W dniu dzisiejszym Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął nowy program dla regionu. Małopolska jest pierwszym województwem w Polsce, które zakazuje dotowania z pieniędzy publicznych kotłów węglowych. Przyjęto też inne przepisy, które zmobilizują gminy do bardziej aktywnych działań antysmogowych.  

28 września 2020 r. radni Sejmiku Województwa Małopolskiego przyjęli nowy Program ochrony powietrza. Wytycza on kierunek walki ze smogiem na najbliższe trzy lata. Radni nie ugięli się pod naciskami lobby węglowego, producentów urządzeń grzewczych oraz niektórych gmin i wzmocnili przepisy antysmogowe dla Małopolski.

Nowe regulacje zobowiązują gminy do podjęcia konkretnych działań antysmogowych, a mieszkańcom dają szansę na oddychanie czystym powietrzem. Najważniejsze zapisy programu przedstawiamy poniżej.

1. Wycofanie publicznych dotacji do kotłów węglowych już od 1.01.2021 roku. Województwo małopolskie jako pierwsze zdecydowało się na taki krok.
2. Skrócenie do 12 godzin maksymalnego czasu na przeprowadzenie przez gminę kontroli interwencyjnej w odpowiedzi na zgłoszenie np. spalania odpadów. To odpowiedź na skargi mieszkańców wielu gmin gdzie nie ma straży gminnej, którzy musieli czekać na przeprowadzenie kontroli wiele dni, a nawet tygodni.
3. Otwarcie od stycznia 2021 w każdej gminie punktu dostępu do rządowego Programu Czyste Powietrze, oferującego dotacje do wymiany starych kotłów i pieców oraz powołanie najpóźniej do końca września 2021 w każdej gminie ekodoradców, którzy będą pomagać i doradzać mieszkańcom w wymianie kotłów i pieców emitujących zanieczyszczenia.
4. Zwiększenie częstotliwości akcji informacyjnych na temat obowiązku wymiany do końca 2022 roku tzw. kopciuchów, czyli kotłów na węgiel i drewno emitujących duże ilości zanieczyszczeń (gminy będą musiały co pół roku wysyłać taką informację do mieszkańców).
5. Zakaz użytkowania kominków przy wysokich stężeniach pyłu, czyli przekroczeniu poziomu dopuszczalnego 50 ug/m3 średniodobowo, z wyłączeniem sytuacji, w których kominek stanowi jedyne źródło ciepła.  

Ostatnie dwa punkty powinny przełożyć się na zwiększenie wymiany „kopciuchów”, czyli pozaklasowych kotłów, emitujących duże ilości zanieczyszczeń. Uchwała antysmogowa dla Małopolski zobowiązuje do ich wymiany do końca 2022 roku. Pozostało jeszcze ok. 300 tysięcy takich kotłów do wymiany, a w 2019 r. wymieniono zaledwie 20 tysięcy tego typu urządzeń. Tempo wymiany kotłów musi ulec przyspieszeniu, a gminy muszą się w ten proces bardziej zaangażować.

– To ważny dzień dla Małopolski. Gratulujemy radnym Sejmiku odpowiedzialności. Doceniamy tę decyzję, zwłaszcza w obliczu intensywnych zabiegów lobbujących za osłabieniem zapisów POP. Wycofanie zgody na dotowanie węgla pokazuje zmianę podejścia nie tylko radnych Sejmiku, ale i obywateli do akceptowalnej metody ogrzewania domów. Mamy przede wszystkim nadzieję, że dzięki nowym regulacjom gminy znacznie bardziej zaangażują się w walkę ze smogiem i wreszcie wzrośnie tempo wymiany „kopciuchów” w naszym województwie. Niezmiernie ważny jest przepis, mówiący że gminy będą musiały zapewnić kontrolę paleniska (np. gdy zgłaszamy że sąsiad pali śmieci) w przeciągu 12 godzin od zgłoszenia. Do tej pory mieszkańcy gmin, gdzie nie ma straży gminnych czekali na takie interwencje tygodniami. Liczymy na to, że przepisy te znacznie ukrócą proceder spalania odpadów.   

Małopolska to jedno z najbardziej zanieczyszczonych województw w Polsce. Nowy Program ochrony powietrza to sygnał dla władz lokalnych i obywateli, że walka ze smogiem wkracza w nowy etap. Gminy muszą teraz podjąć bardziej zdecydowane działania, aby zrealizować cele Programu.

W związku z zarzutami o błędną i nierzetelną zawartość materiału informacyjnego Polskiego Alarmu Smogowego na temat emisji zanieczyszczeń z kominków pragniemy wyjaśnić jakie intencje przyświecały nam prezentując materiał informacyjny, który wzbudził tyle emocji.

