1. Rozporządzenie regulujące standardy emisyjne dla kotłów na paliwa stałe małej mocy (to jest <500 kW) jest niezbędne dla poprawy jakości powietrza w Polsce. Bez tego aktu prawnego nie będzie możliwe prowadzenie skutecznych działań na rzecz eliminacji niskiej emisji, a więc głównego źródła zanieczyszczenia powietrza w Polsce pyłem zawieszonym oraz rakotwórczym benzo[a]pirenem. Mając powyższe na uwadze, bardzo nas cieszy to, że Ministerstwo Rozwoju zaproponowało wprowadzenie standardów emisyjnych dla kotłów. Brak podjęcia działań w tym zakresie powodował, że problem niskiej emisji od wielu lat ulegał pogłębieniu. O wprowadzenie tego rozporządzenia apelujemy od początku naszej działalności. O potrzebie regulacji w tym obszarze mówi również Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie o jakości powietrza¹.

Każdego roku w Polsce sprzedaje się około 140 000 pozaklasowych kotłów na paliwo stałe², , zwanych popularnie „kopciuchami” oraz „śmieciuchami”. Dodatkowo do sprzedaży trafia dziesiątki tysięcy urządzeń typu kominki, kozy – tzw. ogrzewacze pomieszczeń,  których eksploatacja charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem emisji zanieczyszczeń. Niweczy to wszelkie wysiłki nakierowane na likwidację niskiej emisji. Przykładowo, w 2014 roku w Małopolsce wymieniono 3000 pozaklasowych kotłów na paliwo stałe dzięki zaoferowaniu dotacji ze środków publicznych³, a w tym samym czasie w województwie tym zainstalowano około 13 000 nowych „kopciuchów”⁴. Podobnie liczba nowo zainstalowanych „kopciuchów” przewyższa znacząco liczbę kotłów wymienionych w ramach programu KAWKA, czy programów Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

2. Stoimy na stanowisku, że ze względu na fatalną jakość powietrza w naszym kraju, projektowane rozporządzenie powinno wejść w życie znacznie wcześniej. Każdy miesiąc bez regulacji dla sprzedawanych kotłów pogłębia problem niskiej emisji i zwiększa koszty redukowania zanieczyszczeń w przyszłości. Osoby, które teraz zakupią pozaklasowe kotły będą ich używać jeszcze przez dziesięć lub więcej lat. Aby skłonić je do wymiany na bardziej nowoczesne urządzenia trzeba będzie proponować im wysokie dotacje. Uważamy, że rozporządzenie to powinno wejść w życie w połowie 2017 roku. Jest to odpowiedni czas, aby polscy producenci kotłów mogli przystosować się do nowych regulacji – duża część z nich oferuje już teraz kotły klasy 5.

3. Zaproponowane w paragrafie 1, punkt 2 wyłączenia będą powodować istotną lukę, która umożliwi łatwe obchodzenie wymagań emisyjnych, które docelowo ma nakładać projektowane rozporządzenie. Przykładowo, wyłączenie kotłów na biomasę niedrzewną będzie umożliwiać zakup kotła o wysokiej emisyjności pierwotnie przeznaczonego do spalania słomy, a następnie spalanie w nim innych paliw. Proceder ten będzie praktycznie niemożliwy do wyeliminowania czy skontrolowania. Dlatego postulujemy usunięcie wszystkich wyłączeń zaproponowanych w paragrafie 1, punkt 2.

4. Rozporządzenie powinno mieć szerszy zakres i obejmować wszelkie rodzaje kotłów oraz miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, w tym kominki oraz kozy. Badania rzeczywistej emisyjności wyraźnie wskazują, że na przykład kominki mogą emitować bardzo wysokie ilości pyłu i benzo[a]pirenu – znacznie wyższe niż np. kotły na węgiel lub na drewno. Tabela poniżej prezentuje wyliczenia dotyczące emisyjności różnych urządzeń grzewczych, w tym w tym kominków⁵. Co więcej, udział bardzo drobnego pyłu (<1 µm) w pyle całkowitym powstającym przy spalaniu drewna może sięgać nawet 90%. To właśnie najdrobniejszy pył stanowi ogromne zagrożenie zdrowotne, gdyż z łatwością przedostaje się do krwioobiegu.

Dlatego tak ważne jest aby miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, w tym kominki oraz kozy były również objęte regulacją – to są nowe źródła niskiej emisji.

5. Oprócz zaproponowanych w Załączniku do Rozporządzenia wymogów emisyjnych, proponujemy aby wprowadzić również wymóg braku rusztu awaryjnego. Kotły wyposażone w ruszt awaryjny (oprócz podajnika automatycznego) umożliwiają spalanie odpadów, co jest praktyką wysoce naganną i należy ją uniemożliwić. Tego typu wymóg stosowany jest np. przez władze samorządowe w Małopolsce przy udzielaniu dotacji na wyminę źródła grzewczego.

6. Za słuszny należy uznać wymóg, iż graniczne wartości emisji zanieczyszczeń uznaje się za spełnione jeżeli są potwierdzone przez jednostkę akredytowaną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku. Należy jednak jednoznacznie wskazać procedury badawcze określania granicznych wartości zanieczyszczeń (na przykład jak w normie PN_EN 303-5:2012). Brak określenia tych procedur powoduje ryzyko, iż wartości emisji dla badanych przez producentów urządzeń będą nieporównywalne, a na rynek trafiać będą urządzenia charakteryzujące się wyższą emisyjnością niż deklarowana przez producenta.

7. To samo dotyczy procedur kontroli przestrzegania rozporządzenia na rynku kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń (kominków, kóz). Procedury te powinny zapewniać, że w sprzedaży nie będą znajdować się urządzenia, które nie spełniają wymogów określonych rozporządzeniem. Należy zdefiniować jaki organ będzie odpowiedzialny za to zagadnienie, a także sankcje nakładane na podmioty sprzedające urządzenia niezgodne z wymogami rozporządzenia.

8. Poza samym rozporządzeniem wskazane byłoby stworzenie przez Ministerstwo Rozwoju listy certyfikowanych produktów. Taka lista pomogłaby w porządkowaniu rynku i miałaby działanie proinnowacyjne. Podobne rozwiązanie przyjęto na przykład w Niemczech – lista BAfA. Na liście tej znajdują się też polskie polskie kotły⁶.

9. AbyAby zapobiegać powstawaniu „szarej strefy” należy równolegle opracować system kontroli istniejących kotłów, pieców, kominków, itp. pod względem ich emisyjności. Wymaga to zmian w odrębnych aktach prawnych (m.in. prawo budowlane).

1^ Informacja o wynikach kontroli: ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2014