Grupa organizacji pozarządowych zgłosiła krytyczne stanowisko w sprawie projektu Stref Czystego Transportu zaproponowanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Projekt zawiera poważne błędy w praktyce uniemożliwiające skuteczne działanie Stref i ograniczenie w miastach zanieczyszczeń wytwarzanych przez pojazdy samochodowe.

Polski Alarm Smogowy, Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, Fundacja Frank Bold, Krakowski Alarm Smogowy, Warszawa Bez Smogu, Dolnośląski Alarm Smogowy i Warszawski Alarm Smogowy wystosowały wspólny apel do Ministra Klimatu i Środowiska. Apel dotyczy projektu nowelizacji ustawy o elektromobilności odnoszący się do Stref Czystego Transportu (SCT).

Dotychczasowe zapisy ustawy o SCT były całkowicie nieskuteczne – organizacje zajmujące się walką z zanieczyszczeniem powietrza, a także władze samorządowe, czekały na ich zmianę. Niestety nowe propozycje Ministerstwa Klimatu i Środowiska zawierają szereg błędów, które w praktyce uniemożliwiają stworzenie odpowiednio działających SCT. Większość pojazdów, które w największym stopniu zanieczyszczają powietrze nadal będzie mogła poruszać się bez żadnych ograniczeń.

Najpoważniejsze błędy projektu Stref Czystego Transportu:

1. wymagania obowiązujące w Strefach Czystego Transportu nie będą dotyczyć samochodów należących do mieszkańców tej strefy.

Jak pokazują badania prowadzone w Krakowie 60% samochodów jeżdżących po mieście to pojazdy należące do mieszkańców. Jeśli ponad 60% aut nie będzie musiało spełniać standardów emisji spalin ustanowionych w SCT, to poprawa jakości powietrza będzie niemożliwa. W Europie istnieje ponad 230 Stref Czystego Transportu – w każdej z nich wymagania mogą dotyczyć także pojazdów mieszkańców stref;

2. ministerstwo uzależnia możliwość wjazdu do SCT od wieku pojazdu, a nie od ilości zanieczyszczeń jakie on emituje.

Oznacza to, że gdyby dziś ustanowiono SCT w Warszawie, na jej ulice nie mógłby wjechać pojazd benzynowy wyprodukowany w 2004 roku, za to emitujący wielokrotnie więcej pyłów czy tlenków azotu pojazd z silnikiem Diesla wyprodukowany w 2010 roku wjeżdżałby bez problemu.

Propozycja Ministerstwa Klimatu wprowadza bowiem takie same obostrzenia dla pojazdów z silnikiem benzynowym i silnikiem typu diesel, mimo że te pierwsze emitują znacznie mniej zanieczyszczeń. Jak pokazują doświadczenia miast takich, jak Paryż, Berlin lub Stuttgart, zapisy dotyczące SCT muszą uwzględniać różnicę między silnikami benzynowymi i silnikami dieslowskimi. Do wielkiego Paryża nadal wpuszcza się pojazdy benzynowe wyprodukowane po 1997 roku. Diesli starszych niż 11 lat w przyszłym roku na ulicach Paryża nie będzie. Również badania prowadzone w Krakowie pokazują, że to starsze diesle są największymi trucicielami. Rozwiązanie proponowane przez Ministerstwo nie pozwala więc, na eliminację najbardziej zanieczyszczających powietrze pojazdów;

3. zgodnie z propozycją nie będzie możliwe ustanowienie SCT na dużym obszarze.

Należy zezwolić na uchwalenie SCT z mniej restrykcyjnymi wymogami dla pojazdów z silnikiem benzynowym, aby przyzwyczaić kierowców do zmian i nakłaniać ich do systematycznej wymiany samochodów na te emitujące mniej zanieczyszczeń. Jedynie strefy obejmujące większe obszary miast mogą przełożyć się na poprawę jakości powietrza. Co za tym idzie, wymagania w takich strefach muszą być realne i możliwe do spełnienia przez większość pojazdów, oprócz tych emitujących skrajnie duże ilości zanieczyszczeń. Takie regulacje pozwoliłyby na systematyczną poprawę jakości powietrza na terenie największych polskich aglomeracji.

4. Lista wyjątków oraz zasad, określających kto może wjechać do Strefy Czystego Transportu bez spełniania wymogów emisyjnych jest tak długa i skomplikowana, że przepisy te będą niemożliwe do wyegzekwowania.

