Wprowadzenie zakazu spalania węgla w budynkach postuluje dziesięć alarmów smogowych z województwa małopolskiego. Aktywiści apelują o zaostrzenie uchwały antysmogowej i wprowadzenie na terenie ich miejscowości zakazu stosowania węgla, przy uwzględnieniu kilkuletniego okresu przejściowego.

O wprowadzenie zakazu wnoszą alarmy smogowe z: Chełmka, Czernichowa, Krzeszowic, Niepołomic, Nowego Targu, Oświęcimia, Wieliczki, Zabierzowa, Zakopanego i Zielonek. Mieszkańcy apelują do prezydentów, wójtów i burmistrzów, a także do rad miejskich i gminnych.

Apel dziesięciu małopolskich miejscowości wskazuje na rosnącą świadomość problemu smogu oraz niezadowolenie wynikające z braku poprawy jakości powietrza na przestrzeni ostatnich lat.

W uzasadnieniu aktywistów Alarmu Smogowego z Zielonek, niewielkiej miejscowości sąsiadującej z Krakowem, czytamy: „Dotychczas Gmina Zielonki wprowadziła praktycznie wszystkie elementy polityki antysmogowej: wdrożenie rządowego programu „Czyste powietrze”, kampanie i spotkania informacyjne dla mieszkańców, akcje edukacyjne wśród dzieci i młodzieży, dopłaty do wymiany pieców, program dofinansowania termomodernizacji budynków, zakup oczyszczaczy powietrza do samorządowych szkół i przedszkoli. Stworzono sieć monitoringu jakości powietrza. Pomimo realizacji tej polityki, stan powietrza w gminie Zielonki nie uległ żadnej zauważalnej poprawie i nadal jest tragiczny, co pokazują regularnie prowadzone pomiary powietrza. Stan ten utrzymuje się pomimo obowiązywania przepisów tzw. uchwały antysmogowej dla Małopolski, które w naszej gminie nie są wdrażane w wystarczający sposób.”

Aktywiści apelują także, aby nowe poprawione przepisy uwzględniały pilne wprowadzenie zakazu instalacji źródeł ogrzewania na węgiel w nowo powstających budynkach, remontowanych kotłowniach, w których dochodzi do wymiany źródła ogrzewania oraz w przypadku wymiany starych kotłów i pieców węglowych.

Pierwszym miastem, które wprowadziło zakaz spalania węgla w gospodarstwach domowych był Kraków. Również we Wrocławiu i jedenastu dolnośląskich uzdrowiskach obowiązywać będzie podobny przepis od 1 lipca 2028. Do Krakowa i Wrocławia wkrótce dołączą inne miasta. Propozycja wprowadzenia zakazu stosowania węgla została wpisana do projektu uchwały antysmogowej dla Sopotu. Również Racibórz, Sosnowiec, Rybnik oraz Podkowa Leśna na Mazowszu zgłaszają chęć podobnego zakazu. 

Jak twierdzą mieszkańcy, główną przyczyną smogu w sezonie grzewczym jest spalanie węgla, dlatego aby rozwiązać ten problem, należy wprowadzić zakaz stosowania węgla do ogrzewania budynków. Obowiązujące obecnie przepisy antysmogowe nie stwarzają szans na obniżenie szkodliwych stężeń zanieczyszczeń w najbliższej przyszłości. Obecne poziomy oferowanych dotacji, wciąż istniejąca możliwość instalacji pieców węglowych i długie okresy przejściowe na likwidację „kopciuchów” odwlekają w czasie oczekiwaną poprawę jakości powietrza. Tak odległe terminy nie są akceptowane przez lokalne społeczności, których członkowie domagają się zdecydowanych i przede wszystkim skutecznych działań, wzorowanych na przepisach dla miasta Krakowa.

