Krakowski Alarm Smogowy sprawdził, jak idą wymiany „kopciuchów” w krakowskim „obwarzanku”. Wnioski są pesymistyczne. Wynika z nich, że jeżeli nic się nie zmieni, to gminy okalające Kraków nie zdążą się przygotować na wejście w życie uchwały antysmogowej. – To zła wiadomość nie tylko dla mieszkańców obwarzanka, ale również dla mieszkańców Krakowa, którzy oddychają zanieczyszczeniami powstającymi w gminach ościennych – mówi Andrzej Guła. Żeby zwiększyć wiedzę na temat uchwały antysmogowej i zachęcić mieszkańców do skorzystania z dotacji na wymianę kotłów KAS przygotował 150 tys. egzemplarzy tabloidu, który kolportowany jest na terenie czterech powiatów wokół Krakowa.

Dane zebrane przez Krakowski Alarm Smogowy wskazują na bardzo słabe postępy gmin w przygotowaniach do wejścia w życie uchwały antysmogowej. W gminach Metropolii Krakowskiej wciąż pozostało do wymiany ponad 33 tysiące kotłów[1] do końca 2026 roku. A większość z nich wcześniej, bo najgorsze „kopciuchy” muszą zniknąć w ciągu najbliższych dwóch lat – do końca 2022 roku.

Mimo, iż tempo wymiany pozaklasowych urządzeń grzewczych zwiększyło się w ostatnich latach to wciąż jest ono niewystarczające.  W ubiegłym roku – to dane przekazane przez gminy – wymieniono 2493 kotły[2]. To więcej niż we wcześniejszych latach – w 2018 roku były to 1883 kotły, a w 2017 zaledwie 917[3]. Jednak za mało, by zdążyć do końca 2022 roku, kiedy wejdą w życie przepisy uchwały antysmogowej zakazującej ogrzewania domów w Małopolsce z pomocą przestarzałych kopciuchów.

Sytuacja wygląda różnie w zależności od gminy.

– Najwięcej kotłów wymieniły największe gminy, ale i tak tempo likwidacji „kopciuchów” jest zbyt wolne. W wielu gminach sytuacja jest bardzo zła i nie widać, żeby władze aktywnie włączyły się w działania antysmogowe. W Biskupicach wymieniono 61 kotłów, a pozostało jeszcze 1509. W Świątnikach również 61, a trzeba zlikwidować jeszcze 1611. To musi ulec zmianie, a gminy muszą wreszcie zacząć poważnie traktować ochronę powietrza – mówi Andrzej Guła, który wskazuje, że gminy powinny przede wszystkim pomagać mieszkańcom w skorzystaniu z dotacji na wymianę kotłów w ramach rządowego Programu Czyste Powietrze. – Jednak żeby ludzie zdecydowali się na wymianę starych kotłów muszą mieć świadomość, że już za dwa lata takie ogrzewanie będzie nielegalne i muszą mieć informację gdzie szukać pomocy. Trzeba też zwiększać świadomość problemu. Dlatego zdecydowaliśmy się gminom w tym pomóc i do mieszkańców czterech małopolskich powiatów (krakowskiego, wielickiego, proszowickiego oraz myślenickiego) trafia właśnie 150 tys. egzemplarzy smogowego tabloidu, który zawiera informacje o kluczowych sprawach i możliwości uzyskania dotacji. W tym o pieniądzach z Programu Czyste Powietrze – dodaje Guła.

Tabloid jest zatytułowany „Smog Express” i został przygotowany przez zespół dziennikarzy serwisu SmogLab.pl. Formą nawiązuje do Faktu i Super Expressu, a zawarte w nim artykuły odpowiadają na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące smogu i sposobów walki z nim. Zawarto w nim także informacje o tym, w jaki sposób zdobyć dotację w Programie Czyste Powietrze oraz o zapisach uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego. W czasie jego przygotowywania przeprowadzono m.in. badania społeczne, które pomogły ustalić, które sprawy sprawiają mieszkańcom obwarzanka największe trudności, o czym chcieliby mieć więcej informacji i co muszą wiedzieć, by zdecydować się na wymianę kotła. – Kiedy pojawiła się okazja, by z pomocą tradycyjnej i wysokonakładowej gazety trafić do ludzi z informacjami, które ułatwią wymiany kotłów i przyspieszą poprawę sytuacji w obwarzanku, nie wahaliśmy się ani chwili. Jasno widać, że gminy aglomeracji potrzebują pomocy, a „tabloid” może przyciągnąć uwagę znacznie lepiej od urzędowego biuletynu. Taka forma nie zmienia jednak tego, że zawarte w gazecie treści są ważne  – mówi Tomasz Borejza, który koordynował jego przygotowanie i wydanie. – Przy okazji zbierania informacji do gazety, potwierdziło się, jak ważne jest budowanie świadomości. Są na przykład w krakowskim obwarzanku gminy, w których w ostatnim czasie znacząco wzrosła ilość śmieci produkowanych przez mieszkańców. Można przypuszczać, że mniej kilogramów odpadów trafia tam do pieców. To efekty edukacji i głośnego mówienia o problemie i jego źródłach  – dodaje.

Przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski, które zakazują używania kotłów pozaklasowych zaczną obowiązywać 1 stycznia 2023 roku. Kotły klasy 3. i 4. trzeba zlikwidować do końca 2026 roku. Po tym dniu za ich dalsze wykorzystywanie będzie grozić kara w wysokości nawet 5 tys. złotych. Osoby chcące zmienić kocioł mogą skorzystać m.in. z pomocy w ramach Programu „Czyste powietrze”, który przeszedł gruntowną reformę i zapewnia łatwiejszy dostęp do dotacji. Mieszkańcy szczegółowe informacje na temat Programu mogą uzyskać pod numerem telefonu: 22 340 40 80.

Antysmogowy tabloid można pobrać TUTAJ

Model ludzkich płuc kilkumetrowej wielkości ustawiono przed budynkiem Kulturoteki w warszawskiej dzielnicy Wawer. Przez dwa tygodnie płuca będą „oddychać” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrować zawieszone w nim zanieczyszczenia. Już po kilku dniach będzie można zaobserwować zmianę koloru płuc, spowodowaną osadzającym się na nich pyłem zawieszonym.

Celem naszej kampanii jest pokazanie czym oddychamy. Powietrze i unoszące się w nim zanieczyszczenia są najczęściej niewidzialne. Nasza instalacja to model ludzkich płuc wykonany z białej, przepuszczalnej materii, przez którą tłoczone jest powietrze. Drobiny pyłów osiądą w płucach, które w ciągu 14 dni happeningu, zmienią kolor. Dzięki instalacji, która „oddycha” będzie można zobaczyć, co unosi się w powietrzu – powiedział Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego. Na instalacji umieściliśmy również czujnik wyświetlający aktualne stężenie pyłu zawieszonego PM10.

Instalację przed falenicką Kulturoteką umieszczono we współpracy z Urzędem Dzielnicy Wawer. Norbert Szczepański, burmistrz dzielnicy Wawer powiedział – Temat czystego powietrza jest dla nas niezwykle ważny. Wciąż walczymy o czyste powietrze w dzielnicy Wawer i zachęcamy naszych mieszkańców do korzystania z dofinansowań na wymianę pieców. Chętnie wspieramy inicjatywy, które pomogą zobrazować czym jest smog i jak bardzo szkodliwy jest dla naszego zdrowia. Ekologia dotyczy każdego z nas, dlatego kampanie społeczne, które edukują społeczeństwo mogą nieść ogromną wartość.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w warszawskich dzielnicach jest spalanie węgla i drewna w domowych kotłach. Problem ten jest najsilniejszy na obrzeżach miasta, w dzielnicach takich jak Włochy, Ursus czy Wawer. Według szacunków UM Warszawa w dzielnicy Wawer znajduje się ok. 3000 pozaklasowych kotłów na węgiel, tzw. „kopciuchów”.

Do końca tego roku każdy właściciel takiego kotła na węgiel może skorzystać z wysokiej dotacji na wymianę. Miasto oferuje 22 tysiące złotych na nowy kocioł, instalację grzewczą i grzejniki. To najwyższa gminna dotacja w Polsce. Wysokość dotacji ulegnie zmniejszeniu po 1 stycznia 2021.

Krakowski Alarm Smogowy rozwija swoją kampanię w krakowskim obwarzanku. Dziś uruchomiono stację pomiaru jakości powietrza w Wieliczce. Ale działań będzie więcej. – W gminach ościennych Krakowa wciąż dymi kilkadziesiąt tysięcy kominów. To gigantyczne wyzwanie dla samorządu. – mówi Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

W dniu dzisiejszym Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął nowy program dla regionu. Małopolska jest pierwszym województwem w Polsce, które zakazuje dotowania z pieniędzy publicznych kotłów węglowych. Przyjęto też inne przepisy, które zmobilizują gminy do bardziej aktywnych działań antysmogowych.  

