Dzięki pierwszym w Polsce pomiarom „remote sensing” krakowianie dowiedzieli się, jaka grupa pojazdów emituje najwięcej zanieczyszczeń z rur wydechowych. Badania wskazują, że za emisję tlenków azotu i pyłów odpowiadają w znacznej mierze starsze samochody z silnikiem diesla. Badania mogą posłużyć do zaprojektowania strefy czystego transportu, w której ograniczony zostanie ruch aut o najwyższej emisji zanieczyszczeń.

Badania „remote sensing” zostały przeprowadzone przez Zarząd Transportu Publicznego w Krakowie, korzystając ze współpracy z Krakowskim Alarmem Smogowym. Remote Sensing to najnowsza technologia pozwalająca w krótkim czasie zbadać dziesiątki tysięcy samochodów. Podczas trzech tygodni pomiarów pobranych zostało niemal 104 tys. próbek, z czego dzięki współpracy z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii, ponad 93 tys. udało się połączyć z danymi o pojeździe zapisanymi w CEPIK (ewidencji pojazdów).

Z badań wynika, że aż 45 proc. wszystkich pojazdów napędzanych jest silnikiem diesla, z czego samochody osobowe w 40 proc. Samochody dostawcze, busy czy inne pojazdy transportu publicznego wykorzystują niemal wyłącznie silniki diesla.

W przeciwieństwie do danych pochodzących z rejestrów, realny wiek pojazdów jeżdżących po mieście jest niższy. Wymogi emisji Euro 6 spełnia 31 proc. pojazdów, Euro 5 – 18 proc., Euro 4 – 26 proc., Euro 3 – 19 proc., zaś wymogi niższych klas – 6 proc.

Najwyższe emisje, zarówno pyłów jak i tlenków azotu, pochodzą ze starszych pojazdów z silnikiem diesla. Przykładowo, na Alejach Trzech Wieszczów, jednej z głównych arterii komunikacyjnych Krakowa, niemal 90 proc. pyłów emitowanych przez samochody osobowe pochodzi ze starszych pojazdów z silnikiem diesla (Euro 4 lub niżej, a więc samochody starsze niż 8 lat). Z kolei 99,5 proc. pyłów emitowanych przez transport zbiorowy pochodzi z prywatnych busów i autokarów. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku emisji tlenków azotu. 60 proc. NOx z samochodów osobowych jest emitowane przez pojazdy z silnikiem diesla normy Euro 5 lub niższej. W przypadku transportu zbiorowego, za 93 proc. odpowiadają prywatne busy i autokary, a transport publiczny zarządzany przez miasto Kraków za jedynie 7 proc.

Warto zaznaczyć, że w przypadku samochodów z silnikiem diesla we wszystkich klasach Euro emisje tlenków azotu były znacznie wyższe niż dopuszczalna norma. Wskazuje to na bardzo dużą rozbieżność między „teoretycznymi” emisjami deklarowanymi przez producentów, a rzeczywistością. W przypadku emisji pyłów najbardziej problematyczne są samochody z silnikiem diesla klasy Euro 4 i poniżej, gdyż nie są one wyposażone w filtr DPF usuwający cząstki stałe.

Jednocześnie szokujące przekroczenia notowane są wśród autobusów i busów nie pracujących w miejskiej sieci transportu. Pojazdy przewoźników prywatnych emitują nawet 40 razy więcej tlenków azotu, niż pojazdy miejskiej komunikacji zbiorowej. W przypadku prywatnych busów i autokarów mamy też do czynienia ze znacznymi przekroczeniami norm dla pyłów.