Wspólnie z uczniami Szkoły Podstawowej nr 15 z Sosnowca świętowaliśmy 15ty Dzień Czystego Powietrza. Z tej okazji Jan Kiepura na Placu Stulecia w Sosnowcu otrzymał nową maskę antysmogową z kolekcji zima 2020. Happening zorganizowany był w ramach akcji "19ka walczy ze smogiem"

W ramach tej kampani w tym sezonie smogowym w szkole odbędą się:

 – pogadanka dla rodziców

 – szkolenie edukacyjne dla nauczycieli

 – warsztaty dl auczniów klas 1-3

 – debata oksfordzka

 – happening "pożegnanie zimowego smoga"

Model ludzkich płuc kilkumetrowej wielkości pojawi się kolejno w pięciu małopolskich miejscowościach oraz Warszawie. Płuca będą „oddychać” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrować zawieszone w nim zanieczyszczenia. Przy dużym smogu, po kilku dniach będzie można zaobserwować zmianę koloru płuc umieszczonych na bilbordzie, spowodowaną osadzającym się na nich pyłem zawieszonym.

W akcji biorą udział: Oświęcimski Alarm Smogowy (14-28.11.2019), Czernichowski Alarm Smogowy (29-13.12.2019), Wielicki Alarm Smogowy (14-28.12.2019), Zabierzowski Alarm Smogowy (30.12-13.01.2019), Niepołomicki Alarm Smogowy (14-28.01.2019) i Warszawa Bez Smogu (29.01-12.02)

Akcja rozpoczęła się 14 listopada 2019, w Dniu Czystego Powietrza na Rynku w Oświęcimiu.

– Powietrze i unoszące się w nim zanieczyszczenia są najczęściej niewidzialne. Chcemy pokazać, że powietrze, którym oddychamy w sezonie zimowym jest przepełnione drobnym, szkodliwym pyłem, który osadza się w naszych organizmach– mówi Magdalena Kozłowska z Polskiego Alarmu Smogowego – Nasza instalacja przedstawia model płuc wykonany z białej, przepuszczalnej materii, przez którą tłoczone jest powietrze. Drobiny pyłów osiądą w płucach, które w ciągu 14 dni happeningu, zmienią kolor. Dodatkowo na bilbordzie umieściliśmy czujnik wyświetlający bieżące stężenie PM10 w danej godzinie.

Akcja Polskiego Alarmu Smogowego i hasło kampanii „Zobacz czym oddychasz. Zmień to” ma na celu zwrócenie uwagi na dramatyczną jakość powietrza spowodowaną spalaniem węgla i drewna w gospodarstwach domowych. Pomimo obowiązujących uchwał antysmogowych tempo wymiany „kopciuchów” w Polsce jest zbyt wolne.

– W samej Małopolsce spośród pół miliona małopolskich kotłów na węgiel i drewno w ubiegłym roku wymieniono zaledwie 16 tysięcy. Do zakończenia procesu wymiany najgorszej jakości kotłów mieszkańcy nie mają dużo czasu. W województwie małopolskim i mazowieckim uchwały antysmogowe wyznaczają termin do końca 2022 roku – dodaje Kozłowska.

Wolna wymiana „kopciuchów” przekłada się na liczne przekroczenia norm jakości powietrza. W roku 2018 najwyższe w kraju stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu odnotowano w Nowym Targu – norma została przekroczona 18-krotnie. Drugie na liście miasto to również położona w Małopolsce Sucha Beskidzka – 13-krotne przekroczenie. W tych dwóch miejscach odnotowano również najwyższe w województwie liczby dni z przekroczeniem dopuszczalnych stężeń PM10.