28 września 2020 r. radni Sejmiku Województwa Małopolskiego przyjęli nowy Program ochrony powietrza. Wytycza on kierunek walki ze smogiem na najbliższe trzy lata. Radni nie ugięli się pod naciskami lobby węglowego, producentów urządzeń grzewczych oraz niektórych gmin i wzmocnili przepisy antysmogowe dla Małopolski.

Nowe regulacje zobowiązują gminy do podjęcia konkretnych działań antysmogowych, a mieszkańcom dają szansę na oddychanie czystym powietrzem. Najważniejsze zapisy programu przedstawiamy poniżej.

1. Wycofanie publicznych dotacji do kotłów węglowych już od 1.01.2021 roku. Województwo małopolskie jako pierwsze zdecydowało się na taki krok.
2. Skrócenie do 12 godzin maksymalnego czasu na przeprowadzenie przez gminę kontroli interwencyjnej w odpowiedzi na zgłoszenie np. spalania odpadów. To odpowiedź na skargi mieszkańców wielu gmin gdzie nie ma straży gminnej, którzy musieli czekać na przeprowadzenie kontroli wiele dni, a nawet tygodni.
3. Otwarcie od stycznia 2021 w każdej gminie punktu dostępu do rządowego Programu Czyste Powietrze, oferującego dotacje do wymiany starych kotłów i pieców oraz powołanie najpóźniej do końca września 2021 w każdej gminie ekodoradców, którzy będą pomagać i doradzać mieszkańcom w wymianie kotłów i pieców emitujących zanieczyszczenia.
4. Zwiększenie częstotliwości akcji informacyjnych na temat obowiązku wymiany do końca 2022 roku tzw. kopciuchów, czyli kotłów na węgiel i drewno emitujących duże ilości zanieczyszczeń (gminy będą musiały co pół roku wysyłać taką informację do mieszkańców).
5. Zakaz użytkowania kominków przy wysokich stężeniach pyłu, czyli przekroczeniu poziomu dopuszczalnego 50 ug/m3 średniodobowo, z wyłączeniem sytuacji, w których kominek stanowi jedyne źródło ciepła.  

Ostatnie dwa punkty powinny przełożyć się na zwiększenie wymiany „kopciuchów”, czyli pozaklasowych kotłów, emitujących duże ilości zanieczyszczeń. Uchwała antysmogowa dla Małopolski zobowiązuje do ich wymiany do końca 2022 roku. Pozostało jeszcze ok. 300 tysięcy takich kotłów do wymiany, a w 2019 r. wymieniono zaledwie 20 tysięcy tego typu urządzeń. Tempo wymiany kotłów musi ulec przyspieszeniu, a gminy muszą się w ten proces bardziej zaangażować.

– To ważny dzień dla Małopolski. Gratulujemy radnym Sejmiku odpowiedzialności. Doceniamy tę decyzję, zwłaszcza w obliczu intensywnych zabiegów lobbujących za osłabieniem zapisów POP. Wycofanie zgody na dotowanie węgla pokazuje zmianę podejścia nie tylko radnych Sejmiku, ale i obywateli do akceptowalnej metody ogrzewania domów. Mamy przede wszystkim nadzieję, że dzięki nowym regulacjom gminy znacznie bardziej zaangażują się w walkę ze smogiem i wreszcie wzrośnie tempo wymiany „kopciuchów” w naszym województwie. Niezmiernie ważny jest przepis, mówiący że gminy będą musiały zapewnić kontrolę paleniska (np. gdy zgłaszamy że sąsiad pali śmieci) w przeciągu 12 godzin od zgłoszenia. Do tej pory mieszkańcy gmin, gdzie nie ma straży gminnych czekali na takie interwencje tygodniami. Liczymy na to, że przepisy te znacznie ukrócą proceder spalania odpadów.   

Małopolska to jedno z najbardziej zanieczyszczonych województw w Polsce. Nowy Program ochrony powietrza to sygnał dla władz lokalnych i obywateli, że walka ze smogiem wkracza w nowy etap. Gminy muszą teraz podjąć bardziej zdecydowane działania, aby zrealizować cele Programu.

W związku z zarzutami o błędną i nierzetelną zawartość materiału informacyjnego Polskiego Alarmu Smogowego na temat emisji zanieczyszczeń z kominków pragniemy wyjaśnić jakie intencje przyświecały nam prezentując materiał informacyjny, który wzbudził tyle emocji.

Zaprezentowana powyżej infografika prezentuje poważny problem dotyczący zanieczyszczeń powietrza ze spalania drewna w kominkach i braku regulacji prawnych w tym obszarze. Pokazuje ona jak ogromna jest różnica w zanieczyszczeniu pyłem z typowych kominków, które masowo występują w polskich domach, a komików spełniających standard ekoprojektu (te drugie mogą emitować nawet ponad 50 krotnie mniej pyłu).