Zaprezentowana powyżej infografika prezentuje poważny problem dotyczący zanieczyszczeń powietrza ze spalania drewna w kominkach i braku regulacji prawnych w tym obszarze. Pokazuje ona jak ogromna jest różnica w zanieczyszczeniu pyłem z typowych kominków, które masowo występują w polskich domach, a komików spełniających standard ekoprojektu (te drugie mogą emitować nawet ponad 50 krotnie mniej pyłu).

Infografika wzbudziła dużo emocji, również wśród autorów przytoczonych na niej wskaźników emisyjnych, którzy zarzucili nam, iż sugerujemy że na polskim rynku sprzedaje się 100 tysięcy pozaklasowych, wysokoemisyjnych kominków. Takiej informacji nie ma na tej infografice – jest natomiast informacja, że całkowicie legalnie do polskich domów sprzedaje się w dalszym ciągu ok. 100 tysięcy kominków i kóz rocznie bez jakichkolwiek wymogów w zakresie np. ilości emitowanego pyłu.

Niestety nie sposób określić ile spośród sprzedawanych kominków spełnia standard ekoprojektu ponieważ nie jest on obowiązujący (wymóg ten wchodzi w życie dopiero 1 stycznia 2022). Obecnie nie jest ani znana liczba kominków o standardzie ekoprojektu ani tych które tego standardu nie spełniają. Weryfikacja tego będzie możliwa dopiero po rozpoczęciu kontroli przez inspekcję handlową po wejściu w życie wymogów ekoprojektu.

W tym tygodniu UOKiK opublikował wyniki kontroli na rynku kotłów spalających węgiel i drewno (gdyż dla tych urządzeń istnieją już obowiązkowe normy w zakresie emisji zanieczyszczeń). Spośród 25 modeli kotłów przebadanych w laboratorium 7 nie spełniało norm emisyjnych lub parametrów sprawności. Takiej wiedzy dla kominków nie ma i będzie ona dostępna dopiero wtedy, gdy inspekcja handlowa i UOKiK rozpoczną kontrole.

Polski Alarm Smogowy od dawna postuluje jak najszybsze wprowadzenie obowiązkowych norm emisyjnych dla sprzedawanych kominków. Postulujemy również podjęcie prac badawczych umożliwiających dalszą redukcję pyłu z urządzeń spalających biomasę.

Dla usunięcia wątpliwości interpretacyjnych w infografice pokazującej emisje z kominka ekoprojektu oraz typowych, tradycyjnych kominków starego typu (zgodnie z sugestiami autorów wskaźników emisyjnych) dodaliśmy opis, iż wysokie poziomy emisji dotyczą kominków o starej konstrukcji. POPRAWIONA I AKTUALNA GRAFIKA ZNAJDUJE SIĘ NA GÓRZE ARTYKUŁU – JAKO ZDJĘCIE GŁÓWNE

Ze wskaźnikami emisji, które na zlecenie Instytutu Ekonomii Środowiska opracowali dr. inż. Krystyna Kubica i dr. inż. Robert Kubica można zapoznać się TUTAJ

Rusza nabór wniosków do kolejnej, IV edycji programu „Nasze powietrze” organizowanego przez Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy.

Do składania wniosków zapraszamy szczególnie organizacje pozarządowe oraz nieformalne grupy społeczne i działające przy organizacjach pozarządowych. Program ukierunkowany jest na wspieranie społeczności lokalnych w podejmowaniu działań i walce o czyste powietrze. Projekty mogą być prowadzone w miejscowościach położonych na terenie Polski.

JAKIE SĄ CELE PROGRAMU?

Dotacja może być udzielona na projekty/działania spełniające poniższy cel/cele:

1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, z uwzględnieniem niskiej emisji i transportu

3. Rozpowszechnianie informacji na temat przepisów dotyczących jakości powietrza, szczególnie tych zawartych w uchwałach antysmogowych (obowiązek wymiany kotłów i kominków)

4. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza.

W tym roku, ze względu na sytuację epidemiczną, nie wspieramy projektów, których celem jest edukacja dzieci i młodzieży

JAKI JEST TERMIN SKŁADANIA WNIOSKÓW?

Wnioski można składać od 21 września do 18 października 2020 r, do końca dnia. Informacja o przyznaniu dotacji przekazana zostanie 30 października 2020 r.

GDZIE POBRAĆ WNIOSEK?

Wniosek oraz instrukcja wypełniania i potrzebne dokumenty dostępne są na stronie
https://krakowskialarmsmogowy.pl/tag/nasze-powietrze/

JAK ZŁOŻYĆ WNIOSEK? Wypełniony wniosek należy wysłać mailowo na adres:
naszepowietrze@polskialarmsmogowy.pl 

JAKA JEST KWOTA DOTACJI? Dotacja wynosi od 3 000 zł do 15 000 zł i może pokryć do 100% kosztów projektu (nie potrzebny jest wkład własny)

JAKA JEST PULA ŚRODKÓW? W ramach obecnego naboru chcemy wesprzeć projekty całkowitą kwotą 225 000 zł.