Oprócz wspomnianych pojazdów należących do mieszkańców Strefy Czystego Transportu, wjazd do niej będą miały także samochody należące do mikroprzedsiębiorców (firmy zatrudniające do 10 pracowników) i do małych przedsiębiorców (firmy zatrudniające do 50 osób). Ten zapis wyłącza co najmniej 2 mln pojazdów. Rozwiązanie to oznacza również, że firmowa ciężarówka lub mikrobus mające np. 25 czy 30 lat i emitujące ogromne ilości zanieczyszczeń, będą mogły wjechać tam, gdzie nie będzie mógł pojawić się stosunkowo nowy i emitujący mniej spalin pojazd benzynowy osoby prywatnej.

Strefy Czystego Transportu to wspólny interes wszystkich: mieszkańców, a także odwiedzających miasta. Wprowadzenie SCT przełoży się na poprawę warunków życia wielu ludzi. Jesteśmy gotowi służyć wiedzą i ekspertyzą w procesie prac nad nowymi przepisami, które w realny sposób poprawią obecną ustawę i pozwolą na powstanie skutecznych SCT w Polsce.

Dobiegł końca pierwszy etap kampanii Zobacz czym oddychasz w Krzeszowicach. W ciągu dwunastu dni model płuc, który stał na Rynku pokrył się czarnym pyłem. Kilkumetrowe płuca okryte białą tkaniną filtracyjną „oddychały” zanieczyszczonym powietrzem, co miało na celu unaocznienie mieszkańcom co dzieje się z naszym organizmem, gdy jesteśmy narażeni na niebezpieczeństwo oddychania trującym powietrzem.

– Biorąc pod uwagę zeszłoroczną kampanię wiedzieliśmy, że prędzej czy później płuca się zmienią. Nie spodziewaliśmy się jednak, że do tego stopnia.  Czuję złość, gdy wyobrażam sobie w jakim stanie są płuca naszych dzieci i na jak duże niebezpieczeństwo jesteśmy narażeni oddychając tak bardzo zanieczyszczonym powietrzem – mówi Magdalena Kidoń – aktywistka Krzeszowickiego Alarmu Smogowego. Najwyższy czas, aby mieszkańcy też zdali sobie z tego sprawę i przestali ogrzewać swoje domy przestarzałymi kotłami na węgiel czy drewno – dodaje.

Krzeszowice to pierwsza gmina w Małopolsce, w której stanęły płuca w ramach kampanii Polskiego Alarmu Smogowego Zobacz czym oddychasz. Jest to też pierwszy etap akcji „Małopolska bez smogu” realizowanej przez Radio Kraków i Polski Alarm Smogowy we współpracy z Województwem Małopolskim.  Takie same instalacje stoją obecnie w trzech lokalizacjach (Krzeszowice w Małopolsce, Otwock na Mazowszu i Jelenia Góra w województwie dolnośląskim), a do końca sezonu grzewczego odwiedzą 18 miejscowości. Hasło kampanii „Zobacz czym oddychasz. Zmień to” ma na celu zwrócenie uwagi na dramatyczną jakość powietrza spowodowaną spalaniem węgla i drewna w gospodarstwach domowych. Pomimo obowiązujących uchwał antysmogowych tempo wymiany „kopciuchów” w Polsce jest zbyt wolne. To właśnie ogrzewanie domów za pomocą węgla i drewna jest główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce i odpowiada za około połowę emisji pyłu i aż 90% emisji rakotwórczego benzo[a]pirenu.

W ramach kampanii oprócz mobilnych płuc, w Krzeszowicach oraz Kętach od 13 listopada prowadzone są pomiary jakości powietrza. Na 12 dni dobowa norma dla stężenia pyłu PM10 (50 µg /m3) została przekroczona przez 5 dni w Kętach, a przez 6 dni w Krzeszowicach. W całym roku takich przekroczeń może być zaledwie 35. Dla porównania, w tym samym czasie średnie stężenie ze stacji w Krakowie przekroczyło normę dobową jedynie w ciągu jednego dnia. Warto zaznaczyć, że stężenia badanych zanieczyszczeń zarówno w Kętach i w Krzeszowicach były wyższe niż stężenia odnotowane w Krakowie. Średnia dla całych pomiarów w Kętach wyniosła: 52 µg /m3, w Krzeszowicach: 49 µg /m3, a w Krakowie 41 µg /m3.

