5 sierpnia odbyło się kolejne spotkanie Zespołu ds. czystego powietrza. Zespół został sformalizowany zarządzeniem Prezydenta nr 193/19. Przewodniczącym Zespołu został Pan Bogdan Sablik. Poniżej przedstawiamy zagadnienia jakie zaproponowaliśmy na to spotkanie i odpowiedzi Pana Przewodniczącego.

Zagadnienia na spotkania Zespołu ds. Czystego Powietrza z 5 sierpnia 2019 r. wraz z odpowiedziami

1. Jakie działania w zakresie informowania mieszkańców o uchwale antysmogowej zamierza podjąć miasto w tym roku?

Miasto Mysłowice na przełomie września i października będzie organizatorem spotkania informacyjnego dla mieszkańców z przedstawicielami Urzędu Marszałkowskiego / Wydział Ochrony Środowiska/.Planowane tematy podczas spotkania to:

– walka ze smogiem-sukcesy i wyzwania,

– jak wygląda kontrola z zakresu uchwały antysmogowej i jak się do niej przygotować?

– możliwości uzyskania dofinansowania do wymiany źródła ciepła, omówienie programu „Czyste powietrze” oraz innych możliwych form wsparcia,

– sposoby spalania węgla a poprawa jakości powietrza.

 W grudniu 2019r. planujemy zorganizować miejską konferencję dot.niskiej emisji i związanych z nią zagrożeń.

Tematy konferencji w przygotowaniu.

2. Jakie działania w zakresie wsparcia mieszkańców w pozyskaniu dotacji z Czystego powietrza zamierza podjąć miasto?

Miasto podjęło działania w celu przekazania jak najszerszej informacji dot. programu „Czyste powietrze” i prowadziło punkt konsultacyjny dla mieszkańców w Urzędzie Miasta. Mieszkańcy mogli uzyskać pełną informację na temat możliwości otrzymania dofinasowania z tego programu. W związku z bardzo małym zainteresowaniem, punkt aktualnie nie prowadzi dyżurów.Mieszkańcy w sposób ciągły mogą w tym zakresie uzyskać informację u pracowników Wydziału ochrony Środowiska.

3. 15 kwietnia odbyło się spotkanie w UM z mieszkańcami ws. programu CzP. Wystąpienie doradcy z WFOŚiGW Łukasza Baliona miało być nagrane i udostępnione w internecie. Czy były w mediach miejskich jakieś informacje na ten temat?  Ilu mieszkańców przyszło na to spotkanie i gdzie jest nagranie oraz dlaczego nie jest rozpowszechniane?

W spotkaniu z doradcą energetycznym Panem Łukaszem Balionem z WFOŚiGW w Katowicach uczestniczyło 15 osób.Podczas spotkania zostały przedstawione zasady przyznawania dofinansowania w ramach programu „Czyste powierze”. Niestety w związku z problemami technicznymi wynikłymi poza możliwościami organizacyjnymi Wydziału Ochrony Środowiska, nie było możliwe utrwalenie tego spotkania na nagraniu a co za tym idzie jego publikacji w mediach.

4. Co z działaniem „List od Prezydenta”? Proszę o udostępnienie treści listu oraz informacji do ilu osób i w jakich terminach był lub będzie wysłany. Jaki jest harmonogram tego działania?

List do Prezydenta zostanie wysłany po otrzymaniu listy adresatów od Straży Miejskiej, do których ma zostać skierowany.

5. 15 marca odbyło się spotkanie z Dyrektorami Szkół  ws. programu edukacyjnego dla szkół. Po spotkaniu odzew był niewielki, tylko 5 szkół odebrało materiały ode mnie. Materiały są u mnie dostępne bez ograniczeń i proszę o zachęcenie szkół do tego aby w jesieni przeprowadzili lekcje.

Szkoły które odebrały materiały:

W związku z nieodebraniem materiałów edukacyjnych przez szkoły mysłowickie Kancelaria Prezydenta z początkiem września zobowiąże Wydział Edukacji do poinformowania pozostałych placówek o konieczności odbioru materiałów celem przeprowadzenia dodatkowych lekcji i pogadanek w tym zakresie.