Infografika wzbudziła dużo emocji, również wśród autorów przytoczonych na niej wskaźników emisyjnych, którzy zarzucili nam, iż sugerujemy że na polskim rynku sprzedaje się 100 tysięcy pozaklasowych, wysokoemisyjnych kominków. Takiej informacji nie ma na tej infografice – jest natomiast informacja, że całkowicie legalnie do polskich domów sprzedaje się w dalszym ciągu ok. 100 tysięcy kominków i kóz rocznie bez jakichkolwiek wymogów w zakresie np. ilości emitowanego pyłu.

Niestety nie sposób określić ile spośród sprzedawanych kominków spełnia standard ekoprojektu ponieważ nie jest on obowiązujący (wymóg ten wchodzi w życie dopiero 1 stycznia 2022). Obecnie nie jest ani znana liczba kominków o standardzie ekoprojektu ani tych które tego standardu nie spełniają. Weryfikacja tego będzie możliwa dopiero po rozpoczęciu kontroli przez inspekcję handlową po wejściu w życie wymogów ekoprojektu.

W tym tygodniu UOKiK opublikował wyniki kontroli na rynku kotłów spalających węgiel i drewno (gdyż dla tych urządzeń istnieją już obowiązkowe normy w zakresie emisji zanieczyszczeń). Spośród 25 modeli kotłów przebadanych w laboratorium 7 nie spełniało norm emisyjnych lub parametrów sprawności. Takiej wiedzy dla kominków nie ma i będzie ona dostępna dopiero wtedy, gdy inspekcja handlowa i UOKiK rozpoczną kontrole.

Polski Alarm Smogowy od dawna postuluje jak najszybsze wprowadzenie obowiązkowych norm emisyjnych dla sprzedawanych kominków. Postulujemy również podjęcie prac badawczych umożliwiających dalszą redukcję pyłu z urządzeń spalających biomasę.

Dla usunięcia wątpliwości interpretacyjnych w infografice pokazującej emisje z kominka ekoprojektu oraz typowych, tradycyjnych kominków starego typu (zgodnie z sugestiami autorów wskaźników emisyjnych) dodaliśmy opis, iż wysokie poziomy emisji dotyczą kominków o starej konstrukcji. POPRAWIONA I AKTUALNA GRAFIKA ZNAJDUJE SIĘ NA GÓRZE ARTYKUŁU – JAKO ZDJĘCIE GŁÓWNE

Ze wskaźnikami emisji, które na zlecenie Instytutu Ekonomii Środowiska opracowali dr. inż. Krystyna Kubica i dr. inż. Robert Kubica można zapoznać się TUTAJ

Rusza nabór wniosków do kolejnej, IV edycji programu „Nasze powietrze” organizowanego przez Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy.

Do składania wniosków zapraszamy szczególnie organizacje pozarządowe oraz nieformalne grupy społeczne i działające przy organizacjach pozarządowych. Program ukierunkowany jest na wspieranie społeczności lokalnych w podejmowaniu działań i walce o czyste powietrze. Projekty mogą być prowadzone w miejscowościach położonych na terenie Polski.

JAKIE SĄ CELE PROGRAMU?

Dotacja może być udzielona na projekty/działania spełniające poniższy cel/cele:

1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

3. Rozpowszechnianie informacji na temat przepisów dotyczących jakości powietrza, szczególnie tych zawartych w uchwałach antysmogowych (obowiązek wymiany kotłów i kominków)

4. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza.

W tym roku, ze względu na sytuację epidemiczną, nie wspieramy projektów, których celem jest edukacja dzieci i młodzieży

JAKI JEST TERMIN SKŁADANIA WNIOSKÓW?

Wnioski można składać od 21 września do 18 października 2020 r, do końca dnia. Informacja o przyznaniu dotacji przekazana zostanie 30 października 2020 r.

GDZIE POBRAĆ WNIOSEK?

Wniosek oraz instrukcja wypełniania i potrzebne dokumenty dostępne są na stronie
https://krakowskialarmsmogowy.pl/tag/nasze-powietrze/

JAK ZŁOŻYĆ WNIOSEK? Wypełniony wniosek należy wysłać mailowo na adres:
naszepowietrze@polskialarmsmogowy.pl 

JAKA JEST KWOTA DOTACJI? Dotacja wynosi od 3 000 zł do 15 000 zł i może pokryć do 100% kosztów projektu (nie potrzebny jest wkład własny)

JAKA JEST PULA ŚRODKÓW? W ramach obecnego naboru chcemy wesprzeć projekty całkowitą kwotą 225 000 zł.