– W Krzeszowicach w 2019 roku zlikwidowano zaledwie 104 kotły. Nie wiemy ile źródeł jeszcze zostało do wymiany, ponieważ nie ma pełnej inwentaryzacji budynków. Trudno zagwarantować, że w gminie do końca 2022 roku wszystkie kopciuchy zostaną zlikwidowane. A przecież do tego zobowiązuje nas uchwała antysmogowa. Najwyższy czas, aby podejść do tego problemu poważne i skutecznie przekonywać mieszkańców do korzystania z pomocy finansowej w ramach programu Czyste Powietrze. To już ostatni dzwonek – przekonuje Łukasz Kidoń, aktywista Krzeszowickiego Alarmu Smogowego 

Aktualnie pomiary PAS są prowadzone w Kalwarii Zebrzydowskiej, Makowie Podhalańskim, Myślenicach, Sułkowicach, Skale, Wieliczce oraz w Niepołomicach. Dane są dostępne na stronie:

https://krakowskialarmsmogowy.pl/portfolio/badamy-powietrze/

W najbliższych tygodniach pomiary prowadzone w ramach akcji „Małopolska bez smogu” realizowanej przez Radio Kraków i Polski Alarm Smogowy we współpracy z Województwem Małopolskim oraz model płuc zostaną przewiezione do Kalwarii Zebrzydowskiej, a następnie do Niepołomic. Kampania realizowana jest w ramach projektu LIFE IP MALOPOLSKA.

Zobacz filmy z pierwszego etapu kampanii w Krzeszowicach:

https://www.youtube.com/watch?v=xHbpL-Cw1Jg

https://www.youtube.com/watch?v=U9ZypPk90i0

Harmonogram kampanii

1-14.11.2020    – Warszawa (woj. mazowieckie)

14-28.11.2020   – Otwock, Jelenia Góra (woj. mazowieckie, dolnośląskie)

14-25.11. 2020    – Krzeszowice (woj. małopolskie)

29.11-13.12.2020 – Brzezie, Wałbrzych (woj. małopolskie, dolnośląskie)

25.11-7.12.2020 – Kalwaria Zebrzydowska (woj. małopolskie)

8-19.12.2020     – Myślenice (woj. małopolskie)

14-28.12.2020   – Pszczyna, Racibórz (woj. śląskie)

30.12-13.01.2021 – Sosnowiec, Izabelin (woj. śląskie, mazowieckie)

14-28.01.2021   – Gierałtowice, Niepołomice (woj. śląskie, małopolskie)

29.01-12.02.2021 – Poraj, Bydgoszcz (woj. śląskie, kujawsko-pomorskie)

13-28.02.2021   – Rybnik, Brzeszcze (woj. śląskie)

Żeby zwiększyć wiedzę na temat uchwały antysmogowej i zachęcić mieszkańców do skorzystania z dotacji na wymianę kotłów KAS przygotował 150 tys. egzemplarzy tabloidu, który kolportowany jest na terenie czterech powiatów wokół Krakowa.

Aby ludzie zdecydowali się na wymianę starych kotłów muszą mieć świadomość, że już za dwa lata takie ogrzewanie będzie nielegalne i muszą mieć informację gdzie szukać pomocy. Trzeba też zwiększać świadomość problemu. Dlatego zdecydowaliśmy się gminom w tym pomóc i do mieszkańców czterech małopolskich powiatów (krakowskiego, wielickiego, proszowickiego oraz myślenickiego) trafia właśnie 150 tys. egzemplarzy smogowego tabloidu, który zawiera informacje o kluczowych sprawach i możliwości uzyskania dotacji. W tym o pieniądzach z Programu Czyste Powietrze – mówi Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

Tabloid jest zatytułowany „Smog Express” i został przygotowany przez zespół dziennikarzy serwisu SmogLab.pl. Formą nawiązuje do Faktu i Super Expressu, a zawarte w nim artykuły odpowiadają na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące smogu i sposobów walki z nim. Zawarto w nim także informacje o tym, w jaki sposób zdobyć dotację w Programie Czyste Powietrze oraz o zapisach uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego. W czasie jego przygotowywania przeprowadzono m.in. badania społeczne, które pomogły ustalić, które sprawy sprawiają mieszkańcom obwarzanka największe trudności, o czym chcieliby mieć więcej informacji i co muszą wiedzieć, by zdecydować się na wymianę kotła. – Kiedy pojawiła się okazja, by z pomocą tradycyjnej i wysokonakładowej gazety trafić do ludzi z informacjami, które ułatwią wymiany kotłów i przyspieszą poprawę sytuacji w obwarzanku, nie wahaliśmy się ani chwili. Jasno widać, że gminy aglomeracji potrzebują pomocy, a „tabloid” może przyciągnąć uwagę znacznie lepiej od urzędowego biuletynu. Taka forma nie zmienia jednak tego, że zawarte w gazecie treści są ważne  – mówi Tomasz Borejza, który koordynował jego przygotowanie i wydanie. – Przy okazji zbierania informacji do gazety, potwierdziło się, jak ważne jest budowanie świadomości. Są na przykład w krakowskim obwarzanku gminy, w których w ostatnim czasie znacząco wzrosła ilość śmieci produkowanych przez mieszkańców. Można przypuszczać, że mniej kilogramów odpadów trafia tam do pieców. To efekty edukacji i głośnego mówienia o problemie i jego źródłach  – dodaje.