6. Nawiązując do przedwyborczych deklaracji Pana Prezydenta ( w załączeniu) proszę o informację:

– kiedy startujemy ze wspólną akcją Mysłowice bez smogu do której został zaproszony Mysłowicki Alarm Smogowy,

– kiedy startuje szeroka akcja społeczna i edukacyjna,

– kiedy startuje inwentaryzacja źródeł ciepła,

Kancelaria Prezydenta Miasta planuje rozpoczęcie akcji na przełomie września/października. Z uwagi na inne akcje i działania promocyjne w chwili obecnej nie są znane szczegóły akcji „Mysłowice bez smogu”. Planuje się szeroką akcję promocyjno-informacyjną w naszych mediach tj. prasie i telewizji internetowej itvm.pl.

7. Problem kotłowni w miejskich budynkach i spółkach. Uważamy, że Miasto w pierwszej kolejności powinno pozbyć się kopciuchów ze swoich budynków i spółek. Nie wiemy ile ich jest. Proszę o przygotowanie informacji ile jest takich kotłowni i jakie są plany ich likwidacji/modernizacji.

Aktualnie miasto posiada w swoich zasobach / budynkach użyteczności publicznej/  jeszcze dwie kotłownie opalane paliwem stałym. Budynek przy ul.Reja 28, aktualnie trwają prace projektowe dot. modernizacji kotłowni i przejście na opalanie gazem. Zakończenie inwestycji  planowane jest w roku 2020.Budynek MOK-u przy ul. Wybickiego /Morgi/ planowana modernizacja jest w tym roku.

Aktualnie realizowane są 3 inwestycje termomodernizacji, na które pozyskaliśmy dofinansowanie ze środków zewnętrznych:

Przedszkole nr 15

• elementy docieplenia budynku

• wymiana wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania

• modernizacja kotłowni węglowej – wymiana na kocioł nowszej generacji, montaż kolektorów słonecznych

Przedszkole nr 16

• docieplenie budynku, wymiana okien

• wymiana wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania

CKZiU Wesoła

• pełne docieplenie

• modernizacja wymiennikowni CO i CU na nowoczesny układ

• elementy termomodernizacyjne

• nowoczesna kotłownia gazowa kondensacyjna

Planowane jest pozyskanie dofinansowania na termomodernizacje Domu Dziecka przy ul.Żeromskiego.

Jednocześnie podpisano umowę na przebudowę MOK przy ul. Janowskiej na potrzeby Przedszkola nr 9. W ramach umowy ma zostać wykonana kompletna wymiana wszystkich instalacji w tym centralnego ogrzewania. Dodatkowo jest przygotowany projekt na modernizację siedziby MOK na Morgach, w ramach którego prawdopodobnie ma zostać wymienione ogrzewanie węglowe na instalację gazową.

8. Straż miejska przeprowadzając kontrole powinna między innymi kontrolować certyfikat jakości węgla. W przypadku gdy podczas kontroli poweźmie informację, ze sprzedawca takiego certyfikatu nie wydał powinna być zawiadomiona Inspekcja Handlowa. Prosimy o informację, czy te procedury są stosowane, czy PIH jest zawiadamiana w takim przypadku?

Straż Miejska przeprowadzając kontrole pieców nie może kontrolować certyfikatu jakości węgla – do tej pory nie zostało to usankcjonowane. To kupujący może żądać od sprzedawcy takiego certyfikatu, a jeżeli go nie otrzyma wówczas może zwrócić się do Państwowej Inspekcji Handlowej.

Od ubiegłego sezonu grzewczego Straż Miejska zaczęła przeprowadzać tego typu kontrole jakości pieców. Pierwsza wymiana pieców, które zostały wyznaczone ma odbyć się w 2022 roku.

Polski Alarm Smogowy wystosował ponowny apel do Premiera Mateusza Morawieckiego o podjęcie natychmiastowych działań naprawczych programu Czyste Powietrze. Brak reformy programu oznacza utratę unijnego finansowania do wymiany kopciuchów i termomodernizacji domów jednorodzinnych. Polska może stracić nawet kilka miliardów Euro.