JAKI JEST OKRES REALIZACJI PROJEKTU? Projekt należy realizować od 1 listopada 2020 r. do 30 kwietnia 2021 r.

Zapraszamy również na webinar poświęcony programowi “Nasze powietrze”, który odbędzie się 24 września 2020 r. o 18: 00 na platformie ZOOM

(https://zoom.us/j/95073805847?pwd=NTNJOGg3VFgrbExjR1JGNE9qK0Iwdz09 Passcode: 863427).

Wyjaśnimy cele, założenia i zasady przyznawania grantów oraz odpowiemy na Wasze pytania.

Program „Nasze powietrze” jest wspierany finansowo przez Clean Air Fund.

PDF z informacjami można pobrać TUTAJ

Sejmik Województwa Mazowieckiego przegłosował 8 września 2020 r. nowy Program ochrony powietrza, który m.in. zakazuje używania kominków podczas smogowych dni. Mazowsze jako pierwsze województwo w Polsce wprowadza zakaz w dni smogowe, czyli wtedy, gdy zanieczyszczenie pyłem przekroczy wartość dopuszczalną – 50 ug/m3 .

To przełomowa i odpowiedzialna decyzja radnych Sejmiku – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. Dzięki okresowemu zakazowi palenia w kominkach możemy ochronić nasze zdrowie w dniach smogowych i zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza.

Jak pokazały badania jakości powietrza prowadzone w Podkowie Leśnej przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i Instytut Ochrony Środowiska kominki odpowiadają tam za 50-70% smogu w sezonie grzewczym. Okazało się, że nie tylko spalanie węgla może być przyczyną silnego zanieczyszczenia powietrza. Dym ze spalania drewna zawiera duże ilości pyłów zawieszonych i również rakotwórczy węglowodór – benzo(a)piren.

Nowa regulacja nie zakazuje palenia w kominku w dniach o czystym powietrzu. Dotyczy ona również tylko tych budynków, w których kominek nie jest jedynym źródłem ciepła. Nowe prawo zakłada, że jeśli za oknem panuje smog, to rezygnacja przyjemności palenia w kominku powinna być podstawą działań antysmogowych.

– Cieszymy się z nowych przepisów – mówi Wojciech Racięcki, aktywista Podkowy Bez Smogu. Podkowa Leśna jest miastem, w którym stężenia pyłów zawieszonych każdej zimy przekraczają dopuszczalne wartości. Z badań PAN wiemy, że za taką sytuację odpowiedzialne są głównie kominki. Aż 70% dymu w Podkowie pochodzi ze spalania drewna. W większości to tak zwane palenie rekreacyjne, nie wynikające z potrzeby ogrzewania domu. Nie rozumiem, dlaczego dla przyjemności palących w kominkach w dni smogowe cierpieć ma cała okoliczna ludność.

To m.in. dzięki aktywnej postawie burmistrza, władz miasta Podkowa Leśna oraz staraniom lokalnych aktywistów zapisy o zakazie palenia w kominkach znalazły się w nowym Programie Ochrony Powietrza.

Nowy POP dla Mazowsza zakłada także inwentaryzację i wymianę kotłów, nasadzenia zieleni, czyszczenie ulic na mokro oraz zakaz używania dmuchaw do liści. Wszystkie mazowieckie gminy mają czas do końca 2021 roku na przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł ciepła. Mają również wyznaczoną liczbę kotłów do wymiany co roku oraz obowiązek reakcji na zgłoszoną interwencję dotyczącą paleniska w 12 godzin.

Warszawa będzie musiała zmodernizować tabor komunikacji miejskiej, zwiększyć liczbę połączeń tramwajowych, a do 2026 roku wprowadzić strefy ograniczonego transportu w wyznaczonych częściach miasta.

Według postanowień zawartych w POP, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może nałożyć na gminę od 50 do 500 tys. zł kary za brak realizacji przepisów antysmogowych. Z kolei użytkownicy kotłów, które nie są zgodne z nowym prawem, mogą być ukarani mandatem do 500 zł lub karą grzywny do 5 tys. zł. Podobne kary grożą za palenie śmieciami.