Egzemplarz Smog Expessu można pobrać TUTAJ

Krakowski Alarm Smogowy sprawdził, jak idą wymiany „kopciuchów” w krakowskim „obwarzanku”. Wnioski są pesymistyczne. Wynika z nich, że jeżeli nic się nie zmieni, to gminy okalające Kraków nie zdążą się przygotować na wejście w życie uchwały antysmogowej. – To zła wiadomość nie tylko dla mieszkańców obwarzanka, ale również dla mieszkańców Krakowa, którzy oddychają zanieczyszczeniami powstającymi w gminach ościennych – mówi Andrzej Guła. Żeby zwiększyć wiedzę na temat uchwały antysmogowej i zachęcić mieszkańców do skorzystania z dotacji na wymianę kotłów KAS przygotował 150 tys. egzemplarzy tabloidu, który kolportowany jest na terenie czterech powiatów wokół Krakowa.

Dane zebrane przez Krakowski Alarm Smogowy wskazują na bardzo słabe postępy gmin w przygotowaniach do wejścia w życie uchwały antysmogowej. W gminach Metropolii Krakowskiej wciąż pozostało do wymiany ponad 33 tysiące kotłów[1] do końca 2026 roku. A większość z nich wcześniej, bo najgorsze „kopciuchy” muszą zniknąć w ciągu najbliższych dwóch lat – do końca 2022 roku.

Mimo, iż tempo wymiany pozaklasowych urządzeń grzewczych zwiększyło się w ostatnich latach to wciąż jest ono niewystarczające.  W ubiegłym roku – to dane przekazane przez gminy – wymieniono 2493 kotły[2]. To więcej niż we wcześniejszych latach – w 2018 roku były to 1883 kotły, a w 2017 zaledwie 917[3]. Jednak za mało, by zdążyć do końca 2022 roku, kiedy wejdą w życie przepisy uchwały antysmogowej zakazującej ogrzewania domów w Małopolsce z pomocą przestarzałych kopciuchów.

Sytuacja wygląda różnie w zależności od gminy.

– Najwięcej kotłów wymieniły największe gminy, ale i tak tempo likwidacji „kopciuchów” jest zbyt wolne. W wielu gminach sytuacja jest bardzo zła i nie widać, żeby władze aktywnie włączyły się w działania antysmogowe. W Biskupicach wymieniono 61 kotłów, a pozostało jeszcze 1509. W Świątnikach również 61, a trzeba zlikwidować jeszcze 1611. To musi ulec zmianie, a gminy muszą wreszcie zacząć poważnie traktować ochronę powietrza – mówi Andrzej Guła, który wskazuje, że gminy powinny przede wszystkim pomagać mieszkańcom w skorzystaniu z dotacji na wymianę kotłów w ramach rządowego Programu Czyste Powietrze. – Jednak żeby ludzie zdecydowali się na wymianę starych kotłów muszą mieć świadomość, że już za dwa lata takie ogrzewanie będzie nielegalne i muszą mieć informację gdzie szukać pomocy. Trzeba też zwiększać świadomość problemu. Dlatego zdecydowaliśmy się gminom w tym pomóc i do mieszkańców czterech małopolskich powiatów (krakowskiego, wielickiego, proszowickiego oraz myślenickiego) trafia właśnie 150 tys. egzemplarzy smogowego tabloidu, który zawiera informacje o kluczowych sprawach i możliwości uzyskania dotacji. W tym o pieniądzach z Programu Czyste Powietrze – dodaje Guła.

