Ważne deklaracje padły ze strony „smogowego” wiceministra Piotra Wożnego podczas konferencji zorganizowanej przez Instytut Badań Strukturalnych, która odbyła się 30 stycznia 2017 r. Zdaniem ministra ludzie ubodzy energetycznie powinni otrzymać pomoc ze strony rządu.

Na konferencji zaprezentowano nowe wyniki badań dotyczących ubóstwa energetycznego i wpływu termomodernizacji na rynek pracy w Polsce. Po prezentacjach odbyła się dyskusja podczas której eksperci dyskutowali jak zwiększyć efektywność energetyczną w kontekście walki ze smogiem.

W dyskusji panelowej prowadzonej przez Jana Niedziałka (TVN24 BIS) udział wzięli: wiceminister Piotr Woźny (Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii), wiceminister Andrzej Piotrowski (Ministerstwo Energii), Szymon Firląg (Buildings Performance Institute Europe), Andrzej Guła (Krakowski Alarm Smogowy), Magdalena Kapuśniak (Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego), Michał Mroczkowski (Miasto i Gmina Sztum).

Problem ubóstwa energetycznego dotyczy 4,6 mln osób w Polsce, głównie mieszkańców wsi i małych miast (2016 r.). Oznacza to, że co ósmy mieszkaniec Polski ma problem z ogrzaniem mieszkania w zimie (12,2% populacji). O konieczności wypracowania skutecznych instrumentów polityki publicznej, które pomogą rozwiązać ten problem mówią dziś wszyscy – od organizacji upominających się o godne warunki mieszkaniowe, przez aktywistów walczących ze smogiem, po premiera Mateusza Morawieckiego.

Przedstawiamy glosy z dyskusji:

Piotr Woźny, wiceminister, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii

(skrót, tekst redagowany)

Temat efektywności energetycznej wyjawił się wraz z problemem smogu i jest diagnoza, że nie da się skutecznie w Polsce poprawić jakości powietrza bez intensywnego zajęcia się sferą ubóstwa energetycznego. Doświadczenie pokazuje, że największym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest niska emisja z gospodarstw domowych. Mamy ich w Polsce około 5.5 mln, z których 75% jest albo w ogóle, albo bardzo słabo ocieplonych. Bądźmy realistami, ludzie ubodzy energetycznie nie będą w stanie z własnych budżetów domowych przeprowadzić termomodernizacji.

Więc nawet jeśli państwo wprowadzi normy jakościowe dla kotłów na paliwa stałe – co się stało, i normy jakościowe dla paliw stałych – co się niedługo stanie, to doprowadzimy do sytuacji, w której ci ludzie będą palić droższym paliwem w droższych piecach, a bez rozwiązania problemu termomodernizacji nie posuniemy sprawy do przodu. Z satysfakcją czytam w raporcie IBS, że termomodernizacja jest narzędziem najdroższym ale i najskuteczniejszym. Bez termomodernizacji nie rozwiążemy problemu jakości powietrza.

Od 9 miesięcy współpracujemy z Bankiem Światowym, który na zlecenie Komisji Europejskiej przygotowuje raport dotyczący jakości powietrza w Polsce na podstawie tego, co dzieje się w województwach małopolskim i śląskim. Okazuje się, że powiniśmy wdrażać oddzielne odmiene instrumenty finansowe dla osób ubogich i zamożnych. Żeby rozwiązać problem smogu musimy zmierzyć się z finansowaniem w 100% termomodernizacji dla osób najuboższych. Decyzją Premiera Morawieckiego 180 mln zł zostało alokowane do Funduszu Termodernizacji i Remontów.

Pomysł jest taki, że odnosząc się do 33 polskich miast z listy z listy najbardziej zanieczyszczonych w miast w Europie, uważamy, że należy wybrać dla potrzeb pilotażu miasta w których termomodernizacja zostanie sfinansowana w kooperacji z samorządem. Celem projektu jest sfinansowanie w 100% kosztów termomodernizacji domów jednorodzinnych należących do osób ubogich energetycznie. Potrzebna jest regulacja prawna, która będzie określała zasady wydawania tych pieniędzy. Dla potrzeb tej ustawy będziemy musieli zdefiniować ubóstwo energetyczne, by móc powiedzieć na czyje domy te pieniądze będą przeznaczane.

Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego

Problem ubóstwa energetycznego leży nam – Polskiemu Alarmowi Smogowemu mocno na sercu. Jesteśmy organizacją, która chce rozwiązać problem fatalnej jakości powietrza w Polsce i zdajemy sobie sprawę, że tego problemu nie rozwiążemy bez zaadresowania problemu ubóstwa energetycznego. Uchwały antysmogowe są kluczowym i podstawowym narzędziem poprawy jakości powietrza w Polsce. Bez uchwał problemu nie rozwiążemy. Jako PAS mówimy uchwały są konieczne ale niewystarczające. Potrzebny jest w Polsce dobry program adresujący problem ubóstwa energetycznego. Na taki program czekamy od dawna.

To będzie program, który zagwarantuję ze w momencie kiedy wymagamy od ludzi wymiany źródeł ciepła (taka jest konstrukcja uchwał – niezależnie czy się jest bogatym czy biednym uchwała obowiązuje każdego).

Stworzenie dedykowanego instrumentu pomocy dla tej grupy jest warunkiem podstawowym, tym bardziej, że dotychczasowa pomoc publiczna trafiała nie do ludzi najbardziej potrzebujących. Trafiał do tych, którzy mogli spokojnie wymienić kotły bez najmniejszego dofinansowania.

To, o czym mówił minister Woźny jest niezmiernie ważne, jeżeli mówimy o tworzeniu nowego podejścia to musimy to nasze myślenie kierować dwukierunkowo. Po pierwsze musimy stworzyć instrumenty dla ludzi ubogich energetycznie a zupełnie inne instrumenty są dla tych, którzy nie są zagrożeniem problemem ubóstwa energetycznego. Wierzę, że mamy szansę na stworzenie takich mechanizmów. Są one konieczne, bo nie chcemy doprowadzić do takiej sytuacji, w której osoby, które będą wymieniać swoje kotły pozostaną bez żadnej pomocy.