25 kwietnia w Sądzie Rejonowym w Rybniku odbyła się rozprawa dotycząca pozwu, w którym mieszkaniec Rybnika, Oliwer Palarz pozwał Skarb Państwa o 50 tysięcy złotych zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, spowodowane zanieczyszczonym powietrzem w Rybniku. Pozew skierowany został do Ministra Środowiska.

Podstawą prawną bezprecedensowego pozwu są art. 23 Kodeksu cywilnego, mówiący o naruszeniu prawa do ochrony życia prywatnego i mieszkania oraz art. 8 ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o Ochronie Praw człowieka i Podstawowych Wolności. Na gruncie tego ostatniego przepisu orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka potwierdza, że życie na obszarze, na którym występuje skażenie powietrza w przypadku pasywności lub nieefektywności działań władz publicznych zobowiązanych do podjęcia określonych działań, stanowi naruszenie art. 8 Konwencji.

To bezprecedensowa w Polsce sprawa sądowa, w której obywatel miasta o dużym zanieczyszczeniu powietrza domaga się zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych wywołane smogiem. Oliwer Palarz tłumaczy, że wzrost ryzyka zachorowania, obniżenie komfortu życia i ingerencja w swobodę poruszania to straty, które ponosi na skutek zanieczyszczenia powietrza.

Podczas pierwszej rozprawy przesłuchany został świadek – Zdzisław Kuczma. Mówił on o wpływie zanieczyszczenia powietrza na zdrowie. Teraz sąd musi zapoznać się materiałami zgromadzonymi w sprawie. Kolejną rozprawę wyznaczono na 26 sierpnia.

Zanieczyszczenie powietrza w Rybniku w latach 2010-2015 regularnie przekraczało normy dopuszczalne dla m.in. pyłów PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu. Dowodem są raporty dzienne, miesięczne i roczne zawierające pomiary jakości powietrza wykonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach.

W pozwie czytamy: „konieczność zamieszkiwania w terenie, na którym systematycznie dochodzi do przekroczeń norm jakości powietrza powoduje szereg negatywnych konsekwencji. Oliwer Palarz wymienia dyskomfort psychiczny, poważne obawy o zdrowie związane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na astmę, czy przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Dodatkowo znaczne zanieczyszczenie powietrza obniża komfort życia poprzez ingerencję w swobodę poruszania się. (w przypadku przekroczenia zanieczyszczenia powietrza władze kierują do mieszkańców komunikaty zalecające pozostawanie w pomieszczeniach).”

Działania prawne podjęte zostały dzięki współpracy Rybnickiego Alarmu Smogowego z Fundacją Frank Bold i Kancelarią Radców Prawnych Sanecki Kowalik Filipcová z Krakowa. Prawnicy Fundacji pod kierunkiem mec. Beáty Filipcovej sporządzili pozew oraz zapewniają Oliwerowi Palarzowi nieodpłatną obsługę prawną.