JAKI JEST OKRES REALIZACJI PROJEKTU? Projekt należy realizować od 1 listopada 2020 r. do 30 kwietnia 2021 r.

Zapraszamy również na webinar poświęcony programowi “Nasze powietrze”, który odbędzie się 24 września 2020 r. o 18: 00 na platformie ZOOM

(https://zoom.us/j/95073805847?pwd=NTNJOGg3VFgrbExjR1JGNE9qK0Iwdz09 Passcode: 863427).

Wyjaśnimy cele, założenia i zasady przyznawania grantów oraz odpowiemy na Wasze pytania.

Program „Nasze powietrze” jest wspierany finansowo przez Clean Air Fund.

PDF z informacjami można pobrać TUTAJ

Sejmik Województwa Mazowieckiego przegłosował 8 września 2020 r. nowy Program ochrony powietrza, który m.in. zakazuje używania kominków podczas smogowych dni. Mazowsze jako pierwsze województwo w Polsce wprowadza zakaz w dni smogowe, czyli wtedy, gdy zanieczyszczenie pyłem przekroczy wartość dopuszczalną – 50 ug/m3 .

To przełomowa i odpowiedzialna decyzja radnych Sejmiku – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. Dzięki okresowemu zakazowi palenia w kominkach możemy ochronić nasze zdrowie w dniach smogowych i zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza.

Jak pokazały badania jakości powietrza prowadzone w Podkowie Leśnej przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i Instytut Ochrony Środowiska kominki odpowiadają tam za 50-70% smogu w sezonie grzewczym. Okazało się, że nie tylko spalanie węgla może być przyczyną silnego zanieczyszczenia powietrza. Dym ze spalania drewna zawiera duże ilości pyłów zawieszonych i również rakotwórczy węglowodór – benzo(a)piren.

Nowa regulacja nie zakazuje palenia w kominku w dniach o czystym powietrzu. Dotyczy ona również tylko tych budynków, w których kominek nie jest jedynym źródłem ciepła. Nowe prawo zakłada, że jeśli za oknem panuje smog, to rezygnacja przyjemności palenia w kominku powinna być podstawą działań antysmogowych.

– Cieszymy się z nowych przepisów – mówi Wojciech Racięcki, aktywista Podkowy Bez Smogu. Podkowa Leśna jest miastem, w którym stężenia pyłów zawieszonych każdej zimy przekraczają dopuszczalne wartości. Z badań PAN wiemy, że za taką sytuację odpowiedzialne są głównie kominki. Aż 70% dymu w Podkowie pochodzi ze spalania drewna. W większości to tak zwane palenie rekreacyjne, nie wynikające z potrzeby ogrzewania domu. Nie rozumiem, dlaczego dla przyjemności palących w kominkach w dni smogowe cierpieć ma cała okoliczna ludność.

To m.in. dzięki aktywnej postawie burmistrza, władz miasta Podkowa Leśna oraz staraniom lokalnych aktywistów zapisy o zakazie palenia w kominkach znalazły się w nowym Programie Ochrony Powietrza.

Nowy POP dla Mazowsza zakłada także inwentaryzację i wymianę kotłów, nasadzenia zieleni, czyszczenie ulic na mokro oraz zakaz używania dmuchaw do liści. Wszystkie mazowieckie gminy mają czas do końca 2021 roku na przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł ciepła. Mają również wyznaczoną liczbę kotłów do wymiany co roku oraz obowiązek reakcji na zgłoszoną interwencję dotyczącą paleniska w 12 godzin.

Warszawa będzie musiała zmodernizować tabor komunikacji miejskiej, zwiększyć liczbę połączeń tramwajowych, a do 2026 roku wprowadzić strefy ograniczonego transportu w wyznaczonych częściach miasta.

Według postanowień zawartych w POP, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może nałożyć na gminę od 50 do 500 tys. zł kary za brak realizacji przepisów antysmogowych. Z kolei użytkownicy kotłów, które nie są zgodne z nowym prawem, mogą być ukarani mandatem do 500 zł lub karą grzywny do 5 tys. zł. Podobne kary grożą za palenie śmieciami.