W apelu czytamy: „Kryzys, który obecnie obserwujemy jest wywołany brakiem decyzji i działań po stronie polskiego rządu. Z dużym niepokojem odczytujemy list Dyrektora Generalnego do spraw polityki regionalnej i miejskiej w Komisji Europejskiej, Marca Lemaître, w którym pisze o braku postępów w reformie Czystego Powietrza i nieodpowiedniej koordynacji po stronie polskiej. Polski Alarm Smogowy od początku swojej działalności zabiegał o program wsparcia wymiany kotłów i docieplenia domów. Jesteśmy przekonani, że ulga podatkowa połączona ze sprawnie działającym programem umożliwi w najbliższych latach likwidację niskiej emisji pochodzącej z ogrzewania domów, czyli głównego źródła zanieczyszczenia powietrza w Polsce.”

Obecnie program Czyste Powietrze zarządzany jest przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska, które przyjmują wnioski i zajmują się ich rozpatrzeniem. Niestety, tempo ich pracy jest dalece niewystarczające. Petenci uskarżają się na kolejki, a wielu z nich miesiącami oczekuje na rozpatrzenie wniosku. Dlatego PAS już w styczniu 2019 r. ostrzegał o nieefektywności systemu dopłat i mówił o potrzebie zmiany modelu poprzez znaczne uproszczenie procedur i umożliwienie składania wniosków w gminach i oddziałach banków. Takie podejście zwiększyłoby lawinowo liczbę rozpatrywanych wniosków i umożliwiłoby wykonanie zakładanego planu.

Nasze przewidywania sprawdziły się – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego – zaniechania Ministerstwa Środowiska doprowadziły do sytuacji, w której finansowanie sztandarowego programu rządowego „Czyste Powietrze” może zostać zaprzepaszczone. Mówimy tutaj o miliardach złotych rocznie przeznaczonych na pomoc dla obywateli zamierzających wymienić kopciuchy i ocieplić swoje domy. To nie tylko poprawa jakości powietrza, ale również zaoszczędzone pieniądze na kosztach ogrzewania i zmniejszenie ubóstwa energetycznego w tysiącach polskich domów. Dochodzi jeszcze aspekt zdrowotny. Pamiętajmy, że każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera w Polsce około 45 000 osób.

Nie sposób zrozumieć działań Ministerstwa Środowiska, które mimo zastrzeżeń Komisji Europejskiej nie poprawiło sposobu dystrybucji pieniędzy w programie Czyste Powietrze. Na 400 tysięcy zaplanowanych na pierwszy rok inwestycji w wymianę kotła i ocieplenie, przez 9 miesięcy wykonano zaledwie 20 tysięcy. To pięć procent zakładanego celu rocznego – dodaje Guła.

Link do apelu do Premiera Morawieckiego w sprawie reformu programu Czyste Powietrze :

https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2029.pdf

Link do styczniowego apelu PAS: 

https://www.polskialarmsmogowy.pl/polski-alarm-smogowy/aktualnosci/szczegoly,fikcyjny-program-czyste-powietrze—pas-zapytal-o-realizacje-rzadowego-planu,640.html

Polski Alarm Smogowy sprawdził jak wygląda sprzedaż i kontrola jakości węgla na rynku detalicznym. Sprzedawcy węgla często nie informują rzetelnie o jego jakości przed zakupem, opis sprzedawanego węgla na workach nie zgadza się z dołączonym świadectwem jakości. Inspekcja Handlowa kontrolująca składy nie pobrała ani jednej próbki węgla by zweryfikować rzetelność wystawianych świadectw jakości, mimo iż na kontrole węgla przyznano jej 2,5 mln złotych w 2019 r. Tym samym, pomimo istniejących przepisów, kontrola jakości węgla jest w dużej mierze teoretyczna.

Analiza detalicznej sprzedaży węgla prowadzona była od listopada 2018 do końca lutego 2019 roku. Przyjrzano się zarówno sprzedaży w składach węglowych, innych punktach stacjonarnych (np. marketach budowlanych), jak i kanałom internetowym. Na plus na pewno należy odnotować dużą świadomość nowych przepisów wśród sprzedawców. Na minus to w jaki sposób przepisy te są wdrażane oraz sposób ich kontroli.