Tabloid jest zatytułowany „Smog Express” i został przygotowany przez zespół dziennikarzy serwisu SmogLab.pl. Formą nawiązuje do Faktu i Super Expressu, a zawarte w nim artykuły odpowiadają na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące smogu i sposobów walki z nim. Zawarto w nim także informacje o tym, w jaki sposób zdobyć dotację w Programie Czyste Powietrze oraz o zapisach uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego. W czasie jego przygotowywania przeprowadzono m.in. badania społeczne, które pomogły ustalić, które sprawy sprawiają mieszkańcom obwarzanka największe trudności, o czym chcieliby mieć więcej informacji i co muszą wiedzieć, by zdecydować się na wymianę kotła. – Kiedy pojawiła się okazja, by z pomocą tradycyjnej i wysokonakładowej gazety trafić do ludzi z informacjami, które ułatwią wymiany kotłów i przyspieszą poprawę sytuacji w obwarzanku, nie wahaliśmy się ani chwili. Jasno widać, że gminy aglomeracji potrzebują pomocy, a „tabloid” może przyciągnąć uwagę znacznie lepiej od urzędowego biuletynu. Taka forma nie zmienia jednak tego, że zawarte w gazecie treści są ważne  – mówi Tomasz Borejza, który koordynował jego przygotowanie i wydanie. – Przy okazji zbierania informacji do gazety, potwierdziło się, jak ważne jest budowanie świadomości. Są na przykład w krakowskim obwarzanku gminy, w których w ostatnim czasie znacząco wzrosła ilość śmieci produkowanych przez mieszkańców. Można przypuszczać, że mniej kilogramów odpadów trafia tam do pieców. To efekty edukacji i głośnego mówienia o problemie i jego źródłach  – dodaje.

Przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski, które zakazują używania kotłów pozaklasowych zaczną obowiązywać 1 stycznia 2023 roku. Kotły klasy 3. i 4. trzeba zlikwidować do końca 2026 roku. Po tym dniu za ich dalsze wykorzystywanie będzie grozić kara w wysokości nawet 5 tys. złotych. Osoby chcące zmienić kocioł mogą skorzystać m.in. z pomocy w ramach Programu „Czyste powietrze”, który przeszedł gruntowną reformę i zapewnia łatwiejszy dostęp do dotacji. Mieszkańcy szczegółowe informacje na temat Programu mogą uzyskać pod numerem telefonu: 22 340 40 80.

Antysmogowy tabloid można pobrać TUTAJ

Model ludzkich płuc kilkumetrowej wielkości ustawiono przed budynkiem Kulturoteki w warszawskiej dzielnicy Wawer. Przez dwa tygodnie płuca będą „oddychać” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrować zawieszone w nim zanieczyszczenia. Już po kilku dniach będzie można zaobserwować zmianę koloru płuc, spowodowaną osadzającym się na nich pyłem zawieszonym.

Celem naszej kampanii jest pokazanie czym oddychamy. Powietrze i unoszące się w nim zanieczyszczenia są najczęściej niewidzialne. Nasza instalacja to model ludzkich płuc wykonany z białej, przepuszczalnej materii, przez którą tłoczone jest powietrze. Drobiny pyłów osiądą w płucach, które w ciągu 14 dni happeningu, zmienią kolor. Dzięki instalacji, która „oddycha” będzie można zobaczyć, co unosi się w powietrzu – powiedział Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego. Na instalacji umieściliśmy również czujnik wyświetlający aktualne stężenie pyłu zawieszonego PM10.

Instalację przed falenicką Kulturoteką umieszczono we współpracy z Urzędem Dzielnicy Wawer. Norbert Szczepański, burmistrz dzielnicy Wawer powiedział – Temat czystego powietrza jest dla nas niezwykle ważny. Wciąż walczymy o czyste powietrze w dzielnicy Wawer i zachęcamy naszych mieszkańców do korzystania z dofinansowań na wymianę pieców. Chętnie wspieramy inicjatywy, które pomogą zobrazować czym jest smog i jak bardzo szkodliwy jest dla naszego zdrowia. Ekologia dotyczy każdego z nas, dlatego kampanie społeczne, które edukują społeczeństwo mogą nieść ogromną wartość.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w warszawskich dzielnicach jest spalanie węgla i drewna w domowych kotłach. Problem ten jest najsilniejszy na obrzeżach miasta, w dzielnicach takich jak Włochy, Ursus czy Wawer. Według szacunków UM Warszawa w dzielnicy Wawer znajduje się ok. 3000 pozaklasowych kotłów na węgiel, tzw. „kopciuchów”.

Do końca tego roku każdy właściciel takiego kotła na węgiel może skorzystać z wysokiej dotacji na wymianę. Miasto oferuje 22 tysiące złotych na nowy kocioł, instalację grzewczą i grzejniki. To najwyższa gminna dotacja w Polsce. Wysokość dotacji ulegnie zmniejszeniu po 1 stycznia 2021.

Krakowski Alarm Smogowy rozwija swoją kampanię w krakowskim obwarzanku. Dziś uruchomiono stację pomiaru jakości powietrza w Wieliczce. Ale działań będzie więcej. – W gminach ościennych Krakowa wciąż dymi kilkadziesiąt tysięcy kominów. To gigantyczne wyzwanie dla samorządu. – mówi Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

W dniu dzisiejszym Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął nowy program dla regionu. Małopolska jest pierwszym województwem w Polsce, które zakazuje dotowania z pieniędzy publicznych kotłów węglowych. Przyjęto też inne przepisy, które zmobilizują gminy do bardziej aktywnych działań antysmogowych.  