Rządowa polityka anytysmogowa zaniedbuje zanieczyszczenia powietrza pochodzące z transportu – stwierdza Polski Alarm Smogowy i proponuje zestaw rozwiązań, które w krótkim czasie zmniejszą smog samochodowy w Polsce. Transport jest w miastach drugim co do wielkości źródłem zanieczyszczeń powietrza, po piecach na węgiel i drewno. O ile w ostatnich latach rząd zajął się emisją zanieczyszczeń z kotłów na paliwa stałe, o tyle zupełnie zaniedbał problem emisji pochodzącej z transportu.

W Dniu Czystego Powietrza ONZ, Polski Alarm Smogowy apeluje do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego o podjęcie prac nad przepisami, które pozwolą na ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących z samochodów. PAS postuluje niezwłoczne podjęcie działań w następujących czterech obszarach:

• umożliwienie samorządom, wzorem miast Unii Europejskiej, tworzenia stref, do których nie będą miały wjazdu najbardziej zanieczyszczające pojazdy;
• pomoc gminom i powiatom w rozwoju transportu publicznego poza dużymi ośrodkami miejskimi;
• wprowadzenie skutecznej kontroli i kar za wycinkę filtrów DPF;
• zatrzymanie napływu starych samochodów diesla z Europy Zachodniej.

Rekomendacje zmian prawnych dla czystego transportu w Polsce przygotowano we współpracy z fundacja Frank Bold z Krakowa. 

„Diagnoza problemu jest znana: po ulicach polskich miast jeździ zbyt wiele aut emitujących olbrzymie ilości zanieczyszczeń” – mówi Bartosz Piłat, koordynator projektów transportowych Polskiego Alarmu Smogowego – „Państwo nie tylko nie karze za usuwanie filtrów DPF z samochodów, ale również nie robi nic, aby stare samochody o wysokiej emisji spalin nie były importowane do Polski. Każdy z nas widział na ulicach pojazdy wyrzucające z rur wydechowych kłęby czarnego dymu. To samochody pozbawione filtrów lub w fatalnym stanie technicznym. To one odpowiedzialne są za większość zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy poruszające się po polskich drogach. Jak na razie politykę związaną z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń samochodowych podsumować można stwierdzeniem: Transport Minus” – dodaje Bartosz Piłat.

Zdaniem PAS należy utworzyć prawo umożliwiające samorządom zakazania wjazdu do centrów najbardziej zanieczyszczających aut. Jak pokazują krakowskie badania, ta wąska grupa, szacunkowo ok. 8%, odpowiada za nawet 50% emisji spalin w miastach. Dlatego niezbędne są przepisy o nowych, lepszych Strefach Czystego Transportu. Miasta są skłonne do wprowadzenia takich zasad, ale brakuje im dobrych przepisów.

PAS proponuje również rozwiązania, które pomogą gminom czy powiatom sięgnąć po pieniądze z tzw. funduszu pekaesowego. Gminy potrzebują nie tylko pieniędzy, ale i wsparcia organizacyjnego. Konieczne jest wprowadzenie do tzw. ustawy pekaesowej nowych standardów obsługi wsi i miasteczek, gwarantujących wszystkim, także osobom niezmotoryzowanym, dojazd do większych ośrodków. PAS chce wprowadzenia minimalnej liczby kursów i optymalnego czasu przejazdu do miejscowości gminnych, powiatowych i wojewódzkich.

Mniej aut na ulicach, to gwarancja mniejszej ilości spalin. Lepsze auta na ulicach to gwarancja zmniejszenia ilości zanieczyszczeń w powietrzu. Dlatego sprawny transport publiczny i Strefy Czystego Transportu powinny stać się nadrzędnym celem rządu, jeśli chce zadbać o zdrowie wszystkich i podnieść standard życia mniej zamożnych Polaków.

Analiza zmian prawnych, autorstwa Fundacji Frank Bold oraz Polskiego Alarmu Smogowego, (pełna wersja PDF) do pobrania TUTAJ

Skrócona wersja rekomendacji prawnych do pobrania TUTAJ

Poniżej prezentujemy treść apelu skierowanego do Premiera Mateusza Morawieckiego:

Szanowny Panie Premierze,

Jak wielokrotnie Pan Premier podkreślał, naprawa jakości powietrza w naszym kraju jest wyzwaniem cywilizacyjnym. Nie możemy godzić się na przedwczesną śmierć 45 tys. Polaków każdego roku z powodu nadmiernej ilości zanieczyszczeń. To ważna deklaracja ze strony Pana Premiera.

Pierwszy krok w tej sprawie został już podjęty. Powstały rozwiązania, które prowadzą do usunięcia zanieczyszczeń pochodzących z domowych kotłów na paliwa stałe. Z ogromnym zadowoleniem przyjęliśmy najnowszą wersję programu „Czyste Powietrze”, czy wprowadzenie norm jakości dla węgla sprzedawanego indywidualnym odbiorcom.