W analizowanym okresie, choć Inspekcja Handlowa przeprowadziła 353 kontrole, to nie pobrano ani jednej próbki by zweryfikować jakość węgla. Wciąż nie wiemy więc czy sprzedawany obywatelom węgiel jest tym, którego parametry widnieją na świadectwach jakości dołączanych do towaru.

Dodatkowo klienci wprowadzani są w błąd ponieważ często parametry węgla zapisane na workach są zawyżone w porównaniu z zapisanymi w świadectwach jakości tego samego towaru. Rozbieżności stwierdzono w połowie analizowanych przypadków. Przykładowo, w jednym z nich maksymalna wartość popiołu była dwa razy wyższa na świadectwie niż na worku.

Rzadko sięgano również po sankcje karne. Nowe przepisy kontroli jakości węgla przewidują kary za niewystawienie świadectwa, brak przekazania kopii nabywcy lub wystawienie świadectwa niezgodnego z faktyczną jakością sprzedawanego węgla. Mimo stwierdzenia w analizowanym okresie 126 nieprawidłowości, nałożono jedynie 12 kar po 10 000 zł.

Kolejnym problemem jest brak na świadectwie jakości informacji o zawartości siarki w węglu. To kuriozalna sytuacja, w której rozporządzenie w sprawie norm jakości węgla wprowadza parametr maksymalnej zawartości siarki, ale nie jest on podawany na świadectwie, przez co nabywca węgla nie może go zweryfikować. Wynika to z błędnie sporządzonego rozporządzenia, które wydał Minister Energii i które wbrew ustawowym zapisom nie nakazuje umieszczania tego parametru na świadectwie. Informacja o zawartości siarki jest ważna dla kupującego, gdyż wysoka zawartość siarki może prowadzić do szybszej korozji kotła.

Niestety wdrażanie przepisów dotyczących jakości węgla wciąż pozostawia wiele do życzenia – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego. Podstawą działań kontrolnych powinno być pobieranie próbek i weryfikowanie rzeczywistej jakości węgla oraz tego czy spełnia ona wymagania jakościowe z rozporządzenia. Sprawdzanie samych papierów to stanowczo za mało. Jeśli Inspekcja Handlowa nie czuje się na siłach pobierać próbki węgla zgodnie ze skomplikowaną procedurą określoną w rozporządzeniu, to zadanie to może zlecić wyspecjalizowanym laboratoriom. Pamiętajmy, że na działania kontrole IH otrzymała roczny budżet 2,5 miliona zł. Bez poboru próbek kontrola jest czysto teoretyczna, co może prowadzić do bezkarnej sprzedaży węgla niespełniającego norm.

Pełen raport dostępny na: https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2021.pdf

Skrót raportu dostępny na: https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/2022.pdf

Kujawsko-pomorskie jest jedenastym województwem, w którym przyjęto uchwałę antysmogową. 24 czerwca radni Sejmiku woj. kujawsko-pomorskiego przyjęli uchwałę określającą rodzaje dopuszczonych do użycia paliw stałych oraz terminy likwidacji kotłów grzewczych na węgiel i drewno.

– To dobry sygnał dla mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego i sukces lokalnych aktywistów antysmogowych – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. To z naszej inicjatywy przyjęto pierwszą uchwałę antysmogową w Polsce dla Małopolski, 23 stycznia 2017 r. Udało się wtedy obudzić świadomość nie tylko obywateli ale również radnych sejmiku, którzy uznali, że walka o czyste powietrze to walka ponad podziałami. Jak widać po wynikach głosowania nad uchwałą dla kujawsko-pomorskiego również radni Sejmiku uznali, że poprawa jakości powietrza nie jest sprawą polityczną, ale tym co nas łączy.

