5. Już w nadchodzącym sezonie grzewczym, od 1 września, obowiązywać będzie zakaz spalania węgla brunatnego, flotokoncentratów i mułów oraz mieszanek z ich wykorzystaniem.

To jedenaste województwo, w którym przyjęto uchwałę antysmogową. Obecnie prowadzone są prace nad podobnymi uchwałami w województwach: lubelskim, pomorskim i świętokrzyskim. Jedynie w dwóch województwach: warmińsko-mazurskim i podlaskim nie rozpoczęto pracy nad uchwałami antysmogowymi.

Uchwała dla woj. kujawsko-pomorskiego zakłada okres około 5 lat na likwidację najgorszych kotłów na paliwa stałe, co jest terminem uwzględniającym możliwości techniczne i społeczne. W większości województw przyjęto podobne okresy likwidacji „kopciuchów”. Jedynie uchwała z województwa opolskiego zezwala na bezterminowe użytkowanie pozaklasowych kotłów na węgiel i drewno, co sprawia że w praktyce jest to martwy i bezużyteczny przepis.

fot. Krzysztof Golik

9 czerwca w mieszkańcy gminy Skawina oraz Skawiński Alarm Smogowy zorganizowali protest przeciwko działaniom firmy Valeo, której działanie stało się niezwykle uciążliwe dla mieszkańców miasta.

Kilkaset protestujących osób niosło bannery z hasłami „Dość smrodu z Valeo” wznosząc hasła wzywające fabrykę do inwestowania w dopalanie emitowanych gazów i troskę o środowisko.

Skawiński Alarm Smogowy wystosował apel:

„Apelujemy do władz Gmina Skawina. Apelujemy do Starostwa Powiatowego, Marszałka oraz Wojewody. Apelujemy do Ministra Środowiska. Apelujemy do wszystkich:

ROZWIĄŻCIE TEN PROBLEM, KTÓRY TYLKO NARASTA.

WYEGZEKWUJCIE NATYCHMIAST NA WŁADZACH VALEO DAWNO ZAPOWIEDZIANĄ HERMETYZACJĘ, ALBO ZATRZYMAJCIE UCIĄŻLIWĄ CZĘŚĆ PRODUKCJI DO CZASU ROZWIĄZANIA PROBLEMU!

DOŚĆ SMRODU I ZANIECZYSZCZEŃ Z VALEO!”

Najważniejszym postulatem manifestantów jest modernizacja zakładu Valeo, tak, aby funkcjonowanie firmy nie było uciążliwe dla mieszkańców miasta. Wysunięto dwa postulaty: hermetyzacja zakładu i pełny, codzienny monitoring emisji z Valeo.

Protestujących poparł burmistrz Skawiny, Norbert Rzepisko, który napisał: „Protest mieszkańców Skawiny jest wyrazem zniecierpliwienia brakiem postępów w realizacji umowy społecznej, jaką firma Valeo podpisała z Gminą Skawina w lipcu 2018. Celem tego porozumienia było ograniczenie uciążliwości zapachowych w możliwie najkrótszym czasie. Minął rok i wszyscy niestety obserwujemy brak znaczących postępów w realizacji deklaracji złożonych w 2018 r. Deklaracje podjęcia działań na rzecz czystego powietrza podjąłem także ja osobiście. Podobnie jak Państwo jestem mieszkańcem Skawiny, oddycham tym samym powietrzem i solidaryzuję się z mieszkańcami w proteście.”