Rządowa polityka anytysmogowa zaniedbuje zanieczyszczenia powietrza pochodzące z transportu – stwierdza Polski Alarm Smogowy i proponuje zestaw rozwiązań, które w krótkim czasie zmniejszą smog samochodowy w Polsce. Transport jest w miastach drugim co do wielkości źródłem zanieczyszczeń powietrza, po piecach na węgiel i drewno. O ile w ostatnich latach rząd zajął się emisją zanieczyszczeń z kotłów na paliwa stałe, o tyle zupełnie zaniedbał problem emisji pochodzącej z transportu.

W Dniu Czystego Powietrza ONZ, Polski Alarm Smogowy apeluje do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego o podjęcie prac nad przepisami, które pozwolą na ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących z samochodów. PAS postuluje niezwłoczne podjęcie działań w następujących czterech obszarach:

• umożliwienie samorządom, wzorem miast Unii Europejskiej, tworzenia stref, do których nie będą miały wjazdu najbardziej zanieczyszczające pojazdy;
• pomoc gminom i powiatom w rozwoju transportu publicznego poza dużymi ośrodkami miejskimi;
• wprowadzenie skutecznej kontroli i kar za wycinkę filtrów DPF;
• zatrzymanie napływu starych samochodów diesla z Europy Zachodniej.

Rekomendacje zmian prawnych dla czystego transportu w Polsce przygotowano we współpracy z fundacja Frank Bold z Krakowa. 

„Diagnoza problemu jest znana: po ulicach polskich miast jeździ zbyt wiele aut emitujących olbrzymie ilości zanieczyszczeń” – mówi Bartosz Piłat, koordynator projektów transportowych Polskiego Alarmu Smogowego – „Państwo nie tylko nie karze za usuwanie filtrów DPF z samochodów, ale również nie robi nic, aby stare samochody o wysokiej emisji spalin nie były importowane do Polski. Każdy z nas widział na ulicach pojazdy wyrzucające z rur wydechowych kłęby czarnego dymu. To samochody pozbawione filtrów lub w fatalnym stanie technicznym. To one odpowiedzialne są za większość zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy poruszające się po polskich drogach. Jak na razie politykę związaną z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń samochodowych podsumować można stwierdzeniem: Transport Minus” – dodaje Bartosz Piłat.

Zdaniem PAS należy utworzyć prawo umożliwiające samorządom zakazania wjazdu do centrów najbardziej zanieczyszczających aut. Jak pokazują krakowskie badania, ta wąska grupa, szacunkowo ok. 8%, odpowiada za nawet 50% emisji spalin w miastach. Dlatego niezbędne są przepisy o nowych, lepszych Strefach Czystego Transportu. Miasta są skłonne do wprowadzenia takich zasad, ale brakuje im dobrych przepisów.

PAS proponuje również rozwiązania, które pomogą gminom czy powiatom sięgnąć po pieniądze z tzw. funduszu pekaesowego. Gminy potrzebują nie tylko pieniędzy, ale i wsparcia organizacyjnego. Konieczne jest wprowadzenie do tzw. ustawy pekaesowej nowych standardów obsługi wsi i miasteczek, gwarantujących wszystkim, także osobom niezmotoryzowanym, dojazd do większych ośrodków. PAS chce wprowadzenia minimalnej liczby kursów i optymalnego czasu przejazdu do miejscowości gminnych, powiatowych i wojewódzkich.

Mniej aut na ulicach, to gwarancja mniejszej ilości spalin. Lepsze auta na ulicach to gwarancja zmniejszenia ilości zanieczyszczeń w powietrzu. Dlatego sprawny transport publiczny i Strefy Czystego Transportu powinny stać się nadrzędnym celem rządu, jeśli chce zadbać o zdrowie wszystkich i podnieść standard życia mniej zamożnych Polaków.

Analiza zmian prawnych, autorstwa Fundacji Frank Bold oraz Polskiego Alarmu Smogowego, (pełna wersja PDF) do pobrania TUTAJ

Skrócona wersja rekomendacji prawnych do pobrania TUTAJ

Poniżej prezentujemy treść apelu skierowanego do Premiera Mateusza Morawieckiego:

Szanowny Panie Premierze,

Jak wielokrotnie Pan Premier podkreślał, naprawa jakości powietrza w naszym kraju jest wyzwaniem cywilizacyjnym. Nie możemy godzić się na przedwczesną śmierć 45 tys. Polaków każdego roku z powodu nadmiernej ilości zanieczyszczeń. To ważna deklaracja ze strony Pana Premiera.

Pierwszy krok w tej sprawie został już podjęty. Powstały rozwiązania, które prowadzą do usunięcia zanieczyszczeń pochodzących z domowych kotłów na paliwa stałe. Z ogromnym zadowoleniem przyjęliśmy najnowszą wersję programu „Czyste Powietrze”, czy wprowadzenie norm jakości dla węgla sprzedawanego indywidualnym odbiorcom.