Od 1 stycznia 2024 na terenie całego województwa obowiązywać będzie zakaz użytkowania „kopciuchów” – pozaklasowych kotłów na węgiel, a od 1 stycznia 2028 kotłów nie spełniających parametrów klasy 5. Już w nadchodzącym sezonie grzewczym, od 1 września, obowiązywać będzie zakaz spalania węgla brunatnego, flotokoncentratów i mułów oraz mieszanek z ich wykorzystaniem.

To jedenaste województwo, w którym przyjęto uchwałę antysmogową. Obecnie prowadzone są prace nad podobnymi uchwałami w województwach: lubelskim, pomorskim i świętokrzyskim. Jedynie w dwóch województwach: warmińsko-mazurskim i podlaskim nie rozpoczęto pracy nad uchwałami antysmogowymi.

Uchwała dla woj. kujawsko-pomorskiego zakłada okres około 5 lat na likwidację najgorszych kotłów na paliwa stałe, co jest terminem uwzględniającym możliwości techniczne i społeczne. W większości województw przyjęto podobne okresy likwidacji „kopciuchów”. Jedynie uchwała z województwa opolskiego zezwala na bezterminowe użytkowanie pozaklasowych kotłów na węgiel i drewno, co sprawia że w praktyce jest to martwy i bezużyteczny przepis.

fot. Krzysztof Golik

9 czerwca w mieszkańcy gminy Skawina oraz Skawiński Alarm Smogowy zorganizowali protest przeciwko działaniom firmy Valeo, której działanie stało się niezwykle uciążliwe dla mieszkańców miasta.

Kilkaset protestujących osób niosło bannery z hasłami „Dość smrodu z Valeo” wznosząc hasła wzywające fabrykę do inwestowania w dopalanie emitowanych gazów i troskę o środowisko.

Skawiński Alarm Smogowy wystosował apel:

„Apelujemy do władz Gmina Skawina. Apelujemy do Starostwa Powiatowego, Marszałka oraz Wojewody. Apelujemy do Ministra Środowiska. Apelujemy do wszystkich:

ROZWIĄŻCIE TEN PROBLEM, KTÓRY TYLKO NARASTA.

WYEGZEKWUJCIE NATYCHMIAST NA WŁADZACH VALEO DAWNO ZAPOWIEDZIANĄ HERMETYZACJĘ, ALBO ZATRZYMAJCIE UCIĄŻLIWĄ CZĘŚĆ PRODUKCJI DO CZASU ROZWIĄZANIA PROBLEMU!

DOŚĆ SMRODU I ZANIECZYSZCZEŃ Z VALEO!”

Najważniejszym postulatem manifestantów jest modernizacja zakładu Valeo, tak, aby funkcjonowanie firmy nie było uciążliwe dla mieszkańców miasta. Wysunięto dwa postulaty: hermetyzacja zakładu i pełny, codzienny monitoring emisji z Valeo.

Protestujących poparł burmistrz Skawiny, Norbert Rzepisko, który napisał: „Protest mieszkańców Skawiny jest wyrazem zniecierpliwienia brakiem postępów w realizacji umowy społecznej, jaką firma Valeo podpisała z Gminą Skawina w lipcu 2018. Celem tego porozumienia było ograniczenie uciążliwości zapachowych w możliwie najkrótszym czasie. Minął rok i wszyscy niestety obserwujemy brak znaczących postępów w realizacji deklaracji złożonych w 2018 r. Deklaracje podjęcia działań na rzecz czystego powietrza podjąłem także ja osobiście. Podobnie jak Państwo jestem mieszkańcem Skawiny, oddycham tym samym powietrzem i solidaryzuję się z mieszkańcami w proteście.”

Ministerstwo Zdrowia potwierdza stanowisko Polskiego Alarmu Smogowego i chce znaczącego obniżenia progów alarmowania o zanieczyszczeniu powietrza. W porównaniu z wcześniejszymi zamierzeniami Ministerstwa Środowiska rekomendacje Ministra Zdrowia są trzykrotnie ostrzejsze. Rekomendacje przygotował powołany w Ministerstwie Zdrowia zespół specjalistów pod kierownictwem prof. Wojciecha Hanke, krajowego konsultanta w dziedzinie zdrowia środowiskowego.