Teraz czas na podobne rozwiązania w zakresie transportu, przeprowadzone z równym szacunkiem dla mieszkańców Polski. Emisja transportowa jest jednym z dwu najpoważniejszych źródeł zanieczyszczeń powietrza w polskich miastach. Badania wskazują na regularne przekroczenia norm dwutlenku azotu na obszarach większych ośrodków miejskich. Zanieczyszczenie to prowadzi do wzrostu przypadków astmy, udarów czy chorób układu nerwowego.

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka. Jedną z najważniejszych z nich jest brak dobrego transportu publicznego na obszarach podmiejskich. To właśnie dlatego dziesiątki tysięcy aut wjeżdżają codziennie do największych polskich miast. Polacy nie mają innego wyjścia, jak wsiąść w samochód, aby dojechać do pracy. Cierpimy na tym wszyscy, gdyż oddychamy zanieczyszczonym powietrzem, a zmuszeni do podróży autem dodatkowo tracą pieniądze.

Problemem jest również brak kontroli nad stanem technicznym samochodów poruszających się po polskich drogach. Wiele z nich ma usunięte filtry spalin, a mimo to dopuszczane są w czasie obowiązkowych przeglądów technicznych do dalszej jazdy.

Samorządy nie mają równocześnie narzędzi, aby na ulice miast dopuszczać te samochody, które emitują mniej spalin. Brak jest dobrych przepisów pozwalających na utworzenie Stref Czystego Transportu – takich jakie efektywnie funkcjonują dziś w wielu miastach Europy. To rozwiązanie, które da się wdrożyć z szacunkiem dla możliwości Polaków.

Polski Alarm Smogowy przygotował dla Pana Premiera pakiet rekomendacji dla rozwiązań legislacyjnych, które dadzą szansę, aby w kilka lat zmienić na lepsze sytuację w naszych miastach.

Wśród propozycji są:

• Nowelizacja ustawy o elektromobilności, tak aby ulepszyć istniejące zapisy o Strefach Czystego Transportu. Doświadczenie z Krakowa wskazuje, że zapisy w ustawie powinny być poprawione, jeśli Strefy mają naprawdę skutecznie obniżać poziom zanieczyszczeń w miastach. Proponujemy, aby dać prawo samorządom do ograniczania wjazdu samochodów na tereny miast w zależności od norm emisji spalin Euro. W pierwszym etapie prawo do wjazdu powinno uwzględniać auta benzynowe wyprodukowane po 2000 r., oraz auta z silnikiem Diesla wyprodukowane po 2005 r. Przygotowaliśmy również odpowiedni system oznakowania pojazdów.

• Propozycje poprawek do ustawy o transporcie publicznym, które doprowadziłyby wreszcie do realizacji znajdujących się w niej zapisów i pozwoliły na odbudowę transportu publicznego poza wielkimi miastami. Gminom i powiatom należy pomóc nie tylko finansowo. Organizacja publicznego transportu nie jest prosta, w małych gminach czy powiatach brakuje urzędników z doświadczeniem, którzy umieliby zadbać o odbudowę połączeń autobusowych. Należy ich wesprzeć i do ustawy wpisać konieczność stworzenia zespołów doradczych przy urzędach marszałkowskich, które pomogą w tworzeniu planów transportowych. Jednocześnie ustawa powinna zawierać klarowne standardy minimum, jakie powinny spełniać nowe połączenia.

• Rekomendacje zmian legislacyjnych prowadzących do penalizacji usuwania filtrów spalin z samochodów oraz zmieniających normy, jakie samochody muszą spełniać w czasie obowiązkowego badania technicznego, tak aby dopasowane były one do roku produkcji auta. Obecnie takie same normy obowiązują dla aut 20-letnich, jak i 5-letnich. Proponujemy również, by tak samo, jak zapisywane jest badanie stanu hamulców czy amortyzatorów, albo przebieg samochodu, zapisywać również wyniki z badania emisji spalin.

• Rozwiązania, które pozwolą zapanować nad napływem najstarszych samochodów z importu. Wysokość akcyzy na samochody sprowadzane z zagranicy powinna być uzależniona nie od wielkości silnika, jak obecnie, ale od normy emisji spalin. Zmiana sposobu naliczania akcyzy powinna bardziej obciążać samochody starsze niż 10 lat, preferować za to te młodsze spełniające normy Euro 5 i Euro 6. Co ważne, akcyza powinna być korzystniejsza dla samochodów z silnikiem benzynowym, niż ta naliczana dla pojazdów z silnikiem Diesla, gdyż to właśnie stare samochody z silnikiem Diesla emitują najwięcej zanieczyszczeń.