Teraz czas na podobne rozwiązania w zakresie transportu, przeprowadzone z równym szacunkiem dla mieszkańców Polski. Emisja transportowa jest jednym z dwu najpoważniejszych źródeł zanieczyszczeń powietrza w polskich miastach. Badania wskazują na regularne przekroczenia norm dwutlenku azotu na obszarach większych ośrodków miejskich. Zanieczyszczenie to prowadzi do wzrostu przypadków astmy, udarów czy chorób układu nerwowego.

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka. Jedną z najważniejszych z nich jest brak dobrego transportu publicznego na obszarach podmiejskich. To właśnie dlatego dziesiątki tysięcy aut wjeżdżają codziennie do największych polskich miast. Polacy nie mają innego wyjścia, jak wsiąść w samochód, aby dojechać do pracy. Cierpimy na tym wszyscy, gdyż oddychamy zanieczyszczonym powietrzem, a zmuszeni do podróży autem dodatkowo tracą pieniądze.

Problemem jest również brak kontroli nad stanem technicznym samochodów poruszających się po polskich drogach. Wiele z nich ma usunięte filtry spalin, a mimo to dopuszczane są w czasie obowiązkowych przeglądów technicznych do dalszej jazdy.

Samorządy nie mają równocześnie narzędzi, aby na ulice miast dopuszczać te samochody, które emitują mniej spalin. Brak jest dobrych przepisów pozwalających na utworzenie Stref Czystego Transportu – takich jakie efektywnie funkcjonują dziś w wielu miastach Europy. To rozwiązanie, które da się wdrożyć z szacunkiem dla możliwości Polaków.

Polski Alarm Smogowy przygotował dla Pana Premiera pakiet rekomendacji dla rozwiązań legislacyjnych, które dadzą szansę, aby w kilka lat zmienić na lepsze sytuację w naszych miastach.

Wśród propozycji są:

• Nowelizacja ustawy o elektromobilności, tak aby ulepszyć istniejące zapisy o Strefach Czystego Transportu. Doświadczenie z Krakowa wskazuje, że zapisy w ustawie powinny być poprawione, jeśli Strefy mają naprawdę skutecznie obniżać poziom zanieczyszczeń w miastach. Proponujemy, aby dać prawo samorządom do ograniczania wjazdu samochodów na tereny miast w zależności od norm emisji spalin Euro. W pierwszym etapie prawo do wjazdu powinno uwzględniać auta benzynowe wyprodukowane po 2000 r., oraz auta z silnikiem Diesla wyprodukowane po 2005 r. Przygotowaliśmy również odpowiedni system oznakowania pojazdów.

• Propozycje poprawek do ustawy o transporcie publicznym, które doprowadziłyby wreszcie do realizacji znajdujących się w niej zapisów i pozwoliły na odbudowę transportu publicznego poza wielkimi miastami. Gminom i powiatom należy pomóc nie tylko finansowo. Organizacja publicznego transportu nie jest prosta, w małych gminach czy powiatach brakuje urzędników z doświadczeniem, którzy umieliby zadbać o odbudowę połączeń autobusowych. Należy ich wesprzeć i do ustawy wpisać konieczność stworzenia zespołów doradczych przy urzędach marszałkowskich, które pomogą w tworzeniu planów transportowych. Jednocześnie ustawa powinna zawierać klarowne standardy minimum, jakie powinny spełniać nowe połączenia.

• Rekomendacje zmian legislacyjnych prowadzących do penalizacji usuwania filtrów spalin z samochodów oraz zmieniających normy, jakie samochody muszą spełniać w czasie obowiązkowego badania technicznego, tak aby dopasowane były one do roku produkcji auta. Obecnie takie same normy obowiązują dla aut 20-letnich, jak i 5-letnich. Proponujemy również, by tak samo, jak zapisywane jest badanie stanu hamulców czy amortyzatorów, albo przebieg samochodu, zapisywać również wyniki z badania emisji spalin.

• Rozwiązania, które pozwolą zapanować nad napływem najstarszych samochodów z importu. Wysokość akcyzy na samochody sprowadzane z zagranicy powinna być uzależniona nie od wielkości silnika, jak obecnie, ale od normy emisji spalin. Zmiana sposobu naliczania akcyzy powinna bardziej obciążać samochody starsze niż 10 lat, preferować za to te młodsze spełniające normy Euro 5 i Euro 6. Co ważne, akcyza powinna być korzystniejsza dla samochodów z silnikiem benzynowym, niż ta naliczana dla pojazdów z silnikiem Diesla, gdyż to właśnie stare samochody z silnikiem Diesla emitują najwięcej zanieczyszczeń.