Z uzasadnienia opublikowanego przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że obniżenie progów alarmowania może doprowadzić do zmniejszenia liczby zgonów o około 3 tys. rocznie a liczby hospitalizacji pulmonologicznych i kardiologicznych o ok. 4 tys. osób. To liczby porównywalne z liczbą ofiar wypadków drogowych w Polsce.

Cieszą mnie rekomendacje Ministerstwa Zdrowia – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. Od lat mówimy o potrzebie obniżenia progów alarmowania społeczeństwa o zagrożeniu. Rekomendacje zespołu fachowców wreszcie potwierdziły nasze stanowisko. Mamy takie same płuca jak reszta Europejczyków i potrzebujemy takich progów alarmowania jak np. Francja czy Włochy. Stanowisko MZ jest również dlatego istotne, że zespół, który wystawił rekomendacje istnieje przy radzie ds. Zdrowia Publicznego reprezentującej wszystkie ministerstwa i organizacje zdrowia publicznego. Widać szerokie poparcie i konsensus dla obniżenia progów alarmowania. To dobra wiadomość.

Obecnie obowiązujący próg alarmowania wynosi 300 μg/m3, natomiast rekomendacje Ministerstwa Zdrowia mówią o progu alarmowania na poziomie 80 μg/m3. Ustalone w Ministerstwie Zdrowia poziomy są zbliżone do przyjmowanych w UE. Niestety, odmienne stanowisko ogłosił w kwietniu Minister Środowiska Henryk Kowalczyk, który ogłosił plan wprowadzenia dużo wyższych poziomów alarmowania- 250 μg/m3. Nowe rozporządzenie, którego ogłoszenie zaplanowano jeszcze przed sezonem grzewczym musi zostać ogłoszone „w porozumieniu” Ministerstwa Środowiska i Zdrowia. Wymagane więc będą podpisy obydwu ministrów. Obecnie kompromis pomiędzy ministerstwami wydaje się bardzo odległy.

Według szacunków naszego zespołu wynika, że zaproponowane przez Ministra Środowiska progi alarmowania nie doprowadzą do zauważalnej poprawy zdrowia publicznego – powiedział Łukasz Adamkiewicz, członek zespołu badawczego.

Andrzej Guła z PAS dodaje – widzimy, że zaproponowane wcześniej przez Ministerstwo Środowiska „obniżenie” nie ma żadnej wartości merytorycznej. Pozostaje nadzieja, że argumenty Ministerstwa Zdrowia okażą się wystarczająco silne by przystało na nie również Ministerstwo Środowiska.

Krakowski Alarm Smogowy skierował do Minister Przedsiębiorczości i Technologii wniosek o dołączenie do projektu zmian w ustawie o elektromobilności  i paliwach alternatywnych, nad którym pracuje Rada Ministrów, propozycji projektu przygotowanego przez KAS. Chodzi m.in. o doprecyzowanie niejasności, jeśli chodzi o wprowadzanie stref czystego transportu, umożliwienie wprowadzania ograniczeń także mniejszym gminom czy w odniesieniu do pojazdów niespełniających norm emisyjnych.

We wniosku skierowanym do MPiT, Krakowski Alarm Smogowy zwraca uwagę m.in. na niejasności dotyczące tego, kto może, a kto nie może wjeżdżać do stref czystego transportu, a także czy "opłata za wjazd do strefy" może być pobierana jedynie w przypadku wjazdu, a więc przekroczenia granicy strefy, czy również w przypadku poruszania się wyłącznie w jej obrębie.

Za nieuzasadnione KAS uważa m.in. ograniczenie możliwości wprowadzania stref czystego transportu jedynie w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców, zwracając uwagę, że duże natężenie ruchu jest problemem także mniejszych ośrodków. Za niezrozumiałe stowarzyszenie uważa ponadto brak możliwości wprowadzenia ograniczeń dla pojazdów niespełniających określonych norm emisyjnych, np. według klasyfikacji Euro I-VI.

Z pełnym wnioskiem skierowanym do Minister Przedsiębiorczości i Technologii można zapoznać się TUTAJ.

Projekt zmian w ustawie jest natomiast dostępny TUTAJ.