Apelujemy, aby Pański Rząd jak najszybciej podjął prace nad regulacjami, które pozwolą zapanować nad emisją zanieczyszczeń pochodzących z transportu. Bez takich rozwiązań prawnych nie uda się doprowadzić stanu powietrza nad polskimi miastami do zadowalającego poziomu. Wraz z niniejszym listem przekazujemy szczegółową analizę prawną rozwiązań, które wdrożone w Polsce, przyczynią się do realnej poprawy jakości powietrza.

Wierzymy, że gabinet Pana Premiera podejmie to wyzwanie.

Z poważaniem, Andrzej Guła

Prowęglowe lobby chce osłabienia małopolskiego Programu Ochrony Powietrza – twierdzą działacze Polskiego Alarmu Smogowego. Według aktywistów właśnie dlatego pod obrady sejmiku województwa trafił osłabiony projekt antysmogowego prawa. PAS namawia polityków do przywrócenia ambitnych pomysłów, które zostały usunięte z dokumentu i rusza z kampanią bilbordową.

Prowęglowe lobby chce osłabienia małopolskiego Programu Ochrony Powietrza – twierdzą działacze Polskiego Alarmu Smogowego. Według aktywistów właśnie dlatego pod obrady sejmiku województwa trafił osłabiony projekt antysmogowego prawa. PAS namawia polityków do przywrócenia ambitnych pomysłów, które zostały usunięte z dokumentu i rusza z kampanią bilbordową.

PAS wzywa do zmian w projekcie, o którym w poniedziałek (31.08) dyskutują wojewódzcy radni. Aktywiści twierdzą, że lokalni politycy mogli ulec presji branży węglowej, w tym sprzedawcom węgla, kotłów i kominków. Jak mówią, lobby chce wstrzymania uchwały antysmogowej dla Małopolski, nakazującej wymianę najbardziej nieekologicznych pieców oraz zniesienia zakazu palenia węglem i drewnem w Krakowie.

– Program został mocno rozwodniony, a niektóre działania wyeliminowane albo osłabione. Usunięto między innymi zakaz ogrzewania paliwami stałymi w uzdrowiskach i obowiązek wymiany kotłów na inne niż węglowe – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

Władze województwa zrezygnowały również ze zmiany wymagań dotyczących kontroli kopcących pieców. Na przyjazd służb po zgłoszeniu podejrzanego paleniska dziś możemy czekać aż dwa dni robocze. Pierwotny projekt przewidywał skrócenie tego czasu do jednego dnia.

– Niestety, tak się nie stało. Żeby kontrole miały sens, to musiałyby być góra dwie-trzy godziny. W obecnej sytuacji, jeśli zgłaszamy palenie odpadami w piątek wieczór, to służby mogą przyjechać we wtorek – wyjaśnia Dworakowska.

Właśnie dlatego w Krakowie pojawiły się bilbordy informujące o konsekwencjach odstąpienia od ambitnych zapisów POP-u. Na niektórych z nich widnieje liczba “1500” – bo według epidemiologów tyle przedwczesnych zgonów co roku powoduje smog w województwie. Z innych możemy dowiedzieć się, co o jakości powietrza w swoich miejscowościach myślą zapytani przez PAS mieszkańcy regionu.

„Przeprowadziłem się na wieś, żeby mieć czyste powietrze a tu nieraz nie da się wyjść z domu. Okoliczne wsie kopcą bardziej niż Kraków” – twierdzi pan Ryszard z Wielkiej Wsi. “Astmy już się dorobiłam, za raka podziękuję” – mówi pani Katarzyna z Myślenic. To tylko kilka z komentarzy Małopolan, którzy podpisali się pod petycją o skuteczne prawo chroniące powietrze.

Działacze PAS przekazali marszałkowi województwa apel o przyspieszenie działań antysmogowych. W tym samym czasie przy siedzibie Sejmiku zebrało się kilku przedstawicieli Cechu Kominiarzy i firm produkujących kotły, domagających się łagodnego potraktowania węgla w nowym prawie.

Pierwsze czytanie uchwały o Programie Ochrony Powietrza zaplanowano na poniedziałek. O ostatecznym brzmieniu nowych przepisów radni Sejmiku Województwa Małopolskiego zdecydują do końca września.

Raport: Analiza zdrowotna wariantów projektu Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego 2020 można znaleźć TUTAJ

źródło: Smoglab.pl, zdjęcia: Joanna Urbaniec

Stanowisko: Koordynator/Koordynatorka działań Lokalnych Alarmów Smogowych skupionych w sieci Polski Alarm Smogowy

Polski Alarm Smogowy jest ruchem społecznym zrzeszającym lokalne alarmy smogowe z całego kraju. Celem PAS jest poprawa jakości powietrza w Polsce, poprzez wprowadzanie systemowych zmian na rzecz ochrony powietrza, usprawnianiem systemu informowania o jakości powietrza, a także edukacja i budowanie świadomości w tym zakresie.