„Wyniki krakowskich badań jasno wskazują, że miasta powinny mieć możliwość wprowadzania stref czystego transportu w oparciu o normy Euro, w zróżnicowaniu na samochody benzynowe i z silnikiem Diesla. Wprowadzanie takich stref to podstawowe rozwiązanie stosowane przez wiele miast Europy Zachodniej w celu obniżenia zanieczyszczeń generowanych przez samochody. W związku z tym Krakowski Alarm Smogowy po raz kolejny zaapelował dziś do Premiera rządu polskiego o podjęcie działań, które pozwolą znowelizować ustawę dotyczącą tworzenia Stref Czystego Transportu. Chcemy aby polskie miasta miały realne narzędzia do ograniczania ruchu tych samochodów, które emitują najwięcej zanieczyszczeń”. – mówi Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

Łukasz Franek, dyrektor Zarządu Transportu Publicznego dodaje: „Cieszymy się, że jako pierwsze miasto w Polsce wykonaliśmy badania, które pomagają określić które pojazdy naprawdę trują naszych mieszkańców najbardziej. Dzięki temu będziemy mogli przedstawić w krótkiej przyszłości propozycję niezbędnych zmian i działań zaradczych”.

Skrót raportu TUTAJ

Happening PAS w Oświęcimiu dobiegł końca. Wystarczyły dwa tygodnie by pyły z powietrza w Oświęcimiu pokryły czarnym nalotem model ludzkich płuc ustawiony na rynku miasta. Kilkumetrowej wielkości płuca „oddychały” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrowały zawieszone w nim zanieczyszczenia, które osadzały się na białej przepuszczalnej materii.

– Gdy ustawialiśmy model płuc na rynku miasta nie spodziewaliśmy się, że tak szybko pokryją się czarnym pyłem. Nasza instalacja w dobitny sposób unaocznia jak dramatycznej jakości powietrzem oddychają mieszkańcy Oświęcimia – mówi Marcin Kręźlewicz – aktywista Oświęcimskiego Alarmu Smogowego. Pył, który osadził się na modelu płuc, przenika również do naszych prawdziwych płuc.

Po Oświęcimiu płuca pojawiły się 30 listopada w podkrakowskim Czernichowie i pozostaną tam przez dwa tygodnie. To kolejna odsłona akcji Polskiego Alarmu Smogowego. Hasło kampanii „Zobacz czym oddychasz. Zmień to” ma na celu zwrócenie uwagi na dramatyczną jakość powietrza spowodowaną spalaniem węgla i drewna w gospodarstwach domowych. Pomimo obowiązujących uchwał antysmogowych tempo wymiany „kopciuchów” w Polsce jest zbyt wolne.

Jak piszą aktywiści Czernichowskiego Alarmu Smogowego: „według pomiarów czujników Airly jakość powietrza w naszej gminie jest fatalna, liczba dni z przekroczeniem poziomu alarmu smogowego (150 μg/m3) to 87 dni w czasie sezonu grzewczego 2018-2019. W gminie Czernichów jest 4800 domostw, natomiast liczba domów z kotłami węglowymi to 3500. Niestety rocznie wymienia się około 100 pieców – to wciąż kropla w morzu potrzeb.” Czernichów to jedna wielu małych miejscowości borykających się z wysokim zanieczyszczeniem powietrza podczas sezonu grzewczego.

W następnych miesiącach model płuc przewieziony zostanie do Wieliczki (14-28.12.2019), Zabierzowa (30.12-13.01.2019), Niepołomic (14-28.01.2019) oraz Warszawy (29.01-12.02).

Film pokazujący instalację w Oświęcimiu można zobaczyć TUTAJ:

Wprowadzenie zakazu spalania węgla w budynkach postuluje dziesięć alarmów smogowych z województwa małopolskiego. Aktywiści apelują o zaostrzenie uchwały antysmogowej i wprowadzenie na terenie ich miejscowości zakazu stosowania węgla, przy uwzględnieniu kilkuletniego okresu przejściowego.

O wprowadzenie zakazu wnoszą alarmy smogowe z: Chełmka, Czernichowa, Krzeszowic, Niepołomic, Nowego Targu, Oświęcimia, Wieliczki, Zabierzowa, Zakopanego i Zielonek. Mieszkańcy apelują do prezydentów, wójtów i burmistrzów, a także do rad miejskich i gminnych.