28 września 2020 r. radni Sejmiku Województwa Małopolskiego przyjęli nowy Program ochrony powietrza. Wytycza on kierunek walki ze smogiem na najbliższe trzy lata. Radni nie ugięli się pod naciskami lobby węglowego, producentów urządzeń grzewczych oraz niektórych gmin i wzmocnili przepisy antysmogowe dla Małopolski.

Nowe regulacje zobowiązują gminy do podjęcia konkretnych działań antysmogowych, a mieszkańcom dają szansę na oddychanie czystym powietrzem. Najważniejsze zapisy programu przedstawiamy poniżej.

1. Wycofanie publicznych dotacji do kotłów węglowych już od 1.01.2021 roku. Województwo małopolskie jako pierwsze zdecydowało się na taki krok.
2. Skrócenie do 12 godzin maksymalnego czasu na przeprowadzenie przez gminę kontroli interwencyjnej w odpowiedzi na zgłoszenie np. spalania odpadów. To odpowiedź na skargi mieszkańców wielu gmin gdzie nie ma straży gminnej, którzy musieli czekać na przeprowadzenie kontroli wiele dni, a nawet tygodni.
3. Otwarcie od stycznia 2021 w każdej gminie punktu dostępu do rządowego Programu Czyste Powietrze, oferującego dotacje do wymiany starych kotłów i pieców oraz powołanie najpóźniej do końca września 2021 w każdej gminie ekodoradców, którzy będą pomagać i doradzać mieszkańcom w wymianie kotłów i pieców emitujących zanieczyszczenia.
4. Zwiększenie częstotliwości akcji informacyjnych na temat obowiązku wymiany do końca 2022 roku tzw. kopciuchów, czyli kotłów na węgiel i drewno emitujących duże ilości zanieczyszczeń (gminy będą musiały co pół roku wysyłać taką informację do mieszkańców).
5. Zakaz użytkowania kominków przy wysokich stężeniach pyłu, czyli przekroczeniu poziomu dopuszczalnego 50 ug/m3 średniodobowo, z wyłączeniem sytuacji, w których kominek stanowi jedyne źródło ciepła.  

Ostatnie dwa punkty powinny przełożyć się na zwiększenie wymiany „kopciuchów”, czyli pozaklasowych kotłów, emitujących duże ilości zanieczyszczeń. Uchwała antysmogowa dla Małopolski zobowiązuje do ich wymiany do końca 2022 roku. Pozostało jeszcze ok. 300 tysięcy takich kotłów do wymiany, a w 2019 r. wymieniono zaledwie 20 tysięcy tego typu urządzeń. Tempo wymiany kotłów musi ulec przyspieszeniu, a gminy muszą się w ten proces bardziej zaangażować.

– To ważny dzień dla Małopolski. Gratulujemy radnym Sejmiku odpowiedzialności. Doceniamy tę decyzję, zwłaszcza w obliczu intensywnych zabiegów lobbujących za osłabieniem zapisów POP. Wycofanie zgody na dotowanie węgla pokazuje zmianę podejścia nie tylko radnych Sejmiku, ale i obywateli do akceptowalnej metody ogrzewania domów. Mamy przede wszystkim nadzieję, że dzięki nowym regulacjom gminy znacznie bardziej zaangażują się w walkę ze smogiem i wreszcie wzrośnie tempo wymiany „kopciuchów” w naszym województwie. Niezmiernie ważny jest przepis, mówiący że gminy będą musiały zapewnić kontrolę paleniska (np. gdy zgłaszamy że sąsiad pali śmieci) w przeciągu 12 godzin od zgłoszenia. Do tej pory mieszkańcy gmin, gdzie nie ma straży gminnych czekali na takie interwencje tygodniami. Liczymy na to, że przepisy te znacznie ukrócą proceder spalania odpadów.   

Małopolska to jedno z najbardziej zanieczyszczonych województw w Polsce. Nowy Program ochrony powietrza to sygnał dla władz lokalnych i obywateli, że walka ze smogiem wkracza w nowy etap. Gminy muszą teraz podjąć bardziej zdecydowane działania, aby zrealizować cele Programu.

W związku z zarzutami o błędną i nierzetelną zawartość materiału informacyjnego Polskiego Alarmu Smogowego na temat emisji zanieczyszczeń z kominków pragniemy wyjaśnić jakie intencje przyświecały nam prezentując materiał informacyjny, który wzbudził tyle emocji.