Lokalne alarmy smogowe to inicjatywy działające na rzecz ochrony powietrza na terenie swoichgmin i regionów. Oddolna działalność alarmów smogowych budzi świadomość mieszkańców i polityków, co do pilnej konieczności wdrażania działań mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza.

Najważniejsze obowiązki:

• Koordynacja i wsparcie działań prowadzonych przez lokalne alarmy smogowe w województwie mazowieckim. Codzienne wsparcie działań aktywistów antysmogowych na terenie Mazowsza.
• Inicjowanie i koordynowanie wydarzeń organizowanych w lokalnych społecznościach.
• Merytoryczne doradztwo w zakresie działań prowadzonych przez lokalne alarmy smogowe.
• Organizacja szkoleń, warsztatów i webinariów.
• Współpraca z mediami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi. Koordynacja działań medialnych w regionie.

Wymagania:

• Znajomość tematyki związanej z ochroną powietrza. Dużym atutem będzie wcześniejsze doświadczenie w działaniach w tym obszarze.
• Doświadczenie w organizowaniu wydarzeń w przestrzeni publicznej.
• Doświadczenie w zakresie zarządzania projektami.
• Doświadczenie w pracy z grupami.
• Kompetencje komunikacyjne, otwartość, łatwość w nawiązywaniu kontaktów z różnymi grupami.
• Umiejętność motywowania, kreatywność, możliwość inicjowania ciekawych działań i akcji medialnych.
• Umiejętność wykorzystywania do pracy narzędzi internetowych (webinarowych) i platform do zarządzania projektami.

Co oferujemy:

• Pracę w największej organizacji pozarządowej zajmującej się ochroną powietrza w Polsce
• Zatrudnienie w ramach umowy o pracę, w wymiarze pełnego etatu
• Umowa na 13 miesięcy, od września 2020
• Atrakcyjne wynagrodzenie
• Pracę w zmotywowanej, dynamicznie rozwijającej się grupie ludzi (także wolontariuszy), dla których celem jest poprawa jakości powietrza w Polsce.

Prosimy o przesyłanie CV na adres: rekrutacja[at]polskialarmsmogowy.pl do 15 sierpnia 2020 roku.

W Małopolsce kończą się prace nad nowym wojewódzkim Programem ochrony powietrza. To przepisy, których kształt zdecyduje o tym, czy wywalczona przez jego mieszkańców uchwała antysmogowa będzie miała realne znaczenie. Polski Alarm Smogowy przekazał władzom Małopolski stanowisko ponad 4000 osób domagających się zdecydowanej walki ze smogiem. 

Program ochrony powietrza to ważny dokument, który ma zdecydować o tym, czy i kiedy Małopolanie będą mieć szansę oddychać czystym powietrzem. Określi między innymi to w jaki sposób gminy będą rozliczane z podjętych działań i – zależnie do formy – wymusi ich aktywność lub pozwoli na unikanie odpowiedzialności. Aktywność gmin ma znaczenie w kontekście realizacji uchwały antysmogowej, z której wynika, że do końca 2022 roku wszystkie stare, pozaklasowe urządzenia grzewcze w Małopolsce muszą zostać wymienione. To istotne, ponieważ jak wynika z raportu Europejskiego Centrum Czystego Powietrza, pozwoli to uniknąć około 1 500 przedwczesnych zgonów rocznie.^[1] Polski Alarm Smogowy domaga się, by program ochrony powietrza miał kształt, który zapewni poprawę powietrza i zmusi samorządy do działania. Takie stanowisko poparło ponad 4000 osób, które zdecydowały się zabrać głos w konsultacjach.

– Mimo to obawiamy się, że politycy, a także grupy interesu takie jak sprzedawcy węgla, którzy postulują zawieszenie terminów uchwały antysmogowej, wykorzystają okres wakacyjny, by osłabić konieczne regulacje. Nie byłby to pierwszy raz, w którym starano by się wykorzystać czas urlopowy i to, że uwaga ludzi jest skierowana gdzie indziej, by rozmyć wywalczone przez nich przepisy antysmogowe. Warto więc przypomnieć, że jeżeli tak by się stało tym razem, to w zimie, ale też w kolejnych sezonach grzewczych, wszyscy będziemy czuć efekty tych politycznych i lobbingowych rozgrywek. Szczególnie, że przepisy programu dotyczą też np. gmin krakowskiego obwarzanka, w którym walka ze smogiem budzi duże emocje, nie tylko mieszkańców tych gmin, ale również osób mieszkających w samym Krakowie – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.  