Apel dziesięciu małopolskich miejscowości wskazuje na rosnącą świadomość problemu smogu oraz niezadowolenie wynikające z braku poprawy jakości powietrza na przestrzeni ostatnich lat.

W uzasadnieniu aktywistów Alarmu Smogowego z Zielonek, niewielkiej miejscowości sąsiadującej z Krakowem, czytamy: „Dotychczas Gmina Zielonki wprowadziła praktycznie wszystkie elementy polityki antysmogowej: wdrożenie rządowego programu „Czyste powietrze”, kampanie i spotkania informacyjne dla mieszkańców, akcje edukacyjne wśród dzieci i młodzieży, dopłaty do wymiany pieców, program dofinansowania termomodernizacji budynków, zakup oczyszczaczy powietrza do samorządowych szkół i przedszkoli. Stworzono sieć monitoringu jakości powietrza. Pomimo realizacji tej polityki, stan powietrza w gminie Zielonki nie uległ żadnej zauważalnej poprawie i nadal jest tragiczny, co pokazują regularnie prowadzone pomiary powietrza. Stan ten utrzymuje się pomimo obowiązywania przepisów tzw. uchwały antysmogowej dla Małopolski, które w naszej gminie nie są wdrażane w wystarczający sposób.”

Aktywiści apelują także, aby nowe poprawione przepisy uwzględniały pilne wprowadzenie zakazu instalacji źródeł ogrzewania na węgiel w nowo powstających budynkach, remontowanych kotłowniach, w których dochodzi do wymiany źródła ogrzewania oraz w przypadku wymiany starych kotłów i pieców węglowych.

Pierwszym miastem, które wprowadziło zakaz spalania węgla w gospodarstwach domowych był Kraków. Również we Wrocławiu i jedenastu dolnośląskich uzdrowiskach obowiązywać będzie podobny przepis od 1 lipca 2028. Do Krakowa i Wrocławia wkrótce dołączą inne miasta. Propozycja wprowadzenia zakazu stosowania węgla została wpisana do projektu uchwały antysmogowej dla Sopotu. Również Racibórz, Sosnowiec, Rybnik oraz Podkowa Leśna na Mazowszu zgłaszają chęć podobnego zakazu. 

Jak twierdzą mieszkańcy, główną przyczyną smogu w sezonie grzewczym jest spalanie węgla, dlatego aby rozwiązać ten problem, należy wprowadzić zakaz stosowania węgla do ogrzewania budynków. Obowiązujące obecnie przepisy antysmogowe nie stwarzają szans na obniżenie szkodliwych stężeń zanieczyszczeń w najbliższej przyszłości. Obecne poziomy oferowanych dotacji, wciąż istniejąca możliwość instalacji pieców węglowych i długie okresy przejściowe na likwidację „kopciuchów” odwlekają w czasie oczekiwaną poprawę jakości powietrza. Tak odległe terminy nie są akceptowane przez lokalne społeczności, których członkowie domagają się zdecydowanych i przede wszystkim skutecznych działań, wzorowanych na przepisach dla miasta Krakowa.

Wspólnie z uczniami Szkoły Podstawowej nr 15 z Sosnowca świętowaliśmy 15ty Dzień Czystego Powietrza. Z tej okazji Jan Kiepura na Placu Stulecia w Sosnowcu otrzymał nową maskę antysmogową z kolekcji zima 2020. Happening zorganizowany był w ramach akcji "19ka walczy ze smogiem"

W ramach tej kampani w tym sezonie smogowym w szkole odbędą się:

 – pogadanka dla rodziców

 – szkolenie edukacyjne dla nauczycieli

 – warsztaty dl auczniów klas 1-3

 – debata oksfordzka

 – happening "pożegnanie zimowego smoga"