Zaprezentowana powyżej infografika prezentuje poważny problem dotyczący zanieczyszczeń powietrza ze spalania drewna w kominkach i braku regulacji prawnych w tym obszarze. Pokazuje ona jak ogromna jest różnica w zanieczyszczeniu pyłem z typowych kominków, które masowo występują w polskich domach, a komików spełniających standard ekoprojektu (te drugie mogą emitować nawet ponad 50 krotnie mniej pyłu).

Infografika wzbudziła dużo emocji, również wśród autorów przytoczonych na niej wskaźników emisyjnych, którzy zarzucili nam, iż sugerujemy że na polskim rynku sprzedaje się 100 tysięcy pozaklasowych, wysokoemisyjnych kominków. Takiej informacji nie ma na tej infografice – jest natomiast informacja, że całkowicie legalnie do polskich domów sprzedaje się w dalszym ciągu ok. 100 tysięcy kominków i kóz rocznie bez jakichkolwiek wymogów w zakresie np. ilości emitowanego pyłu.

Niestety nie sposób określić ile spośród sprzedawanych kominków spełnia standard ekoprojektu ponieważ nie jest on obowiązujący (wymóg ten wchodzi w życie dopiero 1 stycznia 2022). Obecnie nie jest ani znana liczba kominków o standardzie ekoprojektu ani tych które tego standardu nie spełniają. Weryfikacja tego będzie możliwa dopiero po rozpoczęciu kontroli przez inspekcję handlową po wejściu w życie wymogów ekoprojektu.

W tym tygodniu UOKiK opublikował wyniki kontroli na rynku kotłów spalających węgiel i drewno (gdyż dla tych urządzeń istnieją już obowiązkowe normy w zakresie emisji zanieczyszczeń). Spośród 25 modeli kotłów przebadanych w laboratorium 7 nie spełniało norm emisyjnych lub parametrów sprawności. Takiej wiedzy dla kominków nie ma i będzie ona dostępna dopiero wtedy, gdy inspekcja handlowa i UOKiK rozpoczną kontrole.

Polski Alarm Smogowy od dawna postuluje jak najszybsze wprowadzenie obowiązkowych norm emisyjnych dla sprzedawanych kominków. Postulujemy również podjęcie prac badawczych umożliwiających dalszą redukcję pyłu z urządzeń spalających biomasę.

Dla usunięcia wątpliwości interpretacyjnych w infografice pokazującej emisje z kominka ekoprojektu oraz typowych, tradycyjnych kominków starego typu (zgodnie z sugestiami autorów wskaźników emisyjnych) dodaliśmy opis, iż wysokie poziomy emisji dotyczą kominków o starej konstrukcji. POPRAWIONA I AKTUALNA GRAFIKA ZNAJDUJE SIĘ NA GÓRZE ARTYKUŁU – JAKO ZDJĘCIE GŁÓWNE

Ze wskaźnikami emisji, które na zlecenie Instytutu Ekonomii Środowiska opracowali dr. inż. Krystyna Kubica i dr. inż. Robert Kubica można zapoznać się TUTAJ

Rusza nabór wniosków do kolejnej, IV edycji programu „Nasze powietrze” organizowanego przez Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy.

Do składania wniosków zapraszamy szczególnie organizacje pozarządowe oraz nieformalne grupy społeczne i działające przy organizacjach pozarządowych. Program ukierunkowany jest na wspieranie społeczności lokalnych w podejmowaniu działań i walce o czyste powietrze. Projekty mogą być prowadzone w miejscowościach położonych na terenie Polski.

JAKIE SĄ CELE PROGRAMU?

Dotacja może być udzielona na projekty/działania spełniające poniższy cel/cele:

1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

3. Rozpowszechnianie informacji na temat przepisów dotyczących jakości powietrza, szczególnie tych zawartych w uchwałach antysmogowych (obowiązek wymiany kotłów i kominków)

4. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza.

W tym roku, ze względu na sytuację epidemiczną, nie wspieramy projektów, których celem jest edukacja dzieci i młodzieży

JAKI JEST TERMIN SKŁADANIA WNIOSKÓW?

Wnioski można składać od 21 września do 18 października 2020 r, do końca dnia. Informacja o przyznaniu dotacji przekazana zostanie 30 października 2020 r.

GDZIE POBRAĆ WNIOSEK?