To właśnie emisja z ogrzewania gospodarstw domowych odpowiada za około połowę emitowanych w Polsce pyłów PM10 i aż 84% rakotwórczego benzo[a]pirenu. Dlatego też wdrożenie sprawnego programu dopłat do wymiany „kopciuchów” powinno stanowić podstawowe antysmogowe działanie rządu. Niestety, Program Czyste Powietrze, który oferuje tego typu dopłaty, nie działa jak należy. W pierwszym roku działania programu podpisano zaledwie 35 000 umów na wymianę kotłów, realizując około 1 % celu. Rząd musi również pilnie uruchomić wsparcie do wymiany kotłów w domach wielorodzinnych – obecnie mieszkańcy kamienic nie mogą skorzystać z dotacji na wymianę ogrzewania, a w wielu miejscowościach z czołówki rankingu znaczna część „kopciuchów” znajduje się właśnie w domach wielorodzinnych.

Informacje na temat dostępnych programów wsparcia można znaleźć na stronie www.wymienpiec.pl

Polski Alarm Smogowy podsumował wyniki pomiarów jakości powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za ostatni rok. Tym razem liderem pod względem stężeń rakotwórczego benzo(a)pirenu jest Nowy Targ w woj. małopolskim (1800 % normy). W Pszczynie na Śląsku wystąpiło najwięcej dni, kiedy stężenia pyłu PM10 przekroczyły normy – mieszkańcy tej miejscowości oddychali zanieczyszczonym powietrzem aż przez jedną trzecią roku*.

Z opublikowanego rankingu wynika interesujący wiosek: w Polsce najbardziej zanieczyszczone są miasta małe i średniej wielkości. W minionym roku niechlubnym rekordzistą jest Pszczyna – miasto o największej liczbie dni z powietrzem przekraczającym dopuszczalne normy. W tym mieście liczba dni smogowych była prawie czterokrotnie większa od dopuszczalnej. Zaraz za Pszczyną, uplasował się Rybnik i Wodzisław Śląski, gdzie dni smogowych było po 110 (przy dopuszczalnych przez prawo 35). Niewielki Godów (1922 mieszkańców) ma powietrze o wyższym średniorocznym stężeniu pyłów PM10 niż uznawany za stolicę polskiego smogu Kraków czy stolica Śląska, Katowice.

Jednak wysokie stężenia pyłów w okresie grzewczym to niejedyny problem polskiego powietrza. W naszym kraju występują również najwyższe stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu spośród wszystkich państw unijnych. Rekordowy Nowy Targ przekracza dopuszczalną normę tej rakotwórczej substancji aż o 1800%! Nie lepiej jest w pozostałych miejscowościach: na drugim i trzecim miejscu znajdują się małopolska Sucha Beskidzka oraz śląski Rybnik ze stężeniem 13 krotnie przekraczającym dopuszczalną normę. W Żywcu znajdującym się na 14 pozycji wartości BaP stanowią 800% normy.

Polski Alarm Smogowy przeliczył stężenia wdychanego benzo(a)pirenu na ekwiwalent palonych papierosów. I tak mieszkańcy Nowego Targu „wypalają” w ten sposób aż 22 „papierosy” dziennie! Mieszkańcy Zakopanego i odwiedzający miasto turyści – 10 „papierosów” na dobę.

Dramatyczna sytuacja w małych i średnich miejscowościach wynika ze spalania węgla i drewna w „kopciuchach”, które są podstawowym źródłem ciepła w ponad czterech milionach polskich domów. To właśnie emisja z ogrzewania gospodarstw domowych odpowiada za około połowę emitowanych w Polsce pyłów PM10 i aż 84% rakotwórczego benzo[a]pirenu. Dlatego też wdrożenie sprawnego programu dopłat do wymiany „kopciuchów” powinno stanowić podstawowe antysmogowe działanie rządu. Niestety, Program Czyste Powietrze, który oferuje tego typu dopłaty, nie działa jak należy. Od uruchomienia programu we wrześniu 2018 roku podpisano jedynie 35 000 umów na wymianę kotłów, realizując około 1 % celu. Rząd musi również pilnie uruchomić wsparcie do wymiany kopciuchów w domach wielorodzinnych – obecnie mieszkańcy kamienic nie mogą skorzystać z dotacji na wymianę ogrzewania, a w wielu miejscowościach z czołówki rankingu znaczna ilość „kopciuchów” znajduje się właśnie w domach wielorodzinnych.