Apelujemy, aby Pański Rząd jak najszybciej podjął prace nad regulacjami, które pozwolą zapanować nad emisją zanieczyszczeń pochodzących z transportu. Bez takich rozwiązań prawnych nie uda się doprowadzić stanu powietrza nad polskimi miastami do zadowalającego poziomu. Wraz z niniejszym listem przekazujemy szczegółową analizę prawną rozwiązań, które wdrożone w Polsce, przyczynią się do realnej poprawy jakości powietrza.

Wierzymy, że gabinet Pana Premiera podejmie to wyzwanie.

Z poważaniem, Andrzej Guła

Prowęglowe lobby chce osłabienia małopolskiego Programu Ochrony Powietrza – twierdzą działacze Polskiego Alarmu Smogowego. Według aktywistów właśnie dlatego pod obrady sejmiku województwa trafił osłabiony projekt antysmogowego prawa. PAS namawia polityków do przywrócenia ambitnych pomysłów, które zostały usunięte z dokumentu i rusza z kampanią bilbordową.

Prowęglowe lobby chce osłabienia małopolskiego Programu Ochrony Powietrza – twierdzą działacze Polskiego Alarmu Smogowego. Według aktywistów właśnie dlatego pod obrady sejmiku województwa trafił osłabiony projekt antysmogowego prawa. PAS namawia polityków do przywrócenia ambitnych pomysłów, które zostały usunięte z dokumentu i rusza z kampanią bilbordową.

PAS wzywa do zmian w projekcie, o którym w poniedziałek (31.08) dyskutują wojewódzcy radni. Aktywiści twierdzą, że lokalni politycy mogli ulec presji branży węglowej, w tym sprzedawcom węgla, kotłów i kominków. Jak mówią, lobby chce wstrzymania uchwały antysmogowej dla Małopolski, nakazującej wymianę najbardziej nieekologicznych pieców oraz zniesienia zakazu palenia węglem i drewnem w Krakowie.

– Program został mocno rozwodniony, a niektóre działania wyeliminowane albo osłabione. Usunięto między innymi zakaz ogrzewania paliwami stałymi w uzdrowiskach i obowiązek wymiany kotłów na inne niż węglowe – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

Władze województwa zrezygnowały również ze zmiany wymagań dotyczących kontroli kopcących pieców. Na przyjazd służb po zgłoszeniu podejrzanego paleniska dziś możemy czekać aż dwa dni robocze. Pierwotny projekt przewidywał skrócenie tego czasu do jednego dnia.

– Niestety, tak się nie stało. Żeby kontrole miały sens, to musiałyby być góra dwie-trzy godziny. W obecnej sytuacji, jeśli zgłaszamy palenie odpadami w piątek wieczór, to służby mogą przyjechać we wtorek – wyjaśnia Dworakowska.

Właśnie dlatego w Krakowie pojawiły się bilbordy informujące o konsekwencjach odstąpienia od ambitnych zapisów POP-u. Na niektórych z nich widnieje liczba “1500” – bo według epidemiologów tyle przedwczesnych zgonów co roku powoduje smog w województwie. Z innych możemy dowiedzieć się, co o jakości powietrza w swoich miejscowościach myślą zapytani przez PAS mieszkańcy regionu.

„Przeprowadziłem się na wieś, żeby mieć czyste powietrze a tu nieraz nie da się wyjść z domu. Okoliczne wsie kopcą bardziej niż Kraków” – twierdzi pan Ryszard z Wielkiej Wsi. “Astmy już się dorobiłam, za raka podziękuję” – mówi pani Katarzyna z Myślenic. To tylko kilka z komentarzy Małopolan, którzy podpisali się pod petycją o skuteczne prawo chroniące powietrze.

Działacze PAS przekazali marszałkowi województwa apel o przyspieszenie działań antysmogowych. W tym samym czasie przy siedzibie Sejmiku zebrało się kilku przedstawicieli Cechu Kominiarzy i firm produkujących kotły, domagających się łagodnego potraktowania węgla w nowym prawie.

Pierwsze czytanie uchwały o Programie Ochrony Powietrza zaplanowano na poniedziałek. O ostatecznym brzmieniu nowych przepisów radni Sejmiku Województwa Małopolskiego zdecydują do końca września.

Raport: Analiza zdrowotna wariantów projektu Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego 2020 można znaleźć TUTAJ

źródło: Smoglab.pl, zdjęcia: Joanna Urbaniec