PAS postuluje, by nowy Program ochrony powietrza zapewnił, że uchwała antysmogowa dla Małopolski będzie realizowana zgodnie z założeniami. Chce także, by znalazły się w nim mechanizmy zapewniające realną odpowiedzialność władz gmin za skuteczność podejmowanych działań, odejście od dotowania kotłów węglowych oraz wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą podejmować dodatkowe działania w okresach szczególnie dotkliwego smogu. 

Jakość powietrza w województwie małopolskim pozostaje bardzo zła – nasz region należy do najbardziej zanieczyszczonych w całej Unii Europejskiej. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza pyłem i rakotwórczym benzo[a]pirenem są tzw. kopciuchy, czyli stare kotły na węgiel i drewno, w których często spalane są też śmieci. Na terenie Małopolski wciąż dymi 350 000 – 400 000 takich kotłów, a ich wymiana postępuje bardzo powoli. Do tej pory większość małopolskich gmin nie robiła praktycznie nic, aby poprawić jakość powietrza. Program ochrony powietrza to ostatnia szansa, aby to zmienić i zachęcić bądź zmusić gminy do bardziej stanowczych działań.

Apel dostępny tutaj

^[1] „Analiza zdrowotna wariantów projektu Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego 2020” Europejskie Centrum Czystego Powietrza, kwiecień 2020. Dostępna na: https://smoglab.pl/wdrozenie-uchwaly-antysmogowej-dla-malopolski-to-1452-przedwczesne-zgony-rocznie-mniej-raport/

Motywacją dla działań antysmogowych podejmowanych w województwie małopolskim jest przede wszystkim zdrowie jego mieszkańców. Dlatego eksperci Europejskiego Centrum Czystego Powietrza policzyli, jak wiele osób może uratować wdrożenie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w różnych wariantach. Okazało się, że osiągnięcie poziomów rekomendowanych przez Światową Organizację Zdrowia mogłoby uratować 1800 osób rocznie. To jednak mało realne.

Autorzy raportu „Analiza zdrowotna wariantów projektu Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego 2020” [RAPORT  DO POBRANIA TUTAJ] mgr Łukasz Adamkiewicz i dr Dominika Mucha wyliczyli, że gdyby jakość powietrza w Małopolsce poprawiła się na tyle, by osiągnąć poziomy zanieczyszczenia powietrza, które za akceptowalne uważa Światowa Organizacja Zdrowia, dałoby się uniknąć aż 1802 przedwczesnych zgonów rocznie [1].

Dodatkowo – o kilkaset przypadków każdego roku – zmniejszyłaby się liczba hospitalizacji związanych z drogami oddechowymi oraz problemami z krążeniem. – Wariant rekomendowany przez WHO jest jednak na obecną chwilę w Polsce nierealny. Wymagałby wprowadzenia obostrzeń, które byłyby dla ludzi zbyt dotkliwe. – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego i wskazuje, że realna jest za to realizacja mniej ambitnych celów, o których wspominają autorzy raportu. Przede wszystkim tego, w którym uchwała antysmogowa dla Małopolski zostaje zrealizowana w 100 proc. Według obliczeń ekspertów Europejskiego Centrum Czystego Powietrza taki scenariusz, w porównaniu ze stanem obecnym, pozwoli uratować aż 1452 osoby rocznie.

– By to osiągnąć musimy zadbać o nowy Program Ochrony Powietrza i to, by ten wymuszał na gminach aktywne działania antysmogowe. Obecnie trwają konsultacje społeczne jego nowej wersji, a z Urzędu Marszałkowskiego płyną niepokojące wieści. Program nadal nie nakłada na gminy wystarczających obowiązków w zakresie działań antysmogowych. Nie można się na to zgodzić. Program musi zmuszać do pracy także te urzędy, które niewiele robią. Musi mieć taką formę, by uchwała antysmogowa została zrealizowana w 100 proc. – mówi Anna Dworakowska i mówi, że liczy na wdrożenie postulatów Polskiego Alarmu Smogowego, pod którymi dotąd podpisało się ponad 3500 osób [2]. Wśród nich między innymi określenia jasnych kryteriów, według których gminy będą rozliczane z jego realizacji. [Treść stanowiska można znaleźć na stronie: https://chceoddychac.pl/malopolskapop]

[1] Wyliczenia zostały przeprowadzone przy wykorzystaniu funkcji stężenie-skutek zdrowotny rekomendowanych przez Światową Organizację Zdrowia. Rokiem referencyjnym był rok 2018, a w prognozach skutków zdrowotnych wzięto pod uwagę przewidywany spadek stężeń zanieczyszczeń.

[2] Konsultacje nowego Programu Ochrony Powietrza trwają do 27 lipca bieżącego roku. Dotąd złożono w nich między innymi 3500 głosów Małopolan, którzy domagają się ambitnych działań antysmogowych.