– Jakość powietrza w naszym kraju podczas sezonu grzewczego jest wciąż dramatyczna – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. Niestety, taka sytuacja jest powszechna nie tylko w dziesiątkach polskich miast i miasteczek, w których mierzona jest jakość powietrza, ale również w tysiącach tych, gdzie nie ma stacji pomiarowej. Nasz ranking nie służy temu by piętnować „rekordzistów” ponieważ jesteśmy przekonani, że podobnych miejscowości jest w Polsce tysiące, z tą tylko różnicą, że nikt nie mierzy tam jakości powietrza. – dodaje Guła.

Miasta o najwyższym średniorocznym stężeniu rakotwórczego benzo[a]pirenu w 2018 r. (wartość w ng/m3), norma: 1 ng/m3

1. Nowy Targ 18 (22 papierosy/dzień)

2. Sucha Beskidzka 13 (16 papierosów/dzień)

3. Rybnik 13 (16 papierosów/dzień)

4. Nowa Ruda 11 (13 papierosów/dzień)

5. Nowy Sącz 10 (12 papierosów/dzień)

6. Tuchów 10 (12 papierosów/dzień

7. Wschowa 10 (12 papierosów/dzień)

8. Zdzieszowice 10 (12 papierosy/dzień)

9. Godów 9 (11 papierosów/dzień)

10. Pszczyna 9 (11 papierosów/dzień)

11. Sulęcin 9 (11 papierosów/dzień)

12. Zakopane 8 (10 papierosów/dzień)

13. Oświęcim 8 (10 papierosów/dzień)

14. Żywiec 8 (10 papierosów/dzień)

Miasta o najwyższym średniorocznym stężeniu pyłów PM10 w 2018 r. (wartość w ug/m3), norma: 40 ug/m3

1. Pszczyna  – 55

2. Rybnik  – 51

3. Myszków – 49

4,. Wodzisław Śląski – 48

5. Nowy Targ – 47

6. Żywiec – 47

7. Godów – 46

8. Zabrze – 45

9. Żory – 45

10. Oświęcim – 44

11. Sucha Beskidzka – 44

12. Lubań – 44

13. Katowice – 43,5 (średnia ze stacji)

14. Nowa Ruda – 43

15. Kraków – 42,3 (średnia ze stacji)

Miasta o najwyższej liczbie dni z powietrzem przekraczającym dopuszczalną normę średniorocznym stężeniu pyłów PM10 w 2018 r.

Dopuszczalna liczba dni – 35

1. Pszczyna – 125

2. Rybnik – 110

3. Wodzisław Śląski – 110

4. Nowa Ruda – 107

5. Nowy Targ – 106

6. Myszków – 105

7. Zabrze – 103

8. Sucha Beskidzka – 101

9. Kraków – 96 (średnia ze stacji)

10. Żory – 94

11. Godów – 94

12. Katowice – 93 (średnia ze stacji)

13. Gliwice – 92

14. Lubań – 92

15. Oświęcim – 91

*Informacje o jakości powietrza w polskich miastach odnoszą się tylko do tych miejscowości, w których znajdują się stacje pomiarowe GIOŚ.

Racibórz jest pierwszym miastem w województwie śląskim, w którym podjęto popstulat zakazu spalania węgla. Taki postulat przyjęto na raciborskiej komisji ds. czystego powietrza. Popiera go prezydent Raciborza Dariusz Polowy.

28 października raciborska komisja ds. czystego powietrza rekomendowała prezydentowi Raciborza – Dariuszowi Polowemu „podjęcie działań zmierzających do wprowadzenia zakazu spalania paliw stałych w Raciborzu po 2025 roku, a tam, gdzie nie ma możliwości wpięcia się do sieci ciepłowniczej lub gazowej dopuszczenie możliwości spalania pelletu, ale tylko do 2028 roku”.