Wniosek oraz instrukcja wypełniania i potrzebne dokumenty dostępne są na stronie
https://krakowskialarmsmogowy.pl/tag/nasze-powietrze/

JAK ZŁOŻYĆ WNIOSEK? Wypełniony wniosek należy wysłać mailowo na adres:
naszepowietrze@polskialarmsmogowy.pl 

JAKA JEST KWOTA DOTACJI? Dotacja wynosi od 3 000 zł do 15 000 zł i może pokryć do 100% kosztów projektu (nie potrzebny jest wkład własny)

JAKA JEST PULA ŚRODKÓW? W ramach obecnego naboru chcemy wesprzeć projekty całkowitą kwotą 225 000 zł.

JAKI JEST OKRES REALIZACJI PROJEKTU? Projekt należy realizować od 1 listopada 2020 r. do 30 kwietnia 2021 r.

Zapraszamy również na webinar poświęcony programowi “Nasze powietrze”, który odbędzie się 24 września 2020 r. o 18: 00 na platformie ZOOM

(https://zoom.us/j/95073805847?pwd=NTNJOGg3VFgrbExjR1JGNE9qK0Iwdz09 Passcode: 863427).

Wyjaśnimy cele, założenia i zasady przyznawania grantów oraz odpowiemy na Wasze pytania.

Program „Nasze powietrze” jest wspierany finansowo przez Clean Air Fund.

PDF z informacjami można pobrać TUTAJ

Sejmik Województwa Mazowieckiego przegłosował 8 września 2020 r. nowy Program ochrony powietrza, który m.in. zakazuje używania kominków podczas smogowych dni. Mazowsze jako pierwsze województwo w Polsce wprowadza zakaz w dni smogowe, czyli wtedy, gdy zanieczyszczenie pyłem przekroczy wartość dopuszczalną – 50 ug/m3 .

To przełomowa i odpowiedzialna decyzja radnych Sejmiku – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. Dzięki okresowemu zakazowi palenia w kominkach możemy ochronić nasze zdrowie w dniach smogowych i zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza.

Jak pokazały badania jakości powietrza prowadzone w Podkowie Leśnej przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i Instytut Ochrony Środowiska kominki odpowiadają tam za 50-70% smogu w sezonie grzewczym. Okazało się, że nie tylko spalanie węgla może być przyczyną silnego zanieczyszczenia powietrza. Dym ze spalania drewna zawiera duże ilości pyłów zawieszonych i również rakotwórczy węglowodór – benzo(a)piren.

Nowa regulacja nie zakazuje palenia w kominku w dniach o czystym powietrzu. Dotyczy ona również tylko tych budynków, w których kominek nie jest jedynym źródłem ciepła. Nowe prawo zakłada, że jeśli za oknem panuje smog, to rezygnacja przyjemności palenia w kominku powinna być podstawą działań antysmogowych.

– Cieszymy się z nowych przepisów – mówi Wojciech Racięcki, aktywista Podkowy Bez Smogu. Podkowa Leśna jest miastem, w którym stężenia pyłów zawieszonych każdej zimy przekraczają dopuszczalne wartości. Z badań PAN wiemy, że za taką sytuację odpowiedzialne są głównie kominki. Aż 70% dymu w Podkowie pochodzi ze spalania drewna. W większości to tak zwane palenie rekreacyjne, nie wynikające z potrzeby ogrzewania domu. Nie rozumiem, dlaczego dla przyjemności palących w kominkach w dni smogowe cierpieć ma cała okoliczna ludność.

To m.in. dzięki aktywnej postawie burmistrza, władz miasta Podkowa Leśna oraz staraniom lokalnych aktywistów zapisy o zakazie palenia w kominkach znalazły się w nowym Programie Ochrony Powietrza.

Nowy POP dla Mazowsza zakłada także inwentaryzację i wymianę kotłów, nasadzenia zieleni, czyszczenie ulic na mokro oraz zakaz używania dmuchaw do liści. Wszystkie mazowieckie gminy mają czas do końca 2021 roku na przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł ciepła. Mają również wyznaczoną liczbę kotłów do wymiany co roku oraz obowiązek reakcji na zgłoszoną interwencję dotyczącą paleniska w 12 godzin.

Warszawa będzie musiała zmodernizować tabor komunikacji miejskiej, zwiększyć liczbę połączeń tramwajowych, a do 2026 roku wprowadzić strefy ograniczonego transportu w wyznaczonych częściach miasta.

Według postanowień zawartych w POP, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może nałożyć na gminę od 50 do 500 tys. zł kary za brak realizacji przepisów antysmogowych. Z kolei użytkownicy kotłów, które nie są zgodne z nowym prawem, mogą być ukarani mandatem do 500 zł lub karą grzywny do 5 tys. zł. Podobne kary grożą za palenie śmieciami.