Komisja ds. czystego powietrza, której przewodniczy Dawid Wacławczyk powołana została w lutym 2019 r, jako gremium doradcze prezydenta, a jej głównym zadaniem jest utworzenie w Raciborzu strefy wolnej od spalania węglem.

W komunikacie Urzędu Miasta w Raciborzu czytamy: "Wprowadzenie takiego restrykcyjnego zakazu to bezsprzeczna korzyść dla środowiska i naszego zdrowia, ale też nie lada wyzwanie dla mieszkańców, wspólnot mieszkaniowych, przedsiębiorców, jak i gminy, w której zasobach pozostaje ok. 1200 mieszkań komunalnych z ogrzewaniem piecowym. Do tego dochodzi kwestia konieczności rozbudowy sieci gazowniczej i PEC na terenach dotychczas nimi nieobjętych. Analiza skutków ekonomicznych i logistyczna proponowanych rozwiązań powinna potrwać nie dłużej, niż do końca 2019 roku"

Lokalny aktywista Piotr Dominiak, który działa w zespole powołanym przez prezydenta Polowego skomentował: Pomysł zakazu spalania węgla pojawił się w zasadzie rok temu. Jego „przekucie” zajęło najwięcej czasu. Trzeba było przekonać najpierw samego siebie, potem innych. Przedstawiliśmy pomysł prezydentowi, zdaje sobie sprawę z ciężaru zobowiązania. Zadeklarował, że będzie nad tym pracował.

Zakaz spalania węgla w Raciborzu popierają aktywiści z Rybnika i zapowiadaja popdobne rozwiązanie dla ich miasta. Zdzisław Kuczma z Rybnickiego Alarmu Smogowego od dłuższego czasu postuluje za tym, by zakazać spalania węgla w Rybniku. Mówi: "Nie ma innej drogi na osiągnięcie dopuszczalnych norm jakości powietrza jak eliminacja węgla z domowych kotłowni. To, że zastępujemy kotły bezklasowe kotłami o wyżej klasie – nie ma sensu w przypadku Rybnika. Podobnie jak w Krakowie, gdy tylko u nas spada prędkość wiatru, od razu robi się tragedia. Ilość zanieczyszczeń nie może jednak zależeć od wiatru. Nie boję się tego mówić otwarcie. Podobno w Rybniku mamy około 18 tys. kopciuchów. Gdybyśmy je wszystkie zgazyfikowali poprzez piec gazowy, to ilość zanieczyszczeń pod względem pyłów byłaby mniejsza niż jeden kocioł 5 klasy! Jeden kocioł 5 klasy na węgiel emituje tyle pyłu co około 25 tys. kotłów gazowych

Podobnie wypowiada się Emil Nagalewski z rybnickiego projektu Wyjście Smoga: "Po pierwszym września i wprowadzeniu zakazu spalenia węgla w Krakowie, sytuacja się zmieniła. Otrzymaliśmy dowód, że da się taki zakaz wprowadzić i że ma sens. Mamy dowód, że świat na węglu się nie kończy. Kraków przetarł drogę innym i czekaliśmy na kolejne miasto które zainteresuje się tematem. Fajnie, że pierwszym śląskim miastem jest Racibórz. Nie ma innej drogi. Dotychczasowe działania nie przynoszą rezultatów. To jest tak naprawdę kosmetyka, która nie ma wpływu na zanieczyszczenie powietrza. Jesteśmy nadal w czołówce pod tym względem. Musimy zacząć dyskutować, ale nie nad tym „czy”, ale „kiedy” wprowadzić zakaz"

źródło: https://www.rybnik.com.pl/wiadomosci,raciborz-chce-zakazu-palenia-wegla-rybnik-sie-przylaczy,wia5-3266-42558.html